Brusonecja chińska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Brusonecja chińska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

morwowate

Rodzaj

brusonecja

Gatunek

brusonecja chińska

Nazwa systematyczna
Broussonetia papyrifera (L.) L'Hér. ex Vent.
Tabl. Règn. Vég. 3: 547 1799[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Brusonecja chińska[5], morwa papierowa[6], papierówka chińska[7] (Broussonetia papyrifera) – gatunek roślin z rodziny morwowatych. Występuje w Azji: w Chinach, Japonii, Korei, Indochinach, Birmie i Indiach. Jest również uprawiany w niektórych częściach Europy o ciepłym klimacie umiarkowanym, Stanach Zjednoczonych i Afryce. Dostarcza najstarszego surowca do produkcji papieru[8].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

W Azji jej zasięg obejmuje Chiny, Japonię, Koreę, Laos, Kambodżę, Tajlandię, Birmę i Asam, ale jest uprawiana w innych częściach Azji i Pacyfiku, a naturalizowana w południowej części Europy i USA[9]. W Polsce rzadko w kolekcjach dendrologicznych – uważana za gatunek wrażliwy na mrozy, lokalnie rośnie jednak bujnie i bez uszkodzeń mrozowych[7].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Małe drzewo o półkulistej koronie i nietypowej korze, które w wieku 10 lat osiąga ok. 1 m wzrostu[9]. W sumie osiąga do 10[6]–16[7] m wysokości. Kora jest ciemna, chropowata, bardzo włóknista. Pędy owłosione, grube[7].
Liście
Skrętoległe, długoogonkowe (ogonek do 10 cm długości)[7]. Jasnozielone, gęsto owłosione sterczącymi włoskami[8] (z wierzchu szorstkimi, od spodu miękkimi[7]), szerokojajowate, niepodzielone lub trój- albo pięcioklapowe[8][6], długości do 20 cm, wiosną purpurowe, później srebrno-zielone[10].
Kwiaty
Roślina jest dwupienna[6]. Pomarańczowoczerwone kwiatostany żeńskie mają kształt kulisty i średnicę 1 cm[11], poszczególne kwiaty składają się tylko z pojedynczego słupka i mięśniejącej okrywy kwiatowej[6], długo utrzymują się na drzewie[5]. Kwiatostany męskie są kotkowate (długości 4–8 cm)[11]. Kwiaty składają się z 4-listkowego okwiatu i 4 pręcików. Kwitną w końcu czerwca. Roślina wiatropylna.
Owoce
Złożone, kulistawe[6], podobne do morwy. Jadalne, słodkie, pomarańczowoczerwone, dojrzewają jesienią[9], osiągają 3 cm średnicy[7].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Włóknista kora i łyko morwy papierowej jest wykorzystywana do produkcji papieru lub płótna. Jest pierwszą w historii rośliną użytą do produkcji papieru[12], wykorzystywaną w tym celu w Chinach już ponad 100 lat p.n.e. Namoczone włókna ociekały w bambusowych sitach, po czym były nasączane klejem i wygładzane muszlami kauri[8]. W Japonii i Chinach do dziś wytwarza się z niej wysokiej jakości papier czerpany[5][8].

Gatunek wykorzystywany jest także jako drzewo ozdobne[6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-05-18] (ang.).
  3. ↑ Broussonetia papyrifera (L.) L'Hér. ex Vent., [w:] The Plant List. Version 1.1 [online] [dostęp 2018-05-18] (ang.).
  4. ↑ Broussonetia papyrifera, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ a b c brusonecja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-05-10].
  6. ↑ a b c d e f g Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1989, s. 239. ISBN 83-09-00256-4.
  7. ↑ a b c d e f g Władysław Danielewicz, Tomasz Maliński: Drzewa i krzewy Ogrodu Dendrologicznego Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2011, s. 165. ISBN 978-837160-642-7.
  8. ↑ a b c d e Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 115–116. ISBN 83-7079-778-4.
  9. ↑ a b c Broussonetia papyrifera (L.) L’Hér. ex Vent. [online], Plants of the World Online [dostęp 2018-05-10] (ang.).
  10. ↑ Factsheet – Broussonetia papyrifera (Paper Mulberry) [online], keys.lucidcentral.org [dostęp 2018-05-10] (ang.).
  11. ↑ a b paper-mulberry: Broussonetia papyrifera (Urticales: Moraceae): Invasive Plant Atlas of the United States [online], www.invasiveplantatlas.org [dostęp 2018-05-10] (ang.).
  12. ↑ Mała historia papieru – Materiały poprzedzające papier [online], historiapapieru.yum.pl [dostęp 2018-05-10].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brusonecja_chińska&oldid=69549756”