Ciemnobiałka białoszara – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ciemnobiałka białoszara

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	Incertae sedis
Rodzaj	ciemnobiałka
Gatunek	ciemnobiałka białoszara
Nazwa systematyczna
Melanoleuca polioleuca (Fr.) Kühner & Maire Bull. trimest. Soc. mycol. Fr. 50: 18 (1934)
Multimedia w Wikimedia Commons

Ciemnobiałka białoszara (Melanoleuca polioleuca (Fr.) Kühner & Maire) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Melanoleuca, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1821 r. Elias Fries, nadając mu nazwę Agaricus melaleucus var. polioleucus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1934 r. Robert Kühner i René Charles Maire, przenosząc go do rodzaju Melanoleuca^[1]. Ma 27 synonimów naukowych. Są nimi m.in.:

• Melanoleuca albifolia Boekhout 1988
• Melanoleuca friesii (Bres.) Bon 1978
• Melanoleuca langei (Boekhout) Bon 1990
• Melanoleuca leucophylla Métrod 1949
• Melanoleuca nivea Métrod ex Boekhout 1988^[2].

Polską nazwę zarekomendował Władysław Wojewoda w 2003 r.^[3] Podana przez niego nazwa gatunkowa nie jest dokładnym tłumaczeniem łacińskiej nazwy, słowo poli oznacza bowiem po łacinie szary lub siwy, a leucos czarny, dosłowne tłumaczenie brzmiałoby więc czarnosiwy lub szaroczarny^[4].

Kapelusz

Średnica 3–9 (11) cm, początkowo wypukły, potem płaski lub wklęsły, z garbkiem, higrofaniczny, błyszczący, nagi, gładki, matowy, czarnobrązowy na białawym do płowego podłożu^[5].

Blaszki

Początkowo białawe lub kremowobiałe, później żółtawe, brzuchate, gęste, cienkie, miękkie^[5].

Trzon

Wysokość 4-7 (9) cm, grubość 0,4–0,8 (1,1) cm, elastyczny, pełny, cylindryczny z nieco zgrubiałą podstawą. Powierzchnia podłużnie włókienkowata, ciemnobrązowa^[5].

Miąższ

Białawy, kremowy, brązowy, w trzonie włóknisty, żółtobrązowy do orzechowobrązowego, ku dołowi coraz bardziej szarobrązowy, czerwonobrązowy do prawie czarnobrązowego. Smak łagodny^[5]. Zapach nie wyróżniający się; słaby lub mączny^[4].

Wysyp zarodników

Biały lub jasnożółty^[5].

Gatunki podobne

Gatunki ciemnobiałek są trudne do odróżnienia. Najbardziej podobne są: ciemnobiałka ciemna (Melanoleuca melaleuca), ciemnobiałka prążkowanotrzonowa (Melanoleuca grammopodia), ciemnobiałka krótkotrzonowa (Melanoleuca brevipes), ciemnobiałka płowa (Melanoleuca cognata)^[5].

Najwięcej stanowisk podano w Europie, ale notowany jest także w Ameryce Północnej i Południowej, Azji, Australii i na Nowej Zelandii^[6]. W Polsce do 2003 r. znane było tylko jedno stanowisko podane przez Kaufmanna w 1916 r. w Elblągu i W. Wojewoda wyraził przypuszczenie, że być może jest to gatunek w Polsce wymarły^[3]. W późniejszych latach podano jednak kilkanaście stanowisk^[7]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[8].

Naziemny grzyb saprotroficzny^[3]. Występuje w lasach, ogrodach, parkach, na łąkach i pastwiskach, wśród traw, na opadłych liściach lub spróchniałym drewnie, na gołej ziemi. Owocniki od wiosny do późnej jesieni^[8].

Grzyb jadalny, ale mało smaczny^[5]. Ze względu na możliwość pomylenia go z grzybami trującymi, lepiej nie zbierać go do celów spożywczych^[4].