Cnephaeus – Wikipedia, wolna encyklopedia

	Cnephaeus
	Kaup, 1829
	; Przedstawiciel rodzaju – mroczek pozłocisty (E. nilssoni)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Nadrodzina	Vespertilionoidea
Rodzina	mroczkowate
Podrodzina	mroczki
Plemię	mroczki
Rodzaj	Cnephaeus
	Typ nomenklatoryczny
	Vespertilio serotinus von Schreber, 1774
Synonimy
	Noctula Bonaparte, 1837; Cateorus Kolenati, 1856; Exochura Kolenati, 1858; Amblyotus Kolenati, 1858; Pachyomus J.E. Gray, 1866; Nyctiptenus Fitzinger, 1870; Rhinopterus G.S. Miller, 1906; Scabrifer G.M. Allen, 1908; Pareptesicus Bianchi, 1917; Nyctiptennis: Hall & Kelson, 1959;
gatunki
	22 gatunki (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście
	22 gatunki (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Cnephaeus – rodzaj ssaków z podrodziny mroczków (Vespertilioninae) w obrębie rodziny mroczkowatych (Vespertilionidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i Eurazji^[11]^[12]^[13].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 45–82 mm, długość ogona 34–65 mm, długość ucha 9,5–22 mm, długość tylnej stopy 6,9–18 mm, długość przedramienia 33,2–58 mm; masa ciała 8–35 g^[12]^[13].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1829 roku niemiecki przyrodnik i paleontolog Johann Jakob Kaup w publikacji własnego autorstwa poświęconej historii naturalnej europejskich zwierząt^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) mroczek późny (C. serotinus).

Etymologia

Cnephaeus: gr. κνεφαιος knephaios ‘ciemny, ponury’^[14].
Noctula: fr. noctule ‘nietoperz’, od łac. nox, noctis ‘noc’^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio serotinus Schreber, 1774.
Cateorus: gr. κατηορος katēoros ‘zwisający, wiszący’^[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio serotinus Schreber, 1774.
Exochura: gr. εξοχος exokhos ‘sterczący’; ουρα oura ‘ogon’^[17]. Gatunek typowy: nie wyznaczony.
Amblyotus: gr. αμβλυς amblus ‘tępy’, od αμβλυνω amblunō ‘stępić’; ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’^[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Amblyotus atratus Kolenati, 1858 (= Vesperus nilssoni Keyserling & Blasius, 1839).
Pachyomus: gr. παχυς pakhus ‘wielki, gruby’; ωμος ōmos ‘ramię, bark’^[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Scotophilus pachyomus Tomes, 1857.
Nyctiptenus (Nyctiptennis): gr. νυκτι- nukti- ‘nocny’, od νυξ nux, νυκτος nuktos ‘noc’; πτηνος ptēnos ‘skrzydlaty’, od πτερον pteron ‘skrzydło’^[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vespertilio smithii J.A. Wagner, 1855 (= Vespertilio hottentotus A. Smith, 1833).
Rhinopterus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos, pysk’^[21]; -πτερος -pteros ‘-skrzydły’, od πτερον pteron ‘skrzydło’^[22]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Glauconycteris floweri de Winton, 1901.
Scabrifer: łac. scaber ‘szorstki’^[23]; ferus ‘dzikie zwierzę’^[24].
Pareptesicus: gr. παρα para ‘blisko, obok’^[25]; rodzaj Eptesicus Rafinesque, 1820^[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Vesperugo (Vesperus) pachyotis Dobson, 1871.

Podział systematyczny

Eptesicus (który obejmował Cnephaeus w randze podrodzaju) jest parafiletyczny w stosunku do Histiotus^[11]. Histiotus jest uznawany za odrębny rodzaj na podstawie jego różnic morfologicznych^[11], a Eptesicus został podzielony na trzy rodzaje (Eptesicus, Cnephaeus i Neoeptesicus), aby uniknąć parafiletyczności^[26].

Do tak zdefiniowanego rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[27]^[13]^[11]^[28]:

Cnephaeus floweri (de Winton, 1901) – mroczek rogoskóry
Cnephaeus platyops (O. Thomas, 1901) – mroczek skryty
Cnephaeus hottentotus (A. Smith, 1833) – mroczek długoogonowy
Cnephaeus ognevi (Bobrinski, 1918) – mroczek kaspijski
Cnephaeus anatolicus Felten, 1971 – mroczek anatolijski
Cnephaeus bottae (W. Peters, 1869) – mroczek szczelinowy
Cnephaeus kobayashii Mori, 1928 – mroczek koreański
Cnephaeus isabellinus (Temminck, 1840) – mroczek pustynny
Cnephaeus pachyomus (Tomes, 1857) – mroczek pakistański
Cnephaeus serotinus (von Schreber, 1774) – mroczek późny
Cnephaeus nilssoni (Keyserling & Blasius, 1839) – mroczek pozłocisty
Cnephaeus tatei Ellerman & Morrison-Scott, 1951 – mroczek ponury
Cnephaeus gobiensis Bobrinski, 1926 – mroczek gobijski
Cnephaeus japonensis Imaizumi, 1953 – mroczek japoński
Cnephaeus pachyotis (Dobson, 1871) – mroczek grubouchy

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych^[29]:

Eptesicus aurelianensis Ziegler, 1993^[30] (Niemcy; miocen)
Eptesicus campanensis Baudelot, 1970^[31] (Francja; miocen)
Eptesicus chutamasae D.L. Harrison & Pearch, 2013^[32] (Tajlandia; plejstocen)
Eptesicus inexspectatus Kordikova, Heizmann & de Bruijn, 2004^[33] (Kazachstan; miocen)
Eptesicus kowalskii Woloszyn, 1987^[34] (Polska; pliocen)
Eptesicus mossoczyi Woloszyn, 1987^[35] (Polska; pliocen)
Eptesicus praeglacialis Kormos, 1930^[36] (Rumunia; plejstocen)

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Rhinopterus G.S. Miller, 1906 ponieważ Allen uważał, że jest zajęta przez Rhinoptera Cuvier, 1829 (Chondrichthyes).
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctiptenus Fitzinger, 1870.

Przypisy

↑ ^a ^b J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 103. (niem.).
↑ Ch.-L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. (xxi). (wł.).
↑ F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. 2, s. 162, 1856. (niem.).
↑ ^a ^b F.A. Kolenati. Eine neue österreichische Fledermaus. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 29, s. 251–252, 1858. (niem.).
↑ J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 90, 1866. (ang.).
↑ L.J.F.J. Fitzinger. Kritische Durchsicht der Ordnung der Flatterthiere oder Handflügler (Chrioptera). Familie der Fledermäuse (Vespertiliones). V. Abtheilung. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 62 (1), s. 424, 1870. (niem.).
↑ G.S. Miller. Twelve new genera of bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 85, 1906. (ang.).
↑ G.M. Allen. Notes on Chiroptera. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 52, s. 16, 1908. (ang.).
↑ ^a ^b В.Л. Бiанки. Предварительныя замѣтки о летучихъ мшахъ (Chiroptera) Россiи. „Ежегодникъ Зооюгическаго Музея Академіи Наукъ”. 21, s. lxxvi, 1916. (ros.).
↑ E.R. Hall & K.R. Kelson: The Mammals of North America. Cz. 1. New York: The Ronald Press Co., 1959, s. 183. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238–240. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 846–853. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 543–544. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 192.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 460.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 163.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 283.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 91.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 494.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 467.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 221.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 211.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 229.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 102.
↑ Jaeger 1959 ↓, s. 183.
↑ V.C. Cláudio, R.L. Novaes, A.L. Gardner, M.R. Nogueira, D.E. Wilson, J.E. Maldonado, J.A. de Oliveira & R. Moratelli. Taxonomic re-evaluation of New World Eptesicus and Histiotus (Chiroptera: Vespertilionidae), with the description of a new genus. „Zoologia (Curitiba)”. 40, s. e22029, 2023. DOI: 10.1590/S1984-4689.v40.e22029. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 115–116. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Eptesicus Rafinesque, 1820, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2024-01-07] (ang.).
↑ R. Ziegler. Die Chiroptera (Mammalia) aus dem Untermiozän von Wintershof-West bei Eichstätt (Bayern). „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 33, s. 142, 1993. (niem.).
↑ S. Baudelot. Complément á l’étude des Micromammifères de gisement miocéne de Sansan (GERS). „Compte Rendu Sommaire des séances de la Société Géologique de France”. 8, s. 303–304, 1970. (fr.).
↑ M.J. Pearch,S. Bumrungsri, J.-L. Schwenninger, D.J. Ward & D.L. Harrison. A review of the Cainozoic small mammal fauna of Thailand with new records (Chiroptera; Scandentia; Eulipotyphla) from the late Pleistocene. „Cainozoic Research”. 10 (1–2), s. 77, 2013. (ang.).
↑ E.G. Kordikova, E.P.J. Heizmann & H. de Bruijn. Early – Middle Miocene vertebrate faunas from Western Kazakhstan. Part 1. Rodentia, Insectivora, Chiroptera, and Lagomorpha. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 231 (2), s. 261, 2004. DOI: 10.1127/njgpa/231/2004/219. (ang.).
↑ Wołoszyn 1987 ↓, s. 275.
↑ Wołoszyn 1987 ↓, s. 280.
↑ T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 237, 1930. (niem.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
B.W. Wołoszyn. Pliocene and Pleistocene bats of Poland. „Acta Palaeontologica Polonica”. 32 (3–4), s. 207–325, 1987. (ang.).

[8] Nowa nazwa dla Rhinopterus G.S. Miller, 1906 ponieważ Allen uważał, że jest zajęta przez Rhinoptera Cuvier, 1829 (Chondrichthyes).

[11] Niepoprawna późniejsza pisownia Nyctiptenus Fitzinger, 1870.

[Kaup-1] J.J. Kaup: Skizzirte Entwickelungs-Geschichte und natürliches System der europäischen Thierwelt: Erster Theil welcher die Vogelsäugethiere und Vögel nebst Andeutung der Entstehung der letzteren aus Amphibien enthält. Darmstadt: In commission bei Carl Wilhelm Leske, 1829, s. 103. (niem.).

[Bonaparte-2] Ch.-L. Bonaparte: Iconografia della fauna italica: per le quattro classi degli animali vertebrati. T. 1. Roma: Tip. Salviucci, 1832-1841, s. (xxi). (wł.).

[Kolenati1-3] F.A. Kolenati. Europa’s Chiropteren. „Allgemeine deutsche naturhistorische Zeitung”. 2, s. 162, 1856. (niem.).

[Kolenati2-4] F.A. Kolenati. Eine neue österreichische Fledermaus. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 29, s. 251–252, 1858. (niem.).

[Gray-5] J.E. Gray. Synopsis of the Genera of Vespertilionidæ and Noctilionidæ. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third Series. 17, s. 90, 1866. (ang.).

[Fitzinger-6] L.J.F.J. Fitzinger. Kritische Durchsicht der Ordnung der Flatterthiere oder Handflügler (Chrioptera). Familie der Fledermäuse (Vespertiliones). V. Abtheilung. „Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 62 (1), s. 424, 1870. (niem.).

[Miller-7] G.S. Miller. Twelve new genera of bats. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 19, s. 85, 1906. (ang.).

[Allen-9] G.M. Allen. Notes on Chiroptera. „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology at Harvard College”. 52, s. 16, 1908. (ang.).

[Bianchi-10] В.Л. Бiанки. Предварительныя замѣтки о летучихъ мшахъ (Chiroptera) Россiи. „Ежегодникъ Зооюгическаго Музея Академіи Наукъ”. 21, s. lxxvi, 1916. (ros.).

[hall&kel-12] E.R. Hall & K.R. Kelson: The Mammals of North America. Cz. 1. New York: The Ronald Press Co., 1959, s. 183. (ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 238–240. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Moratelli&inni-14] R. Moratelli, C. Burgin, V. Cláudio, R. Novaes, A. López-Baucells & R. Haslauer: Family Vespertilionidae (Vesper Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 846–853. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

[amw-15] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 543–544. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791939_192]-16] Palmer 1904 ↓, s. 192.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792207_460]-17] Palmer 1904 ↓, s. 460.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791910_163]-18] Palmer 1904 ↓, s. 163.

[CITEREFPalmer1904[http://books.google.com/books?id=ApMeAQAAIAAJ&pg=PA283_283]-19] Palmer 1904 ↓, s. 283.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27791838_91]-20] Palmer 1904 ↓, s. 91.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792241_494]-21] Palmer 1904 ↓, s. 494.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792214_467]-22] Palmer 1904 ↓, s. 467.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=261_221]-23] Jaeger 1959 ↓, s. 221.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=251_211]-24] Jaeger 1959 ↓, s. 211.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=269_229]-25] Jaeger 1959 ↓, s. 229.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=142_102]-26] Jaeger 1959 ↓, s. 102.

[CITEREFJaeger1959[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=wu.89043220607&seq=223_183]-27] Jaeger 1959 ↓, s. 183.

[cla&inni-28] V.C. Cláudio, R.L. Novaes, A.L. Gardner, M.R. Nogueira, D.E. Wilson, J.E. Maldonado, J.A. de Oliveira & R. Moratelli. Taxonomic re-evaluation of New World Eptesicus and Histiotus (Chiroptera: Vespertilionidae), with the description of a new genus. „Zoologia (Curitiba)”. 40, s. e22029, 2023. DOI: 10.1590/S1984-4689.v40.e22029. (ang.).

[mdd-29] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-07]. (ang.).

[Cichocki&inni-30] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 115–116. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[zij-31] J.S.J.S. Zijlstra J.S.J.S., Eptesicus Rafinesque, 1820, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2024-01-07] (ang.).

[zie-32] R. Ziegler. Die Chiroptera (Mammalia) aus dem Untermiozän von Wintershof-West bei Eichstätt (Bayern). „Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie”. 33, s. 142, 1993. (niem.).

[bau-33] S. Baudelot. Complément á l’étude des Micromammifères de gisement miocéne de Sansan (GERS). „Compte Rendu Sommaire des séances de la Société Géologique de France”. 8, s. 303–304, 1970. (fr.).

[har&pea-34] M.J. Pearch,S. Bumrungsri, J.-L. Schwenninger, D.J. Ward & D.L. Harrison. A review of the Cainozoic small mammal fauna of Thailand with new records (Chiroptera; Scandentia; Eulipotyphla) from the late Pleistocene. „Cainozoic Research”. 10 (1–2), s. 77, 2013. (ang.).

[kor&inni-35] E.G. Kordikova, E.P.J. Heizmann & H. de Bruijn. Early – Middle Miocene vertebrate faunas from Western Kazakhstan. Part 1. Rodentia, Insectivora, Chiroptera, and Lagomorpha. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie”. Abhandlungen 231 (2), s. 261, 2004. DOI: 10.1127/njgpa/231/2004/219. (ang.).

[CITEREFWołoszyn1987275-36] Wołoszyn 1987 ↓, s. 275.

[CITEREFWołoszyn1987280-37] Wołoszyn 1987 ↓, s. 280.

[kor-38] T. Kormos. Diagnosen neuer Säugetiere aus der Ober-Pliozänen fauna des Somlyóberges bei Püspökfürdö. „Annales Musei Nationalis Hungarici”. 27, s. 237, 1930. (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[8]

[9]

[b]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]