Dobra (powiat przeworski) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zobacz też: Dobra w innych znaczeniach tego słowa.

Dobra

wieś
Kościół parafialny (dawna cerkiew)
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	przeworski
Gmina	Sieniawa
Liczba ludności (2021)	468[2]
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-530[3]
Tablice rejestracyjne	RPZ
SIMC	0611117[4]
Położenie na mapie Polski Dobra
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dobra
Położenie na mapie powiatu przeworskiego Dobra
Położenie na mapie gminy Sieniawa Dobra
50°12′42″N 22°41′20″E/50,211667 22,688889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Dobra – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Sieniawa^[5][4].

Miejscowość jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

W pobliżu wsi znajduje się rezerwat przyrody Lupa.

Pierwsze wspomnienie w źródłach pojawia się w 1470 roku, podczas ustanowienia Ordynacji Jarosławskiej. W dokumencie ustanowienia Ordynacji Jarosławskiej, obok Dobrej są wymieniane też pobliskie: Jarosław, Przeworsk, Radawa, Szówsko, Wiązownica, Leżachów, Dybków, Dąbrowica, Manasterz, Nielepkowice, Pełkinie, Grodzisko, Gniewczyna i Tryńcza. Wieś była wzmiankowana w regestrach poborowych, które zapisali poborcy podatkowi ziemi przemyskiej z 1515 roku, gdy wieś posiadała 9 łanów kmiecych^[6]. Kolejne regestra z 1589 roku wzmiankują, że wieś posiadała 14 łanów kmiecych^[7].

W 1594 roku część jej dóbr jarosławskich przypadło Katarzynie Sieniawskiej^[8], która w 1593 roku została poślubiona przez Adama Hieronima Sieniawskiego. Ostatnią z rodu Sieniawskich była Zofia Czartoryska z Sieniawskich, która w 1731 roku została poślubiona przez Augusta Aleksandra Czartoryskiego i od tego czasu właścicielami dóbr Sieniawskich stali się Czartoryscy. W 1897 roku została utworzona Ordynacja Sieniawska Czartoryskich, która istniała do reformy rolnej w 1944 roku.

Wieś następnie wzmiankowana w latach: 1628 (14 łanów)^[9], 1651 (14 łanów)^[10] i 1658 (12 łanów)^[11]. W 1674 roku w Dobrej były 72 domy (w tym 21 w folwarku dzierżawionym przez Łabęckiego, Kędzierskiego i Forca; oraz 51 domów wiejskich)^[12].

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie jarosławskim województwa lwowskiego. W 1902 roku wybrano zwierzchność gminną, której naczelnikiem został Olech Lepech, a w 372 domach było 2090 mieszkańców^[13]. W 1921 roku w Dobrej było 318 domów. W 1926 roku było 90 żydów, a w 1930 roku było 60 żydów. Według W. Kubijowicza w 1939 roku w Dobrej było 2530 mieszkańców (w tym: 1880 Ukraińców, 630 Polaków i 20 żydów).

W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 40 Polaków. Część ludności polskiej w obawie przed atakami schroniła się w okolicznych miejscowościach^[14]. W latach 1945–1946 ludność ukraińska była z inicjatywy Polaków przybyłych z Wołynia wielokrotnie atakowana przez partyzantów z Sieniawy i Wylewy, którzy dokonywali licznych mordów i rabunków. Wieś była siedzibą Kuszcza Dobrzańskiego i działał oddział samoobrony SKW. 17 czerwca 1945 roku grupa 150 osób złożona z MO i partyzantów napadła na Dobrę, spaliła 270 domów, zdemolowała cerkiew i zamordowała 22 osoby. W 1945 roku na Ukrainę wysiedlono 706 osób z 160 domów. Na pozostałych mieszkańców w latach 1945–1946 napadów dokonywało WP, UB i partyzanci^[15]. W 1947 roku następnych mieszkańców wysiedlono podczas Akcji „Wisła” na Ziemie Odzyskane^[16].

Cerkiew greckokatolicka

 Osobny artykuł: Cerkiew Najświętszego Serca Jezusa w Dobrej.

Według regestru poborowego już na jakiś czas przed 1515 rokiem istniała w Dobrej cerkiew. W 1880 roku zbudowano murowaną cerkiew. Podczas I wojny światowej cerkiew została uszkodzona, a w 1921 roku została wyremontowana. Parochia posiadała 32 morgi pola. Parochia greckokatolicka istniała do 1945 roku.

Kościół rzymskokatolicki

 Osobny artykuł: Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Dobrej.

Ludność polska w Dobrej należała od końca XVI wieku do kościoła w pobliskim Dybkowie, który ufundował Jan Kostka aby zapobiec przechodzeniu polskich wiernych do cerkwi, gdyż w tamtych czasach Polacy z powodu dalekiej odległości od kościoła w Jarosławiu dość licznie przechodzili do miejscowych cerkwi. Po założeniu Sieniawy należeli do parafii w Sieniawie. Po wysiedleniu grekokatolików, cerkiew została zaadaptowana na kościół pw. Przenajświętszego Serca Pana Jezusa, a w 1968 roku została erygowana parafia^[17].

Początki szkolnictwa w Dobrej są datowane na początek XIX wieku, gdy na jakiś czas przed 1830 rokiem przy cerkwi pw. Chrystusa Zmartwychwstałego, istniała szkoła parafialna (Schola Parochialis). W latach 1847–1849 nauczycielem był adjutor Jan Suchopałka, i było od 3 do 5 uczniów (Juv. 5).

W 1857 roku szkoła parafialna została zmieniona na szkołę trywialną, której nauczycielem został Michał Kiszakiewicz. Przydatnym źródłem archiwalnym do poznania dziejów oświaty w Galicji są austriackie Szematyzmy Galicji i Lodomerii, które podają wykaz szkół ludowych, wraz z nazwiskami ich nauczycieli. Od 1874 roku wszystkie szkoły w Galicji stały się publiczne reskryptem Rady szkolnej krajowej. Szkoły były najpierw tylko męskie, a od 1890 były już mieszane, czyli koedukacyjne. W 1908 roku szkoła w Dobrej stała się 2-klasowa. Od 1896 roku szkoła posiadała nauczycieli pomocniczych, którymi byli: Helena Połoszynowicz (1896–1897), Tekla Trembicka (1897–1898), Olga Trembicka (1900–1904), Stefania Pańkowska (1905–1907), Stefania Osierda (1908–1913), Osierdowa z Pańkowskich Stefania (1913–1914), Helena Natkowska (1908–1911), Wiktoria Palisak (1913–1914?). W 1897 roku zbudowano murowany budynek szkolny, w 1902 roku było 140 uczniów, a szkoła była ukraińskim językiem wykładowym^[18].

20 maja 2009 roku odbyła się uroczystość nadania szkole imienia Unii Europejskiej.

Nauczyciele kierujący i kierownicy

• Gromada Czerce
• Gromada Sieniawa

• Dobra 2(2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 66 .