French
DeutschDominikus Böhm – Wikipedia, wolna encyklopedia
 Dominikus Böhm | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
  | |
| Nagrody | |
| Wielka Nagroda Artystyczna Nadrenii-Westfalii. | |
Dominikus Böhm (ur. 23 października 1880 w Jettingen-Scheppach, zm. 6 sierpnia 1955 w Kolonii)[1] – niemiecki architekt
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się jako najmłodszy z sześciorga dzieci budowniczego i burmistrza Aloisa Böhma i jego żony Katharine z domu Hofmiller. Po śmierci ich ojca w 1890 r. firmę budowlaną przejął najstarszy brat Dominikusa – Clemens.
Ukończył szkołę podstawową i gimnazjum w Jettingen i w 1896 roku rozpoczął naukę w Baugewerkschule w Augsburgu, uzyskując w 1900 roku tytuł inżyniera budownictwa, po czym podjął studia Wyższej Szkole Technicznej w Stuttgarcie pod kierunkiem Theodora Fischera, któremu później przypisywał duży wpływ na swoją pracę. W tym czasie zawarł znajomość z wybitnymi architektami niemieckimi Paulem Bonatzem i Wilhelmem Kreisem.
W 1907 roku przez krótki czas był wykładowcą w Szkole Budownictwa w Bingen nad Renem. Na wystawie sztuki w Darmstadt w 1908 roku został zauważony przez Hugo Eberhardta[2], za którego rekomendacją przeniósł się do Bau- und Kunstgewerbschule w Offenbach (dziś Hochschule für Gestaltung Offenbach am Main[3]), gdzie uczył do roku 1926[4].
Po ukończeniu studiów pracował w różnych biurach architektonicznych, między innymi w Augsburgu i w Szwajcarii. Od 1910 roku prowadził własne biuro architektoniczne w Offenbach zajmujące się głównie budową konwencjonalnych budynków dla klientów prywatnych i publicznych.
W 1913 poślubił Marię Scheiber z Vöcklabruck w Austrii, z którą miał trzech synów: Antona (1916-1988), Paula (1918) i Gottfrieda, który również został znanym architektem. W czasie pierwszej wojny światowej służył jako żołnierz piechoty w Landsturmie w 1917 roku.
W 1914 roku otrzymał zamówienie na kościół drewniany św. Józefa w Offenbach. Ta praca określiła dalszą karierę Böhma, jako budowniczego kościołów. Pomimo prostego projektu kościół zyskał uznanie. W latach 1922–1923 we współpracy z Martinem Weberem powstał kościółek św. Piotra i Pawła w Dettingen (obecnie dzielnica gminy Karlstein am Main), który był zaawansowaną wersją pierwszego projektu. Od 1921 roku Böhm wraz z Weberem działali w Offenbach jako Atelier für Kirchenbaukunst[5].
Wczesne projekty sakralne Böhma miały odniesienia do stylów historycznych, ale od lat 20. XX wieku – choć jego projekty pozostały konwencjonalne – zawierały jednak elementy ekspresjonistyczne, a następnie abstrakcyjne i gotyckie, jak na przykład w kościele parafialnym we Freilingsdorf, niedaleko Kolonii (1926–1927). Za jeden z jego najlepszych budynków jest uważany kościół św. Jana Chrzciciela w Neu-Ulm[6] (1921–1927), z pasiastą fasadą zbudowaną z materiału rozbiórkowego fortyfikacji Ulm (wapień jurajski, cegły i pozostałości dachówek)[7]. Böhm eksperymentował z przestrzenią, antycypując zmiany liturgiczne dokonane później przez Sobór Watykański II[8]. Wśród innych ważniejszych budynków można wymienić: kościół św. Engelberta w Kolonii (1930-1933)[9] i św. Marii-Królowej w Kolonii-Marienburgu (1951-1954)[4].
W 1926 roku został kierownikiem oddziału sztuki chrześcijańskiej kolońskiej Werkschule. W tym okresie rozpoczął się najciekawszy, świadomy etap działalności architektonicznej Böhma, na przełomie lat 20. i 30. wykształcił charakterystyczny, rozpoznawalny styl swoich budowli.
Od 1927 roku pracował nad pomysłami dla Górnego Śląska[10]. Wykonał projekty kościoła Chrystusa Króla w Gliwicach i rozbudowy sanktuarium na Górze św. Anny[11], z których zrealizowano tylko Dom Pielgrzyma na Górze św. Anny[12]. W 1929 zaprojektował dla Zabrza budynek Miejskiej Kasy Oszczędności[13], który stoi do dzisiaj przy ulicy Wolności. W latach 1930–1931 powstał według jego projektu Kościół św. Józefa w Zabrzu[14].
Po dojściu nazistów do władzy w Niemczech, Böhm wraz z grupą artystów został w 1934 roku zwolniony z pracy. Nadal jednak prowadził aktywną działalność projektową. Powrócił do pracy w Kölnische Werkschule w roku 1947, skąd odszedł na emeryturę na krótko przed śmiercią.
Po zakończeniu II wojny światowej pracował przy odbudowie zniszczonych podczas bombardowań kościołów oraz budowie nowych, utrzymanych w stylistyce dojrzałego modernizmu[15]. Fazę tę cechowała duża różnorodność, wyrażająca się przywoływaniem motywów dotychczas stosowanych w twórczości, a także elementów nowoczesnej architektury, na co wpływ miała szczególnie współpraca z synem Gottfriedem. Trzej synowie Gottfrieda również zostali znanymi architektami[16].
W 1952 r. papież Pius XII przyznał Böhmowi Order Świętego Sylwestra, dwa lata później architekta odznaczono Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, a także Wielką Nagrodę Artystyczną Nadrenii-Westfalii.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Dominikus Böhm (Architekt) [online], ea-projekt.blogspot.co.at [dostęp 2017-09-24] (niem.).
- ↑ Der vergessene Todestag [online], op-online.de, 27 sierpnia 2009 [dostęp 2017-09-24] (niem.).
- ↑ HfG Offenbach [online], www.hfg-offenbach.de [dostęp 2017-09-24] (niem.).
- ↑ a b Dominikus Böhm – architekt sacrum [online], www.malanowicz.eu [dostęp 2017-09-24].
- ↑ Dominikus Böhm, Josef Habbel, Dominikus Böhm: ein deutscher Baumeister: ein Bildband, Regensburg: Habbel, 1943 (niem.).
- ↑ INFORM – Sascha Hendel, Kriegergedächtniskirche Sankt Johann Baptist, Neu-Ulm [online], deu.archinform.net [dostęp 2017-09-24] (niem.).
- ↑ Manuela Klauser, Der betende Raum: Dominikus Böhms Kirche St. Johann Baptist in Neu-Ulm; ein Schlüsselbau der modernen Sakralarchitektur; Deutsche Stiftung Denkmalschutz 25 Jahre, Lindenberg: Kunstverlage Fink, 2010 (niem.).
- ↑ RAUM IST SEHNSUCHT. Der Kirchenbauer Dominikus Böhm 1880–1955 [online], Deutsches Architekturmuseum, 10 czerwca 2005 [dostęp 2017-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-17] (niem.).
- ↑ Anja Becker-Chouati, Köln-Riehl St. Engelbert, „Straße der Moderne” [dostęp 2017-09-26] (niem.).
- ↑ Tomasz Wagner, Gliwice na ich drodze: Karl Mayr i Dominikus Böhm, „Muzeum w Gliwicach”, 27 marca 2013 [dostęp 2017-09-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-09].
- ↑ Ewa M. Żurakowska, Twórczość Dominikusa Böhma na Śląsku, „Przestrzeń i Forma”, 16, Szczecin: Szczecińska Fundacja Edukacji i Rozwoju Addytywnego „SFERA”, 2011, s. 639, ISSN 1895-3247.
- ↑ Aleksandra Sieklicka i inni, Nieznany modernizm Architektura górnego Śląska w Okresie Międzywojennym Zachodni Górny Śląsk / Górny Śląsk w granicach Republiki Czeskiej, Gliwice, Racibórz: AWR edytor, 2012, ISBN 978-83-932453-4-5.
- ↑ Zabrzańskie pocztówki powojenne, [w:] Ryszard Kipias, Zabrze moje miasto, www.zabrze.aplus.pl [dostęp 2017-09-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-26].
- ↑ Wirtualny Spacer po nawie głównej kościoła św. Józefa w Zabrzu [online], wycieczki.silesia.travel [dostęp 2017-09-26].
- ↑ Ralf van Bühren, Moderner Kirchenbau als Bedeutungsarchitektur. Die Lichtkonzeption Dominikus Böhms (1880–1955) als Ausdruck einer mystagogischen Raumidee., [w:] Hans Körner, Jürgen Wiener (red.), "Liturgie als Bauherr?": moderne Sakralarchitektur und ihre Ausstattung zwischen Funktion und Form, wyd. 1. Aufl, Essen: Klartext, 2010, ISBN 978-3-8375-0356-2 (niem.).
- ↑ Ulrich Weisner, Böhm, Väter und Söhne: Architekturzeichnungen von Dominikus Böhm, Gottfried Böhm, Stephan, Peter und Paul Böhm, Kunsthalle Bielefeld, Stiftung Kunst und Kultur des Landes Nordrhein-Westfalen: Kerber, 1994, ISBN 3-924639-33-7 (niem.).