French
DeutschEivind Astrup – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) | |
| Data i miejsce urodzenia | 17 września 1871 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 27 grudnia 1895 |
| Zawód, zajęcie | polarnik, odkrywca |
| Narodowość | |
| Odznaczenia | |
 | |
Eivind Astrup (ur. 17 września 1871 w Kristianii, zm. 27 grudnia 1895 w Folldal) – norweski polarnik i odkrywca, uczestnik wypraw Roberta Peary’ego na Grenlandię.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 17 września 1871 roku w Kristianii[1]. Jego rodzicami byli kupiec Harald Astrup (1831–1914) i Emilie Johanne Smith (1836–1915)[1]. Miał siostrę Hannę (1869–1933) i trzech braci: architektów Thorvalda (1876–1940) i Henninga (1864–1896) oraz polityka Sigurda (1873–1949)[2].
Po ukończeniu gimnazjum kupieckiego w 1889 roku wyjechał do brata w Stanach Zjednoczonych, by kontynuować naukę[1]. Marząc o ucieczce od cywilizacji, nosił się z zamiarem wyjazdu do Afryki, lecz po przeczytaniu ogłoszenia Roberta Peary’ego (1856–1920) o ekspedycji do północnej Grenlandii zgłosił się wiosną 1891 roku do Peary’ego i został przyjęty na członka wyprawy[3]. Prawdopodobnie Astrup zawyżył swój wiek, zaś Peary docenił jego umiejętność jazdy na nartach[1], zatrudniając go jako eksperta do spraw narciarstwa[4].
Wyprawa do północnej Grenlandii (1891–1892)
[edytuj | edytuj kod]Wyprawa Peary’ego wyruszyła z Nowego Jorku na statku „Kite” 6 czerwca 1891 roku[4]. W ekspedycji obok Astrupa brali udział: lekarz i etnograf Frederick Albert Cook (1865–1940), ornitolog i myśliwy Langdon Gibson i meteorolog John M. Verhoeff[4]. Peary zabrał również swoją żonę, która miała pełnić funkcję kucharza i służącej[4]. Wyprawa urządziła bazę do przezimowania przy MacCormick Fjord w Cieśninie Smitha[4]. Peary jeszcze na statku złamał nogę i musiał zostać w bazie[4]. Astrup, Cook, Gibson i Verhoeff popłynęli łodzią na wyspy Kiatak i Appasuak, by polować i nawiązać kontakty z Inuitami[4]. W maju 1892 roku Peary, Cook, Gibson i Astrup rozpoczęli badanie najbardziej na północ wysuniętej części Grenlandii[4], używając psich zaprzęgów, nart i rakiet śnieżnych[1]. Po przebyciu ok. 240 km Cook i Gibson zawrócili, a Peary i Astrup kontynuowali wyprawę dalej z 13 psami[4]. W lipcu w trudnych warunkach (m.in. doskwierał im brak żywności) dotarli do Independence Fjord na wschodnim wybrzeżu[1]. Peary przekonany był, że dotarli do północnego krańca, co przemawiało za tym, że Grenlandia jest wyspą[4]. Po ponad trzech miesiącach podróży i ponad 2000 km powrócili do bazy[1]. Verhoeff zaginął podczas jednej z jego samotnych wypraw na lodowiec i po kilku dniach bezskutecznych poszukiwań wyprawa powróciła do Stanów Zjednoczonych 24 sierpnia 1892 roku[4]. Głównym osiągnięciem ekspedycji było zbadanie północnego i północno-wschodniego krańca Grenlandii oraz przeprowadzenie badań etnograficznych na terenach zamieszkałych przez Innuitów[1]. Astrup wrócił tryumfalnie do Norwegii jesienią 1892 roku i jako najmłodszy w historii został mianowany kawalerem Orderu Świętego Olafa[1].
Wyprawa do Grenlandii (1893–1894)
[edytuj | edytuj kod]Uczestniczył także w następnej wyprawie Peary’ego do Grenlandii w latach 1893–1894[1]. Peary zebrał 14 uczestników, by zbadać w trzech grupach północ Grenlandii i podjąć próbę dotarcia na biegun północny[4]. Wyprawa wyruszyła z Filadelfii na statku „Falcon” 26 czerwca 1893 roku[4]. Baza do przezimowania została założona w Bowdoin Fjord[4]. Złe warunki pogodowe i zatrucie pokarmowe doprowadziły do fiaska wyprawy w głąb Grenlandii[4]. Osłabiony Astrup nie dołączył do Peary’ego, zamiast tego wraz z innuickim przyjacielem Kolotengvą przebył 1300 km psim zaprzęgiem wzdłuż północnego wybrzeża Zatoki Melville’a i sporządził mapę regionu[1].
Po powrocie, w uznaniu zasług w badaniach Grenlandii Astrup otrzymał od Królewskiego Towarzystwa Geograficznego Murchison Grant[5].
Śmierć
[edytuj | edytuj kod]Planował udział w kolejnych wyprawach polarnych, lecz zaczęło zawodzić go zdrowie[1]. Tor Bomann-Larsen w biografii Roalda Amundsena przytacza relacje Amundsena o informacji od Cooka, że Astrup cierpiał na syfilis[1].
W Boże Narodzenie 1895 roku Astrup pojechał do Hjerkinn, gdzie samotnie wybrał się w góry i nigdy nie wrócił[1]. Jego ciało odnaleziono miesiąc później, a okoliczności jego śmierci pozostają niejasne – mógł być to nieszczęśliwy wypadek z bronią lub samobójstwo[1]. Uważa się, że zmarł 27 grudnia 1895 roku[1].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- 1895: Blandt Nordpolens naboer[1]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q I Norsk biografisk leksikon 2009 ↓.
- ↑ I Norsk biografisk leksikon 2017 ↓.
- ↑ Astrup 1898 ↓, s. 9–10.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Mills 2003 ↓, s. 511.
- ↑ „Science”. 1 (24), s. 665, 14 Jun 1895. The Royal Geographical Society. DOI: 10.1126/science.1.24.665. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Eivind Astrup: With Peary near the Pole. Cambridge University Press, 1898. ISBN 978-1-108-07096-6. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).
- Susan Barr: Eivind Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2009-02-13.
- Terje Bratberg: Astrup. W: I Norsk biografisk leksikon. 2017-11-20. (norw.).
- Peary, Robert. W: William James Mills: Exploring Polar Frontiers: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO, 2003. ISBN 978-1-57607-422-0. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Eivind Astrup. polarhistorie.no. [dostęp 2019-08-05]. (norw.).