Filander – Wikipedia, wolna encyklopedia

Filander
	Lagorchestes
	Gould, 1841
	; Przedstawiciel rodzaju – filander okularowy (L. conspicillatus) na ilustracji autorstwa Johna Goulda z 1853 roku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	kangury
Plemię	Macropodini
Rodzaj	filander
	Typ nomenklatoryczny
	Macropus leporides Gould, 1841
Synonimy
	Lagocheles R. Owen, 1842;
	Lagocheles R. Owen, 1842;
Gatunki
	4 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	4 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Filander^[4] (Lagorchestes) – rodzaj ssaków z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii i Papui-Nowej Gwinei^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała 31–50 cm, długość ogona 24,5–53 cm; masa ciała 0,8–4,8 kg^[7]^[5]^[8].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1841 roku angielski przyrodnik John Gould w monografii swojego autorstwa poświęconej rodzinie kangurowatych^[2]. Jako gatunek typowy Gould wyznaczył (oznaczenie monotypowe) filandra zajęczego (L. leporides).

Etymologia

Lagorchestes (Lagocheles): gr. λαγως lagōs ‘zając’; oρχηστης orkhēstēs ‘tancerz’^[9].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]^[8]^[11]^[12]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[5]^[12]^[8]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[5]^[12]^[8]^[11]	Podstawowe wymiary^[7]^[5]^[8]^[11]^[b]	Status IUCN^[13]
Lagorchestes asomatus	Finlayson, 1943	filander szczątkowy	gatunek monotypowy	Australia (centralna kontynentalna część Australii między Mount Farewell i jeziorem Mackay; prawdopodobnie zasięg rozciągający się na większości centralnych pustyń Australii Zachodniej i Terytorium Północnego)	brak danych	EX
Lagorchestes leporides	Gould, 1841	filander zajęczy	gatunek monotypowy	Australia (znany ze śródlądowej południowo-wschodniej Australii, głównie wzdłuż rzek Murray i Darling, od granicy z Queenslandem przez środkową Nową Południową Walię do zachodniej Wiktorii i wschodniej Australii Południowej)	DC: 45–49 cm DO: 30–32 cm MC: około 3 kg	EX
Lagorchestes hirsutus	Gould, 1844	filander kosmaty	3 podgatunki	Australia (Australia Zachodnia (wyspy Bernier Island i Dorre Island, introdukowany na Trimouille Island); kiedyś występował na zachodniej i środkowej kontynentalnej części Australii)	DC: 31–39 cm DO: 24–30 cm MC: 0,8–1,9 kg	VU
Lagorchestes conspicillatus	Gould, 1842	filander okularowy	2 podgatunki	Australia (północna Australia Zachodnia z Wyspą Barrowa, Terytorium Północne i Queensland) oraz południowo-zachodnia Papua-Nowa Gwinea	DC: 39–50 cm DO: 42–53 cm MC: 2,1–4,8 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, VU – gatunek narażony, EX – gatunek wymarły.

Uwagi

↑ Nomen nudum.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ Lagorchestes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b J. Gould: A monograph of the Macropodidæ, or family of kangaroos. London: The Author, 1841, s. ryc. 12 i tekst. (ang.).
↑ R. Owen: Marsupalia. W: R.B. Todd: The cyclopaedia of anatomy and physiology. Cz. 3. London: Longman, Brown, Green, Longmans, & Roberts, 1842, s. 330. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 721, 722. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagorchestes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-27].
↑ ^a ^b ^c K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 30. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67–68. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 361, seria: North American Fauna. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 699. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102–103. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).

[3] Nomen nudum.

[14] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[itis-1] Lagorchestes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Gould-2] J. Gould: A monograph of the Macropodidæ, or family of kangaroos. London: The Author, 1841, s. ryc. 12 i tekst. (ang.).

[Owen-4] R. Owen: Marsupalia. W: R.B. Todd: The cyclopaedia of anatomy and physiology. Cz. 3. London: Longman, Brown, Green, Longmans, & Roberts, 1842, s. 330. (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Eldridge&Coulson-6] M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 721, 722. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagorchestes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-27].

[Helgen&Veatch-8] K. Helgen & E. Veatch: Extinct Marsupials and Monotremes. W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 30. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw1-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 67–68. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Palmer-10] T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 361, seria: North American Fauna. (ang.).

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-31]. (ang.).

[amw2-12] Appendix 1: Extinct species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 699. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[Burgin&inni-13] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102–103. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[15] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[b]

[13]