Fulbe – Wikipedia, wolna encyklopedia

Fulanie
Ilustracja
Kobiety z ludu Fulbe.
Populacja

40.216.000 (2017)[1]

Miejsce zamieszkania

Nigeria 19.924.000
Gwinea 5.442.000
Senegal 3.684.000
Kamerun 2.498.000
Burkina Faso 1.918.000
Niger 1.749.000
Mali 1.613.000
Benin 510.000
Wybrzeże Kości Słoniowej 480.800
Gambia 406.800
Czad 361.000
Gwinea Bissau 360.000
Republika Środkowoafrykańska 288.000
Mauretania 269.000
Sierra Leone 239.000
Sudan 217.000
Togo 108.000
Republika Zielonego Przylądka 61.000
Francja 32.000
Stany Zjednoczone 26.100
Gabon 8.600
Belgia 8.400
Ghana 4.600
Kanada 4.100
Włochy 3.900

Język

ful

Religia

islam

Fulbe (zwani także: Fulanie, Fulbeje, Fula, Foulah, Peulh i Peul) – grupa ludów zamieszkujących głównie kraje Afryki Zachodniej. Są to m.in. Burkina Faso, Kamerun, Nigeria, Niger, Mali, Mauretania, Gwinea, Gwinea Bissau, Senegal, Gambia, Benin. Są spokrewnieni z ludem Tukulerów żyjącym współcześnie nad rzeką Senegal. Ich dokładna liczebność jest trudna do określenia – różne źródła podają różne szacunki, od 24 do 40 mln[2][1]. Najwięcej przedstawicieli tego ludu zamieszkuje Nigerię[2].

koczownikami, hodującymi bydło, kozy i owce. Wyznają islam. Ich tradycyjnym strojem są długie zwiewne skromnie haftowane szaty. W XVI stuleciu opanowali tereny Sahelu. Ich główną siłą była potężna kawaleria, pozwalająca na szybkie przemieszczanie się po rozległym terytorium. Dalszą ekspansję na południe uniemożliwiła mucha tse-tse, zarażająca ludzi śpiączką afrykańską, zaś bydło naganą.

W XIX w. pod wodzą Usmana dan Fodio stworzyli potężne imperium – Kalifat Sokoto na terenach środkowego i dolnego biegu rzeki Niger. Istniało do 1903, gdy uległo kolonizatorom i zostało podzielone pomiędzy nich.

Na zachodzie istniało inne ich państwo, leżące na wyżynie Futa Dżalon w dzisiejszej Gwinei. Miało spisaną konstytucję i zasady dziedzictwa, uzgodnione pomiędzy dwoma stronnictwami – Soriya i Alphaya. Powstało w 1735, gdy muzułmańscy Fulbe wystąpili przeciwko swym nie-muzułmańskim pobratymcom i stworzyli konfederację prowincji. Alpha Ibrahima Sory Maoudho był pierwszym władcą tego kraju, mającego swą stolicę w Timbo (Gwinea). Państwo istniało do 1898, gdy Francuzi pokonali ostatniego władcę – Bokar Biro.

Językiem ludu Fulbe jest fulfulde, rozproszony praktycznie po całym obszarze Afryki Zachodniej i rozpadający się na wiele dialektów, aczkolwiek poszczególne społeczności posługują się także innymi językami regionu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b People Cluster: Fulani / Fulbe [online], Joshua Project, 2017 [zarchiwizowane z adresu 2017-10-25] (ang.).
  2. a b Vladimír Baar, Národy na prahu 21. století, Ostrava: Tilia, 2003, s. 72, ISBN 80-86101-66-5 (cz.).