Ostaniec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ostaniec u podnóży ruin zamku w Mirowie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej

Ostaniec – wzniesienie powstałe w wyniku procesów wietrzenia i erozji (a także denudacji terenów przyległych, co powoduje odsłonięcie i pozostawienie ostańca). Ostańce występują jako wyizolowane formy terenu, często o stromych, skalistych stokach, będące pozostałością większego masywu skalnego. Niekiedy ostańcami są całe wzniesienia, jak np. Szczeliniec Wielki w Górach Stołowych i Maczuga Herkulesa.

Przykładami ostańców wapiennychmogoty i humy, których nazwy wywodzą się z rejonów ich sławnego występowania – Dalekiej Azji i Bałkanów.

W języku polskim istnieje rozgraniczenie między ostańcami i twardzielami (twardzielcami), bazujące na ich genezie. Twardzielce powstają w wyniku różnic odporności skał na procesy niszczące; ostańce powstają gdy takich różnic w odporności nie ma, a powody ich wyodrębnienia są inne (na ogół przypadkowe) – np. fragment masywu został sukcesywnie otoczony dolinami (założonymi tam np. na bazie uskoków a nie różnic odporności, lub z jeszcze innej losowej przyczyny) i równinami. W wielu językach takiego rozróżnienia nie ma. W praktyce terenowej często trudno jest odróżnić ostaniec od twardziela i wymaga to dłuższej analizy.

Ostańce i twardzielce są często celem działalności wspinaczkowej i turystycznej (np. punkty widokowe, ciekawostki terenowe).

Góra świadek (świadek, góra wyspowa) – wzniesienie o charakterze ostańcowym, odcięte erozyjnie od silnie rozczłonkowanej kuesty (progu strukturalnego – wychodni warstw odporniejszych na erozję), świadczące o jej poprzednim dalszym zasięgu i nierównomiernym cofaniu się[1]. Charakteryzuje się stromymi zboczami, może mieć płaski lub ostry wierzchołek. Góry świadek występują na obszarach o budowie płytowej[2].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Klimaszewski M., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1995, ISBN 83-01-11454-1
  2. Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, ISBN 83-220-0196-7, OCLC 830183626.