Gąsieniczniki (owady) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Gąsieniczniki
Ichneumonoidea[1]
Latreille, 1802
Ilustracja
Megarhyssa greenei z rodziny gąsienicznikowatych
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

Apocrita

(bez rangi) owadziarki
Nadrodzina

gąsieniczniki

Zele caligatus z rodziny męczelkowatych

Gąsieniczniki[2] (Ichneumonoidea) – nadrodzina błonkoskrzydłych z podrzędu Apocrita i grupy owadziarek. Obejmuje około 80-100 tysięcy gatunków, co czyni ją najliczniejszą wśród błonkówek. Parazytoidy owadów i pajęczaków.

Czułki niezgięte kolankowato i z biczykiem prawie zawsze ponad jedenastoczłonowym. Żuwaczki zwykle z dwoma zębami. Przednie skrzydła o żyłce kubitalnej przyległej lub zlanej z radialną tak, że komórka kubitalna jest nieobecna lub wierzchołkowo prawie nieobecna. Występują trochantelli. Pierwsze sternum metasomy podzielone na dwie części, z których wierzchołkowa jest słabo zesklerotyzowana. Na pierwszym tergum często obecne glymma w przedniej połowie[3].

Biologia

[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie gatunki są parazytoidami stawonogów, głównie niedorosłych stadiów owadów holometabolicznych. Gąsienicznikowate porażają larwy i poczwarki owadów o przeobrażeniu zupełnym, rzadziej pająki lub zaleszczotki, natomiast męczelkowate często porażają stadia młodociane owadów o przeobrażeniu niezupełnym, a także dorosłe chrząszcze i błonkówki. Rzadko zdarza się w tej grupie porażanie jaj, ale niektóre gatunki składają swoje jaja na jajach gospodarza, przy czym wylęgła larwa atakuje już larwę, a nie jajo. Wśród gąsieniczników znajdują się zarówno ektopasożyty jak i endopasożyty, zarówno idiobionty (hamujące rozwój po porażeniu gospodarza) jak i koinobionty (pozwalające na jego dalszy rozwój do pewnego stadium)[3]. Wiele gatunków pasożytuje na szkodnikach przez co uznawane są za pożyteczne dla gospodarki człowieka[2].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Nadrodzina kosmopolityczna. W Polsce stwierdzono w przybliżeniu występowanie 3200 gatunków gąsienicznikowatych[2][4] i 2040 męczelkowatych[2].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Należy tu około 100 tysięcy[3] (lub 80 tysięcy[5]) gatunków, co czyni tę nadrodzinę najliczniejszą wśród błonkówek[5]. Gąsieniczniki klasyfikowane są w dwóch najliczniejszych w gatunki dzisiejszych rodzinach błonkówek[3] i jednej rodzinie wymarłej[5]. Są to[2][3][5]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ichneumonoidea, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e Józef Banaszak: Rząd: błonkówki – Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 324-328.
  3. a b c d e David B. Wahl, Michael J. Sharkey: Chapter 10. Superfamily Ichnemonoidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 358-359. ISBN 0-660-14933-8.
  4. Tadeusz Kaźmierczak. Checklist of Ichneumonidae (Hymenoptera) of Poland. „Electronic Journal of Polixh Agricultural Universities, Forestry”. 7 (2), 2004. 
  5. a b c d D. S. Kopylov. New Species of Praeichneumonidae (Hymenoptera, Ichneumonoidea) from the Lower Cretaceous of Transbaikalia. „Paleontological Journal”. 46 (1), s. 66-72, 2012. DOI: 10.1134/S0031030112010078.