Granica polsko-gdańska – Wikipedia, wolna encyklopedia

Granica międzypaństwowa
Państwa graniczące	Polska; Wolne Miasto Gdańsk
Okres istnienia	1920–1939
W obecnym przebiegu	nie istnieje, częściowo granica powiatu gdańskiego
Długość	139 km
	Multimedia w Wikimedia Commons

Granica polsko-gdańska – istniejąca w okresie międzywojennym (1920–1939) granica państwowa o długości 139 km^[1]^[2]^[a] pomiędzy Wolnym Miastem Gdańskiem i Polską.

Kształtowanie się wspólnej granicy

Granica została wytyczona przez mocarstwa zachodnie, które powołały do życia Wolne Miasto Gdańsk. Art. 100 traktatu wersalskiego określił granice Wolnego Miasta Gdańska.

Przebieg granicy

Przebiegała w przybliżeniu jak granice powiatów sprzed I wojny światowej: północna granica powiatu tczewskiego i wschodnia powiatów wejherowskiego i kartuskiego (z wyjątkiem należących wcześniej do powiatu gdańskiego gmin Bysewo, Klukowo, Rębiechowo, Sulmin oraz obszarów dworskich Czaple, Kokoszki, Leźno, Lniska, Matarnia i Owczarnia^[3], które włączono w granice Polski). Wyjątkiem było także miasto Sopot, które pomimo dotychczasowej przynależności do powiatu kartuskiego włączono w skład Wolnego Miasta, ze względu na dominację ludności niemieckiej i położenie blisko granic powiatu gdańskiego. Ostatni, nadmorski odcinek granicy stanowił potok Swelina.

Na granicy zostały ustawione granitowe słupy graniczne z napisem Traite de Versailles / 28 Juin 1919 i literami P od strony Polski, FD od strony Wolnego Miasta i D od strony Niemiec. Słupy oznaczone były literą sekcji (od A do G) i kolejnym numerem. Słup A001 znajdował się u ujścia Sweliny do Zatoki Gdańskiej. Sekcja D przebiegała od Postołowa do Wisły. Liczyła ponad 30 kilometrów i ustawiono na niej 170 słupków granicznych. Wyznaczono również trzy przejścia graniczne, a jedno z nich mieściło się w Koźlinach. Był tutaj punkt kontroli celnej całodobowy dla ruchu pieszego i samochodowego^[4].

Dla upamiętnienia faktu istnienia granicy w gdańskiej dzielnicy Kokoszki, rondo na skrzyżowaniu ulicy Kartuskiej i Otomińskiej od 2016 roku nosi nazwę Rondo Graniczne Wolne Miasto Gdańsk – Rzeczpospolita Polska (1920–1939)^[5].

Wybrane przejścia graniczne^[6]

Kolibki/Steinfließ
Sulmin/Ottomin
Gołębiewko/Mittel Golmkau
Lasy Oliwskie/Forst Oliva
Hohenstein (kolejowe) i Kohling/Miłobądz (drogowe)

Weißenberg – miejsce styku trzech granic (polska, niemiecka – zobacz granica gdańsko-niemiecka – i gdańska).

Uwagi

↑ Henryk Dominiczak określa długość granicy z Wolnym Miastem Gdańskiem na 121 km → Dominiczak 1997 ↓, s. 218

Zobacz też

Granica gdańsko-niemiecka

Przypisy

↑ ^a ^b Polska w cyfrach [w:] E. Romer Atlas Polski współczesnej, 1928.
↑ Terytorium II Rzeczypospolitej. drugarzeczpospolita.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)]..
↑ Dz. Urz. M. b. D. P. z 1920 r. Nr 33, poz. 292
↑ Polska w Koźlinach
↑ Katarzyna Moritz: Wolne Miasto Gdańsk będzie miało swoje rondo. 2016-11-08. [dostęp 2016-11-09].
↑ Granice Wolnego Miasta Gdańska. [dostęp 2009-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-12)].

Bibliografia

Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.

Linki zewnętrzne

Granica WMG – od morza w Kolibkach do morza na Mierzei Wiślanej. gdansk.pl

[3] Henryk Dominiczak określa długość granicy z Wolnym Miastem Gdańskiem na 121 km → Dominiczak 1997 ↓, s. 218

[Romer-1] Polska w cyfrach [w:] E. Romer Atlas Polski współczesnej, 1928.

[2] Terytorium II Rzeczypospolitej. drugarzeczpospolita.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-15)]..

[4] Dz. Urz. M. b. D. P. z 1920 r. Nr 33, poz. 292

[5] Polska w Koźlinach

[6] Katarzyna Moritz: Wolne Miasto Gdańsk będzie miało swoje rondo. 2016-11-08. [dostęp 2016-11-09].

[7] Granice Wolnego Miasta Gdańska. [dostęp 2009-03-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-12)].

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]

Granice obecne (od 1993)	z Białorusią z Czechami z Litwą z Niemcami z Rosją ze Słowacją z Ukrainą
Granice PRL (1945–1989) i nieistniejące III RP (1989–1993)	z Czechosłowacją (1945–1992) ze Związkiem Radzieckim (1945–1991) z NRD (1949–1990)
Granice II RP (1918–1939)	z Czechosłowacją z Litwą z Litwą Środkową (1920–1922) z Łotwą (od 1919) z Niemcami (1921–1939) z Rumunią ze Słowacją (1939) z Wolnym Miastem Gdańskiem (od 1920) z Węgrami (1939) ze Związkiem Radzieckim (1921–1939)
Granice I RP (1569–1795)	z Austrią z Brandenburgią (do 1701) z Chanatem Krymskim (do 1667) z Hospodarstwem Mołdawskim (do 1793) z Księstwem Kurlandii z Księstwem Pomorskim (do 1637) z Księstwem Siedmiogrodu (do 1688) z Prusami (od 1701) z Prusami Książęcymi (do 1701) z Rosją ze Szwecją (do 1722) z Turcją (do 1792)
Inne granice historyczne	z Rusią Kijowską z Rusią Halicko-Włodzimierską ze Złotą Ordą z Księstwem Słupskim z Państwem Krzyżackim