HMS Eskimo (1937) – Wikipedia, wolna encyklopedia

HMS Eskimo (F75/G75)

Historia
Stocznia	Vickers Armstrongs, Newcastle upon Tyne / Parsons, Wallsend
Położenie stępki	5 sierpnia 1936
Wodowanie	3 września 1937
Royal Navy
Wejście do służby	30 grudnia 1938
Wycofanie ze służby	27 czerwca 1949
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1854 t pełna: 2519 t
Długość	114,9 m
Szerokość	11,12 m
Zanurzenie	3,96 m
Napęd
2 turbiny parowe o mocy łącznej 44 000 KM, 3 kotły parowe, 2 śruby
Prędkość	36 w
Zasięg	5700 Mm przy 15 w
Uzbrojenie
8 x 120 mm (4xII), 4 x 40 mm plot (1xIV), 8 wkm plot Vickers 12,7 mm (2xIV), 4 wt 533 mm (1xIV), 20 bg, 2 mbg (stan na 1939-40)
Załoga	190

HMS Eskimo – brytyjski niszczyciel z okresu II wojny światowej, typu Tribal, w służbie Royal Navy w latach 1938–1949. Nosił znaki taktyczne F75, G75. Podczas wojny służył w kampanii norweskiej, na Atlantyku, w Arktyce, na Morzu Śródziemnym, a w 1945 walczył przeciw Japonii na Oceanie Indyjskim.

Podczas służby otrzymał 10 wyróżnień bitewnych (battle honours): Narvik 1940, Norwegia 1940-41, Arktyka 1942, konwoje maltańskie 1942, północna Afryka 1942-43, Sycylia 1943, lądowanie w Normandii 1944, kanał La Manche 1944, Birma 1944-45, Indie Wschodnie 1945^[1].

 Osobny artykuł: Niszczyciele typu Tribal (1936).

Okręt zamówiono 19 czerwca 1936 w ramach programu budowy na 1936 rok, w zakładach Parsons produkujących turbiny parowe, które budowę kadłuba zleciły stoczni Vickers^[2]. Stępkę pod jego budowę położono 5 sierpnia 1936 w stoczni Vickers-Armstrongs w Newcastle upon Tyne, wraz z bliźniaczym „Mashona”. Kadłub wodowano 3 września 1937 (również razem z „Mashona”), a okręt wszedł do służby w Royal Navy 30 grudnia 1938. „Eskimo” był pierwszym okrętem brytyjskim noszącym tę nazwę (pol. Eskimos)^[1].

„Eskimo” po wejściu do służby wchodził w skład 12. Dywizjonu 6. Flotylli Niszczycieli Floty Metropolii (Home Fleet). Po wybuchu II wojny światowej głównie patrolował na Morzu Północnym i Atlantyku oraz działał z siłami głównymi floty. 17 października podczas pierwszego nalotu na bazę Scapa Flow zestrzelił samolot niemiecki, następnie asystował w osadzeniu na mieliźnie uszkodzonego starego pancernika – hulku HMS „Iron Duke”^[3]. Od 7 grudnia do 5 marca 1940 był remontowany (usuwano defekty turbiny i przecieki).

Tuż przed niemieckim atakiem na Norwegię, 7 kwietnia 1940 „Eskimo” wyszedł w morze ze Scapa Flow w osłonie głównych sił Floty Metropolii adm. Forbesa (z okrętami liniowymi HMS „Rodney”, „Valiant” i „Repulse”), w bezskutecznym poszukiwaniu niemieckich okrętów^[a]. 8 kwietnia został wysłany z zespołem dla wsparcia niszczyciela HMS „Glowworm”, lecz ten w tym czasie już został zatopiony^[b]. 9 kwietnia rano okręty te zostały skierowane do patrolowania pod Vestfjordem (już po wysadzeniu w tym fiordzie desantu z niemieckich niszczycieli na Narwik). 11 kwietnia wysłany został z krążownikiem „Penelope” i niszczycielem „Kimberley” dla sprawdzenia informacji o desancie pod Bodø, po czym, po wejściu „Penelope” na skały, odholował go do Skjelfjordu na Lofotach na naprawę.

13 kwietnia „Eskimo” z 8 niszczycielami i pancernikiem HMS „Warspite” wziął aktywny udział w drugiej bitwie pod Narwikiem, zakończonej zatopieniem lub samozatopieniem 8 niemieckich niszczycieli. „Eskimo” storpedował niszczyciel „Hermann Künne” i walczył z niszczycielem „Hans Lüdemann”. Został jednak następnie sam storpedowany przez niszczyciel „Georg Thiele”. Torpeda urwała „Eskimo” część dziobową aż do nadbudówki, wraz z dziobowym stanowiskiem dział, lecz zachował on pływalność, po czym został odholowany przez HMS „Bedouin” do Skjelfjordu. Zginęło na skutek bitwy 18 ludzi^[4].

Po prowizorycznych naprawach został odholowany 27 maja do Wielkiej Brytanii, po czym był remontowany w Barrow od czerwca do sierpnia 1940. Podczas remontu zastąpiono 2 działa 120 mm na rufowej pozycji X przez działa przeciwlotnicze 102 mm (podobnie, jak na innych okrętach tego typu). Zmieniono wówczas znak taktyczny z F75 na G75.

Od września 1940 „Eskimo” w dalszym ciągu służył we Flocie Metropolii, patrolując i osłaniając okręty. 4 marca eskortował dwa transportowce wojska podczas rajdu komandosów na norweskie Lofoty (z niszczycielami HMS „Bedouin” i „Tartar” – Operacja Claymore). W kwietniu uczestniczył w bezskutecznych poszukiwaniach niemieckich pancerników „Scharnhorst” i „Gneisenau” na Atlantyku.

7 maja wraz z innymi okrętami (krążowniki lekkie „Edinburgh”, „Birmingham”, „Manchester”, niszczyciele „Bedouin”, „Somali”, „Nestor”) wziął udział w operacji EB – przechwycenia niemieckiego statku rozpoznania pogodowego WBS-6 „München” w celu zdobycia tablic kodowych do maszyny szyfrującej Enigma^[5].

22 maja wyruszył w eskorcie transportowca wojska „Britannic” do Halifaxu w Kanadzie, wraz z pancernikiem HMS „Rodney” i niszczycielami „Somali”, „Tartar” i „Mashona”. Jako jedyny eskortował statek po odłączeniu się pozostałych okrętów 24 maja w celu poszukiwania pancernika „Bismarck”. W czerwcu powrócił do Scapa Flow. Od 8 lipca do 12 września był remontowany w Millwall (otrzymał wówczas radar Type 286M). Następnie, kontynuował służbę we Flocie Metropolii, głównie patrolując i eskortując konwoje na północno-zachodnich podejściach do Wysp Brytyjskich (NW Approaches).

Od 22 grudnia 1941 w składzie zespołu „Z” kadm. L. Hamiltona wziął udział w kolejnym rajdzie komandosów na Lofoty (Operacja Anklet), wraz z innymi okrętami brytyjskimi oraz polskimi^[c]. Patrolował też wówczas u wybrzeży Norwegii. Zespół powrócił następnie do Scapa Flow.

Na początku marca 1942 „Eskimo” brał udział w silnym zespole osłaniającym konwój arktyczny do ZSRR PQ-12 oraz powrotny QP-8 (m.in. z pancernikami HMS „King George V”, „Duke of York” i krążownikiem liniowym HMS „Renown” i lotniskowcem HMS „Victorious”)^[d]. 9 marca osłaniał lotniskowiec „Victorious” podczas nieudanych ataków lotnictwa na pancernik „Tirpitz”, a 11 marca z innymi niszczycielami poszukiwał bezskutecznie „Tirpitza” pod Bodø^[e]. 31 marca z innymi niszczycielami osłaniał próbę przerwania się statków norweskich ze szwedzkiego Göteborgu (operacja Performance – powiodło się to tylko dwóm z 10 statków, 6 zatopili Niemcy)^[f].

Od 10 kwietnia ponownie brał udział w zespole sił głównych osłaniających konwój PQ-14 i powrotny QP-10. Między 9 maja a 12 lipca był remontowany, dodano wówczas m.in. radar artyleryjski Type 285 i działka 20 mm Oerlikon^[6].

Od początku sierpnia 1942 „Eskimo” został skierowany na Morze Śródziemne, w celu osłony dużej operacji dowozu zaopatrzenia dla Malty Pedestal. Brał udział w intensywnych walkach w obronie konwoju z lotnictwem niemieckim i włoskim 10–11 sierpnia. Początkowo wchodził w skład sił głównych osłony (zespół Z), które wieczorem 11 sierpnia odłączyły się od konwoju, lecz w nocy tego dnia został odesłany do zespołu X, bezpośrednio eskortującego konwój. Odłączony od niego 12 sierpnia w celu ratowania rozbitków, wraz z HMS „Somali” uratował 13 sierpnia 141 rozbitków z krążownika HMS „Manchester” i części statków. 15 sierpnia powrócił do Gibraltaru. 16 sierpnia ponownie wypłynął z 11 niszczycielami i krążownikiem „Charybdis”(inne języki), osłaniając lotniskowiec HMS „Furious” dostarczający 29 myśliwców lotem na Maltę (operacja Baritone). Powrócił do Gibraltaru, a 28 sierpnia na wody metropolii, do Scapa Flow.^[1]

Od 9 września „Eskimo” eskortował konwój arktyczny PQ-18 (z krążownikiem HMS „Scylla” i 15 niszczycielami), następnie od 17 września powrotny konwój QP-14. Od 21 września eskortował holowanie bliźniaczego niszczyciela HMS „Somali” uszkodzonego przez torpedę z U-703, po czym, po jego zatonięciu, uratował 50 rozbitków^[7]. Powrócił następnie do Wielkiej Brytanii.

5 listopada 1942 „Eskimo” został przeniesiony na Morze Śródziemne, do Gibraltaru, w skład Zespołu H. 8 listopada osłaniał lądowanie w Afryce Północnej (operacja Torch). 1–2 grudnia eskortował uszkodzony stawiacz min HMS „Manxman”. Od 2 grudnia wchodził w skład Zespołu Q bazującego w Bon (m.in. z niszczycielem HMS „Tartar”), w celu zwalczania konwojów z zaopatrzeniem do Afryki. Po akcji przeciw konwojowi 14 grudnia okręty zespołu były atakowane przez lotnictwo i okręty podwodne, po czym „Eskimo” eskortował storpedowany krążownik HMS „Argonaut” do Algieru (z niszczycielem HMS „Quality”). Od 13 stycznia do 7 lutego 1943 był naprawiany w Mers el-Kebir po pożarze w kotłowni, po czym powrócił do działań w składzie Zespołu Q. W maju 1943 uczestniczył w blokadzie wybrzeża Tunezji, skąd ewakuowały się siły Osi. 20 czerwca eskortował krążownik HMS „Aurora” wiozący króla Jerzego VI na Maltę^[g]

Od 10 lipca „Eskimo” wspierał desant na Sycylii (operacja Husky), ostrzeliwując cele lądowe. 11 lipca usiłował wejść do portu Marsala (z niszczycielem HMS „Exmoor” i greckim „Kanaris”), lecz okazało się to niemożliwe z powodu ognia z brzegu. 12 lipca, z kontradmirałem T. Troubridgem na pokładzie, został uszkodzony w rufę bombą lotniczą, która spowodowała pożar (19 zabitych, 22 rannych). Został odholowany na Maltę przez HMS „Tartar”, a następnie po naprawach, do Wielkiej Brytanii na remont, trwający od 9 września 1943 do marca 1944.

Po remoncie przydzielony został do 10. Flotylli Niszczycieli w Plymouth i wszedł w skład jej 20. Dywizjonu (wraz z niszczycielem HMS „Javelin” i polskimi OORP „Błyskawica” i „Piorun”). Działał na kanale La Manche, a następnie w czerwcu 1944 brał udział w osłonie lądowania w Normandii. 9 czerwca 1944 wziął udział z flotyllą w bitwie koło wyspy Ushant (Ouessant) z niemieckimi niszczycielami, aczkolwiek wraz ze swoim dywizjonem, prowadzonym przez „Błyskawicę”, nie wziął aktywnego udziału w zatopieniu niemieckich okrętów, oddając jedynie niecelną salwę torpedową do niszczyciela Z 32^[8]. 24 czerwca wraz z HMCS „Haida” uszkodził bombami głębinowymi i zmusił do samozatopienia wykryty wcześniej przez samolot z czechosłowackiego 311 Dywizjonu okręt podwodny U-971^[9]. W nocy na 28 czerwca wraz z HMCS „Huron” walczył z niemieckimi uzbrojonymi trawlerami: pomocniczym trałowcem M 4611 (ex „Etienne Rimbert”, 197 BRT) i patrolowcami V 203 (ex „Carl Röver”, 390 BRT) i V 213 (ex „Claus Bolten”, 282 BRT) koło wyspy Jersey, na skutek czego zatopiono M 4611 i V 213^[9]. „Eskimo” został przy tym lekko uszkodzony dwoma pociskami V 213 kalibru 88 mm i 37 mm, które na pewien czas pozbawiły niszczyciel sterowności, przebijając przewody parowe^[9].

Podczas kolejnego patrolu w rejonie wyspy Ushant, 2 lipca 1944 „Eskimo” został uszkodzony w kolizji z HMS „Javelin”, tracąc część dziobu, po czym do listopada przebywał w remoncie^[9].

W styczniu 1945 „Eskimo” został przydzielony do Floty Wschodniej, po czym 7 lutego dotarł przez Morze Śródziemne i Ocean Indyjski do bazy Trincomalee na Cejlonie. 18 lutego wspierał ogniem desant pod Letpan w Birmie (operacja Turret)^[h]. 27 marca ostrzeliwał raz z HMS „Roebuck” Pagoda Point w Birmie, a 28 marca brał udział w dywersyjnym rajdzie na Gwa w Birmie. Pod koniec kwietnia 1945 wspierał desant w Rangunie (operacja Dracula). Działał następnie w maju w dalszym ciągu w tym rejonie. 5 czerwca w składzie Zespołu 65 poszukiwał japońskiej żeglugi między Nikobarami a Sabangiem (operacja Irregular)^[i]. W ramach tego, 12 czerwca brał udział w zatopieniu statku „Kuroshiyo Maru No.2” i ścigacza okrętów podwodnych Nr 57 koło Sumatry. 15 czerwca powrócił do Trincomalee.

Od 2 lipca eskortował wraz z HMS „Roebuck” i „Vigilant” lotniskowce eskortowe HMS „Ameer” i „Emperor” (Zespół 61), osłaniające rozminowywanie podejść do Cieśniny Malakka (operacja Collie). 7 lipca bombardował Nancowry z okrętami Zespołu 61, po czym 13 lipca powrócił do Trincomalee. Został następnie wycofany na remont do Durbanu, trwający od 10 sierpnia do października 1945.^[1]

Po zakończeniu wojny, 8 listopada 1945 „Eskimo” powrócił do Wielkiej Brytanii, po czym został wycofany ze służby w Chatham. W lutym 1946 został przesunięty do rezerwy i służył jako hulk dla załóg trałowców w Queenborough. W listopadzie 1947 odstawiono go w Harwich, a ostatecznie skreślono z listy floty i sprzedano na złom do West of Scotland Shipbreakers w Troon, gdzie przybył 27 czerwca 1949, jako najdłużej istniejący z brytyjskich niszczycieli typu Tribal^[1].

Szczegółowy opis i dane techniczne w artykule niszczyciele typu Tribal (1936)

1939-1940:

• 8 dział kalibru 120 mm (4.7 in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (4xII)
  • długość lufy: L/45 (45 kalibrów), donośność maksymalna 15 520 m, kąt podniesienia +40°, masa pocisku 22,7 kg, zapas amunicji 300 pocisków na działo (w tym 50 oświetlających)
• 4 automatyczne działka przeciwlotnicze 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
  • długość lufy: L/39, donośność skuteczna w poziomie 3475 m, w pionie 1555 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 0,907 kg,
• 8 wkm plot Vickers 12,7 mm, poczwórnie sprzężone (2xIV)
• 4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
• 1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20 bomb głębinowych)

od sierpnia 1940

• 6 dział 120 mm (4.7 in) QF Mk XII na podwójnych podstawach CP Mk XIX, osłoniętych maskami (3xII)
• 2 działa uniwersalne 102 mm Mk XVI na podwójnej podstawie Mk XIX, osłonięte maską (1xII)
  • długość lufy: L/45, donośność maksymalna 18 150 m, w pionie 11 890 m, kąt podniesienia +80°, masa pocisku 15,88 kg
• 4 automatyczne działka plot 40 mm Vickers Mk VIII pom-pom, poczwórnie sprzężone na podstawie Mk VII (1xIV)
• 2-10 automatycznych działek plot 20 mm Oerlikon (2-6xI, od września 1943: 5xII) (dodawane na okrętach typu Tribal sukcesywnie od ok. połowy 1941)*
• 8 wkm plot 12,7 mm Vickers (2xIV)*
• 4 wyrzutnie torpedowe 533 mm QR Mk IX (1xIV) (4 torpedy Mk IX)
• 1 zrzutnia (na 3 bomby) i 2 miotacze bomb głębinowych (20-30 bomb głębinowych)

* – brak szczegółowych danych w dostępnych publikacjach, kiedy i ile "Eskimo" otrzymał działek 20 mm oraz kiedy zdemontowano wkm-y 12,7 mm.

• hydrolokator aktywny
• system kierowania ogniem artylerii: główny dalmierz i punkt kierowania ogniem Mk I, 3,6-metrowy dalmierz i punkt kierowania ogniem przeciwlotniczym Mk II (na nadbudówce dziobowej)
• radar dozoru powietrznego Typ 286M (od września 1941)^[1]
• radar artyleryjski Typ 285 (od lipca 1942)^[1]
• radar wykrywania nawodnego Typ 271(?) (od lipca 1942?)^[1]
• namiernik radiowy HF/DF (od lipca 1942)^[1]
• brak informacji w dostępnych publikacjach, czy "Eskimo" otrzymał następnie nowsze radary

• Siergiej Patjanin: Esmincy tipa Tribal (Эсминцы типа „Трайбл”). Moskwa: Modelist Konstruktor, 2002, seria: Morskaja Kollekcyja. 1/2002. (ros.).
• Siergiej Patjanin: Superesmincy Churchilla. Samyje bojewyje korabli Korolewskogo fłota [Superniszczyciele Churchilla. Najbardziej bojowe okręty Royal Navy]. Moskwa: Jauza / Eksmo, 2012. ISBN 978-5-699-60471-5. (ros.).
• Geoffrey B Mason, Eskimo – Tribal-class Destroyer (ang.) w serwisie naval-history.net (dostęp 12-5-09)