Irena (Dęblin) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Irena
część miasta Dęblina
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

rycki

Miasto

Dęblin

Data założenia

1854

W granicach Dęblina

13 listopada 1954 (historyczna cz. miasta)

SIMC

0955762

Tablice rejestracyjne

LRY

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Irena”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Irena”
Położenie na mapie powiatu ryckiego
Mapa konturowa powiatu ryckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Irena”
Położenie na mapie Dęblina
Mapa konturowa Dęblina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Irena”
Ziemia51°33′45″N 21°51′55″E/51,562500 21,865278

Irena – część miasta Dęblin (woj. lubelskie), stanowi starówkę i centrum miasta, w XIX wieku osada miejska.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Irena powstała w 1854 w Królestwie Polskim (w guberni lubelskiej) jako osada handlowo‑przemysłowa na gruntach folwarku Dęblin, nieopodal wzniesionej w latach 1838–1847 twierdzy Iwanogród (od imienia namiestnika Królestwa Polskiego – Iwana Paskiewicza). Nazwa Irena pochodzi od imienia synowej Iwana Paskiewicza, żony jego jedynego syna, Fiodora (Irina Iwanowna Woroncowa-Daszkowa). Nigdy nie otrzymała praw miejskich, lecz posiadała status osady miejskiej i była morfologicznie zbudowana na wzór miasta (z centralnym rynkiem i uliczkami). Była siedzibą gminy Iwanowskie Sioło[1].

Była zamieszkiwana głównie przez ludność żydowską (z pobliskiego miasta Bobrowniki), której ważnym źródłem dochodów były usługi i zaopatrzenie dla oddziałów stacjonujących w lokalnym garnizonie; część pracowała się w małej hucie żelaza oraz w innych małych zakładach przemysłowych z lat 1860. i 1870. Pod koniec stulecia, Irena stała się popularnym ośrodkiem wypoczynkowym. W latach 1890. była ważnym ośrodkiem chasydyzmu[2].

19 maja?/31 maja 1870 w powiecie nowoaleksandryjskim w guberni lubelskiej powstała gmina Irena, w związku z utratą praw miejskich przez miasto Bobrowniki i przyłączenie jego do prawobrzeżnej (w stosunku do Wieprza) strony gminy Iwanowskie Sioło (z siedzibą w Irenie), którą przemianowano na gminę Irena[3][4].

W 1876 r. Irena otrzymała połączenie kolejowe z Łukowem, co przyczyniło się do jej gospodarczego i demograficznego rozwoju[2].

W okresie międzywojennym gmina Irena należała do powiatu puławskiego w woj. lubelskim. 1 kwietnia 1939 roku gminę przyłączono do woj. warszawskiego[5], po czym weszła ona w skład powiatu garwolińskiego[6].

Podczas okupacji hitlerowskiej, wiosną 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 6000 Żydów. W październiku 1942 roku zostali wywiezieni do obozów pracy w Lubelskiem i obozu zagłady Treblinka II[7].

Po II wojnie światowej Irena została połączona z wsią Dęblin, jednak nazwa gmina Irena przetrwała do 1954 roku. 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 15 gromad: Bobrowniki, Dęblin, Irena, Kleszczówka, Krasnogliny, Lasoń, Masów, Mierzwiączka, Młynki, Moszczanka, Nowy Dęblin, Podwierzbie, Rycice, Sędowice i Zdżary[8].

29 maja 1953 nazwę Irena (a zarazem gromady Irena w gminie Irena) zmieniono oficjalnie na Dęblin[9], przez co odtąd w gminie Irena były dwa Dębliny, rozróżniane wyróżnikiem topograficznym (wieś bądź osada)[10].

Gminę Irena zniesiono 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[11]. Utworzona wówczas gromada Dęblin (obejmująca dotychczasowe gromady[12] Dęblin, Dęblin osada (Irena), Rycice, Masów, Zdżary i Mierzwiączka)[10] przetrwała zaledwie pięć tygodni. 13 listopada 1954 gromadę zniesiono w związku z przekształceniem jej obszaru w miasto Dęblin[13], dla którego ustalono 50 członków miejskiej rady narodowej[14].

1 stycznia 1956 miasto Dęblin weszło w skład nowo utworzonego powiatu ryckiego w tymże województwie[15]. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego. Od 1999 leży ponownie w powiecie ryckim.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865-1914. Warszawa: PWN, 1986
  2. ↑ a b Marta Kubiszyn: Śladami Żydów. Lubelszczyzna, Lublin 2011
  3. ↑ Postanowienie z 6 (18) marca 1870, ogłoszone 19 (31) maja 1870 (Dziennik Praw, rok 1870, tom 70, nr 241, s. 97)
  4. ↑ Z lewobrzeżnej strony oraz ze wsi Bałtowo (z gminy Żyrzyn) i Wronów (z gminy Nowa Aleksandria) – gmina Gołąb
  5. ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 27, poz. 240
  6. ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 14, poz. 82
  7. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 638.
  8. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  9. ↑ Zarządzenie nr 62 Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 kwietnia 1953 r. w sprawie zmiany i ustalenia nazw miejscowości. (M.P. z 1953 r. nr 51, poz. 572)
  10. ↑ a b Uchwała Nr VI/10/2/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu garwolińskiego; w ramach Zarządzenia Nr Or. V-0/1/54 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 29 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 67)
  11. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  12. ↑ Gromady istniały także po II wojnie światowej jako jednostka pomocnicza gmin.
  13. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 254
  14. ↑ Uchwała Nr XL/480 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie ustalenia liczby członków miejskich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 7 października 1954 r., Nr. 9, Poz. 39)
  15. ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 282

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Dęblin
Części miasta wg TERYT

Herb Dęblina

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Irena_(Dęblin)&oldid=74835911”