Jan Stefan Witkowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jan Stefan Witkowski
Gozdawa
Ilustracja
kpt. Jan Stefan Witkowski
major piechoty major piechoty
Data i miejsce urodzenia

10 sierpnia 1897
Warszawa

Data i miejsce śmierci

21 września 1939
Rawa Ruska

Przebieg służby
Lata służby

1915–1939

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie II RP

Formacja

Polskie Drużyny Strzeleckie
Polska Organizacja Wojskowa
Legiony Polskie

Jednostki

Batalion Warszawski POW
1 pułk piechoty (LP)
23 pułk piechoty
Centralna Szkoła Strzelnicza
Dep. piech. MSWoj.
Korpus Ochrony Pogranicza
(Dowództwo KOP
pułk KOP „Głębokie”)
14 pułk piechoty
73 pułk piechoty

Stanowiska

dowódca plutonu
referent w Departamencie Piechoty MSWojsk.
dowódca kompanii
dowódca batalionu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
(kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Odznaka honorowa za Rany i Kontuzje
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Pamiątkowy Jubileuszowy 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej
Odznaka „Za wierną służbę” Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej Odznaka pamiątkowa Więźniów Ideowych Odznaka pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”
Multimedia w Wikimedia Commons
Kompania szkolna ckm 14 pp w dniu 5 marca 1935. Siedzą od prawej: 4 – kpt. Jan Stefan Witkowski, 5 – ppłk Franciszek Sudoł, 6 – mjr Aleksander Fiszer, 7 – por. Ryszard Jagiełło.
Zarząd Wojskowego Klubu Sportowego Cuiavia (1935). Trzeci od prawej siedzi ppłk Hugo Mijakowski, a czwarty kpt. Jan Stefan Witkowski. W górnym rzędzie stoją od prawej: ppor. Mieczysław Kłosiński, por. Józef Koziński i ppor. Feliks Stawicki.
Jan Stefan Witkowski upamiętniony na tablicy poległych żołnierzy IV batalionu 73 pułku piechoty (Bełżec).

Jan Stefan Witkowski[a] (ur. 10 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. 21 września 1939 w szpitalu w Rawie Ruskiej) – major piechoty Wojska Polskiego, w czasie kampanii wrześniowej dowódca IV batalionu 73 pułku piechoty, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Młodość

[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Warszawie, w rodzinie Jana i Stefanii Kilińskiej[3]. Szkołę powszechną i gimnazjum ukończył w Warszawie, a następnie został słuchaczem I roku Państwowej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W roku 1913 wstąpił do Drużyn Strzeleckich, a od sierpnia 1914 służył w batalionie wywiadowczym POW[4].

I wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

W dniu 22 sierpnia 1915 wraz z Batalionem Warszawskim POW wyruszył na front chcąc dołączyć do Legionów Polskich. Po tygodniowym marszu Batalion Warszawski połączył się (29 sierpnia 1915 w pobliżu Kopytowa) z I Brygadą Legionów Piłsudskiego. Tam został rozformowany, a jego członkowie wcieleni do Brygady. Jan Witkowski otrzymał przydział do 1 pp LP. Pełniąc służbę w 4 kompanii 1 pułku piechoty LP[5] walczył na frontach I wojny światowej i został internowany w Szczypiornie. Podczas transportu do Łomży uciekł z pociągu i ukrywał się w Warszawie jako Zygmunt Małecki. W Warszawie od nowa podjął działalność w Polskiej Organizacji Wojskowej i kontynuował naukę[b][6].

Wojna polsko-bolszewicka

[edytuj | edytuj kod]

W dniu 4 listopada 1918, w Lublinie, wstąpił do Wojska Polskiego i otrzymał przydział do 1 pułku piechoty Ziemi Lubelskiej, przemianowanego wkrótce na 23 pp. W szeregach 23 pułku piechoty (wchodzącego w skład VI Brygady Piechoty Legionów z 3 Dywizji Piechoty Legionów) wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej[6]. Zajmował między innymi stanowisko dowódcy plutonu telefonicznego w I batalionie 23 pp. Został ranny 5 września 1920 w Łosince[7]. Za odwagę wykazaną w walkach i wzorowe dowodzenie plutonem telefonicznym (w sposób zapewniający łączność w najważniejszych momentach walk)[8] sierżant Witkowski odznaczony został, dekretem Wodza Naczelnego marszałka Józefa Piłsudskiego[c] (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z dnia 28 maja 1921), Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari[9][10].

Służba w Wojsku Polskim

[edytuj | edytuj kod]

Na dzień 1 czerwca 1921 pełnił w randze podporucznika służbę w Centrum Wyszkolenia w Wołkowysku[11], a jego oddziałem macierzystym był 23 pułk piechoty[12]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1552. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13]. W 23 pułku piechoty z Włodzimierza Wołyńskiego pełnił służbę do 1928[14][15] zajmując: w roku 1923 – 1387. lokatę wśród poruczników piechoty[16], a rok później – 537. lokatę[17].

Rozrządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego z dnia 3 maja 1926 został awansowany do stopnia kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 259. lokatą w korpusie oficerów piechoty[18][19]. W pierwszych miesiącach 1928 został przeniesiony macierzyście z 23 pp do kadry oficerów piechoty, z równoczesnym przydzieleniem do toruńskiej Centralnej Szkoły Strzelniczej (CSS) na stanowisko instruktora[20][21]. W tym samym roku zajmował 251. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swego starszeństwa[22], a na rok 1930 była to już 215. lokata w starszeństwie (a jednocześnie 1360. lokata łączna wśród kapitanów korpusu piechoty)[23]. Z dniem 7 stycznia 1930 został przydzielony (bez prawa do należności za delegację) na 8–miesięczny kurs dowódców plutonów artylerii piechoty w Szkole Strzelania Artylerii[24]. Od dnia 21 grudnia 1930 pełnił już służbę na stanowisku referenta w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, do którego przeniesiono go z CSS zarządzeniem kierownika MSWojsk. – gen. dyw. Daniela Konarzewskiego[25]. Zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 9 listopada 1931 odznaczony został, za pracę w dziele odzyskania niepodległości, Krzyżem Niepodległości[26]. W 1932 zajmował 194. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie[27] i nadal pełnił służbę w Departamencie Piechoty MSWojsk. (przydzielony był do Szefostwa Departamentu, którym kierował wówczas płk dypl. Józef Ćwiertniak)[28].

W kwietniu 1932 kpt. Witkowski został przeniesiony (zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych – marszałka Józefa Piłsudskiego) w korpusie oficerów piechoty, z Departamentu Piechoty MSWojsk. do Korpusu Ochrony Pogranicza, co zostało ogłoszone w Dzienniku Personalnym MSWojsk. z dnia 9 grudnia 1932[29]. Jednocześnie z dniem 6 kwietnia 1932 został oddelegowany z KOP-u (bez prawa do należności za delegację) na 6–tygodniową praktykę do warszawskiej Zbrojowni Nr 2[30]. Od 10 lipca 1932 r. zajmował stanowisko kierownika referatu kawalerii w Oddziale Wyszkolenia Dowództwa KOP[d]. W kwietniu 1933 r. został przeniesiony na stanowisko dowódcy kompanii szkolnej pułku KOP „Głębokie”[e]. Służąc w KOP-ie zajmował na dzień 1 lipca 1933 – 1021. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty (była to 181. lokata w swoim starszeństwie)[31]. W roku 1934 została mu nadana Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”[f].

7 czerwca 1934 ogłoszono przeniesienie (w korpusie oficerów piechoty) kpt. Jana Stefana Witkowskiego z Korpusu Ochrony Pogranicza (pułk „Głębokie”) do 14 pułku piechoty z Włocławka[32]. Przeniesienie to nastąpiło na mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych – Biura Personalnego z dnia 14 marca 1934 roku[g]. We wrześniu 1934 pełnił funkcję dowódcy 2 kompanii ckm w II batalionie włocławskiego pułku[33]. Na dzień 5 czerwca 1935 zajmował 849. lokatę łączną wśród kapitanów piechoty (była to jednocześnie 149. lokata w swoim starszeństwie)[34]. Angażował się w rozwój sportu – został członkiem zarządu Wojskowego Klubu Sportowego „Cuiavia” we Włocławku (w skład zarządu wchodzili również inni oficerowie 14 pp: kpt. Jan Fleischmann i por. Józef Koziński)[35]. Sekcja kajakarska „Cuiavii” była członkiem Polskiego Związku Kajakowców, a kpt. Witkowski był w niej jednym z trzech mianowanych przez PZKaj. przodowników (pozostałymi byli kpt. Jan Fleischmann i por. Józef Koziński)[36]. Na dzień 21 września 1936 zajmował stanowisko dowódcy I batalionu 14 pułku piechoty[37]. Stefan Witkowski był członkiem Związku Legionistów Polskich, zajmował również stanowisko wiceprezesa Związku Przyjaciół Harcerstwa[38].

Awansowany do stopnia majora został ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty[19]. Na dzień 12 października 1937 nadal dowodził I batalionem włocławskiego pułku. Następnie został przeniesiony z 14 pp do 73 pułku piechoty z Katowic, na stanowisko dowódcy batalionu (od roku 1938 dowodził IV batalionem tegoż pułku). Na dzień 23 marca 1939 zajmował 48 lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[39] i nadal pełnił funkcję dowódcy IV batalionu 73 pp[40].

Kampania wrześniowa

[edytuj | edytuj kod]

W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca IV batalionu 73 pułku piechoty wchodzącego w skład Grupy Fortecznej Obszaru Warownego „Śląsk”[41][42] (był to specjalny IV batalion karabinów maszynowych, który w planach operacyjnych sztabu „Obszaru Warownego Śląsk” oznaczony był jako „batalion km. spec. II”). Ze swoim oddziałem toczył boje z Niemcami na wojennym szlaku Grupy Fortecznej. Dowodzony przez niego batalion stanowił w dniu 18 września straż przednią północnej kolumny wojsk Grupy Fortecznej płk. Wacława Klaczyńskiego przebijającej się na Bełżec[43]. O świcie 19 września IV batalion podchodzący już pod Bełżec został zaskoczony ogniem z zamaskowanego czołgu[h] i stracił 45 poległych[45], a major Jan Witkowski został ciężko ranny w brzuch[i]. Na drugi dzień został przewieziony w stanie beznadziejnym do szpitala polowego w Rawie Ruskiej (tracił już wówczas przytomność i majaczył). Zmarł w dniu 21 września 1939 o godzinie 10:00, w otoczeniu swych żołnierzy[48].

Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Rawie Ruskiej.

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Major Jan Witkowski był żonaty, a z jego małżeństwa urodziło się dwoje dzieci: syn Zbigniew (ur. 29 listopada 1924) i córka Danuta (ur. 17 kwietnia 1927)[7].

Awanse

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Do 1934 w ewidencji Wojska Polskiego figurował jako „Stefan II Witkowski”, w celu odróżnienia od innego oficera noszącego to samo imię i nazwisko, a mianowicie gen. bryg. Stefana I Witkowskiego[1]. W styczniu 1934 minister spraw wojskowych sprostował imię kpt. Stefana II Witkowskiego ze „Stefan II” na „Jan Stefan”[2].
  2. ↑ Jan Witkowski był również słuchaczem filozofii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
  3. ↑ Dekret z dnia 17 maja 1921 roku, sygnatura: L.2979.
  4. ↑ Rozkaz Wewnętrzny Nr 57 Dowództwa K.O.P. z dnia 28 października 1932 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  5. ↑ Rozkaz Nr 19 Dowództwa K.O.P. z dnia 27 kwietnia 1933 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  6. ↑ Odznaka została nadana na mocy Rozkazu Tajnego Nr 13 Dowództwa K.O.P. z dnia 15 marca 1934 roku (zbiory Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie).
  7. ↑ Był to rozkaz Nr 3110-105/Piech.151/34.
  8. ↑ Według Mariana Porwita właśnie ta walka batalionu mjr. Witkowskiego była jedyną stoczoną w tym okresie przez oddziały Grupy Fortecznej, na właściwym kierunku operacyjnym tejże Grupy[44].
  9. ↑ Według części źródeł mjr Jan Stefan Witkowski poległ podczas tego starcia, a jako miejsce jego śmierci wskazano Rawę Ruską koło Lwowa[46][47].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 120, 191, 435.
  2. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 26 stycznia 1934 roku, s. 34.
  3. ↑ WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 1.
  4. ↑ WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 2, 4.
  5. ↑ Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku ↓.
  6. ↑ a b WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 4.
  7. ↑ a b WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 2.
  8. ↑ WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 6, 10.
  9. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 V 1921, s. 992.
  10. ↑ a b Witkowski 1928 ↓, s. 22.
  11. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 93.
  12. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 947.
  13. ↑ a b Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 98.
  14. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 191.
  15. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 180.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 435.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 377.
  18. ↑ a b Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 18 z 3 V 1926, s. 129.
  19. ↑ a b c d Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 342.
  20. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 IV 1928, s. 142.
  21. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 139.
  22. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 219.
  23. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 106.
  24. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 III 1930, s. 122.
  25. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 I 1931, s. 10.
  26. ↑ Monitor Polski ↓, Nr 260 z 10 XI 1931, poz. 352, s. 19.
  27. ↑ a b Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 60.
  28. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 435.
  29. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 XII 1932, s. 438.
  30. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 XII 1932, s. 449.
  31. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 59.
  32. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 181.
  33. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 289, 292.
  34. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 57, 183–184, 194.
  35. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 129.
  36. ↑ Jednodniówka 14 Pułku Piechoty 1934 ↓, s. 38.
  37. ↑ Ciesielski 2008 ↓, s. 294.
  38. ↑ WBH, sygn. I.482.69-6210 VM, s. 3.
  39. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 26.
  40. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 635.
  41. ↑ Kryska-Karski i Barański 1972 ↓, s. 43.
  42. ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 322.
  43. ↑ Porwit 1983 ↓, s. 145.
  44. ↑ Porwit 1983 ↓, s. 177.
  45. ↑ Porwit 1983 ↓, s. 162.
  46. ↑ Kryska-Karski 1996 ↓, s. 475.
  47. ↑ Głowacki 1976 ↓, s. 160.
  48. ↑ Opis działań IV bat. 73 pp Brygady Fortecznej we wrześniu 1939. IV – zakończenie ↓, s. 7.
  49. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 352 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  50. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 5 z 19 III 1932, s. 198.
  51. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych w poszczególnych działach pracy dla wojska”.
  52. ↑ a b c d e Na podstawie fotografii [1].
  53. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 VIII 1929, s. 242.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Stefan_Witkowski&oldid=74864804”