Porucznik – Wikipedia, wolna encyklopedia

Porucznik

Wojska Lądowe

Aktualne oznaczenie stopnia

naramiennik

kurtka nieprzemakalna

Oznaczenie stopnia do 1952

naramiennik

Oznaczenie stopnia do 1939

naramiennik

Zobacz hasło porucznik w Wikisłowniku

Porucznik (por.) – oficerski stopień wojskowy występujący w większości armii świata. W Wojsku Polskim zaliczany jest do korpusu oficerów młodszych. Niższym stopniem jest podporucznik, a wyższym kapitan. Polski oficer w stopniu porucznika na naramiennikach nosi trzy gwiazdki.

Obecnie w WP zawodowi oficerowie posiadający stopień porucznika głównie pełnią służbę na stanowiskach szefów i oficerów sekcji sztabów batalionów/dywizjonów oraz zastępców dowódców kompanii/baterii. Są to stanowiska, które przygotowują do objęcia stanowiska dowódcy kompanii/baterii (przewidziane dla kapitanów).

W XVI wieku był zastępcą hetmana w dowodzeniu całym wojskiem, jego częścią lub częścią szyku^[1]. W końcu XVI wieku zastępca dowódcy roty^[1]. W drugiej połowie XVII wieku dowódca chorągwi, a dowódcy chorągwi pułkownikowskich byli faktycznymi dowódcami pułków często tytułowanymi pułkownikami^[1].

Stopień porucznika występuje również w Straży Granicznej, Służbie Więziennej, Służbie Ochrony Państwa, Agencji Wywiadu, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Odpowiednikiem tego stopnia w policji jest komisarz, w Państwowej Straży Pożarnej kapitan, a w Służbie Celno-Skarbowej komisarz.

„Porucznik” wywodzi się z występującego w staropolszczyźnie czasownika „poruczyć”, czyli ‘oddać w czyje ręce z zaufaniem, powierzyć’, który z kolei wywodzi się od słowa „ręka”. Pierwotnie słowo „porucznik” miało znaczenie bardziej ogólne: ‘ten, któremu co poruczono, pełnomocnik, posłannik, zastępca’^[2].

Oznaczenie stopnia na czapce garnizonowej lub rogatywce składa się z wąskiego galonu umieszczonego na całej długości łuku daszka oraz z trzech gwiazdek umieszczonych na środku otoku. Na berecie i furażerce oznaka stopnia składa się z jednej belki i trzech gwiazdek. Natomiast na naramiennikach znajdują się trzy gwiazdki (bez belki). W Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej, Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz w Ludowym Wojsku Polskim do 1952 roku stopień ten był opisywany dwiema gwiazdkami.

Zgodnie z przepisami ubiorczymi żołnierzy Wojska Polskiego z 1972 roku porucznik nosił trzy gwiazdki umieszczone na środku taśmy otokowej w linii równoległej do krawędzi taśmy; odległość między ramionami gwiazdek wynosiła 2 mm. Na daszku czapki garnizonowej – jeden galon szerokości 6 mm, naszyty w odległości 6 mm od krawędzi daszka na całej długości jego łuku. Na beretach i furażerkach – jeden pasek na lewej stronie beretu (furażerki) długości 3 cm szerokości 5 mm, umieszczony pod kątem 45° w stosunku do dolnej krawędzi beretu (furażerki) oraz trzy gwiazdki rozmieszczone w linii prostej nad środkiem paska – prostopadle do jego położenia. Pierwszą gwiazdkę umieszczano w odległości 5 mm od paska do podstawy jej ramion, drugą gwiazdkę i następną – w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego ramion drugiej gwiazdki. Na naramiennikach trzy gwiazdki umieszczone wzdłuż linii prostej biegnącej przez środek naramiennika: pierwsza umieszczona w odległości 1,2 cm od wszycia rękawa, druga w odległości 5 mm od wierzchołka ramienia pierwszej gwiazdki do kąta wklęsłego między dwoma ramionami drugiej gwiazdki, trzecia podobnie jak druga^[3].

W myśl Przepisu Ubioru Polowego Wojsk Polskich r. 1919: na środku naramiennika wzdłuż dwie gwiazdki haftowane oksydowanymi nićmi lub wytłaczane pięciopromienne, o ostrych promieniach^[a]. Na czapce na szwach wierzchu pojedynczy srebrny, oksydowany, płaski, szerokości 5 mm, sznurek. Na górnej krawędzi otoku dokoła, jeden takiż sznurek. Z przodu otoku dwie gwiazdki^[4].

W Wojsku Polskim Królestwa Kongresowego oznaką stopnia były szlify gładkie bez frędzli z 1 paskiem, a od 1827 roku 2 gwiazdki. Na srebrnych epoletach gwiazdki złote, a na złotych gwiazdki srebrne^[5][5].

W Armii Księstwa Warszawskiego oznaką stopnia były epolet z frędzlami na lewym ramieniu, a na prawym ramieniu kontrepolet (naramiennik bez frędzli). Na taśmie jedwabny pręcik karmazynowy. Naramienniki jazdy posiadały taśmy w karpią łuskę^[5].

W Wojsku polskim w okresie Sejmu Wielkiego i w wojsku Kościuszki oznaką stopnia były 3 gwiazdki^[6].

 Zobacz też: Lejtnant.

• Afganistan: Lomri Baridman
• Albania: Toger
• Angola: Primeiro Tenente
• Argentyna: Teniente Primero (Wojska Lądowe); Primer Teniente (Lotnictwo)
• Austria: Oberleutnant
• Białoruś: Cтаршы лейтэнант (transkryp. starszy lejtenant^[7])
• Belgia: Lieutenant
• Bhutan: Deda Gom
• Bośnia i Hercegowina: Poručnik
• Brazylia: Primeiro Tenente
• Bułgaria: Cтарши Лейтенант (transkryp. starszi lejtenant^[8])
• Kambodża: Ak-no-say-ney-tor
• Republika Zielonego Przylądka: Primeiro Tenente
• Chińska Republika Ludowa: Zhōngwèi
• Cesarstwo Chińskie (Dynastia Qing): (Fù jūn xiào)
• Chorwacja: Natporučnik
• Kuba: Primer Teniente
• Cypr: Ypolokhagos (Wojska Lądowe); Yposminagos (Lotnictwo)
• Czechy: Nadporučík
• Dania: Premierløjtnant
• Dominikana: Primer Teniente
• Estonia: Leitnant
• Finlandia: Luutnantti
• Gruzja: უფროსი ლეიტენანტი (Up’rosi Leytenanti)
• Grecja: Ypolokhagos (Wojska Lądowe); Yposminagos (Lotnictwo)
• Węgry: Főhadnagy
• Indonezja: Letnant Satu
• Iran: ستوان یكم (Setvan Yekom)
• Irlandia: Lieutenant (angielskojęzyczne); Lefteanant (irlandzkojęzyczne)
• Izrael: סגן (Segen)
• Japonia: Nitō Rikui
• Kazachstan: Cтарший Лейтенант (transkryp. starszyj lejtenant^{[potrzebny przypis]})
• Północna Korea i Południowa Korea: 중위 (Jungwi)
• Laos: Roithõäkäd^{[potrzebny przypis]}
• Łotwa: Virsleitnants
• Luksemburg: Premier Lieutenant
• Malezja: Leftenan
• Nepal: Upa-Senani
• Macedonia: Поручник (transkryp. porucznik^[9])
• Mongolia: Ахлах дэслэгч (Ahlah deslegcz)
• Mozambik: Tenente
• Holandia: Eerste Luitenant
• Nikaragua, Paragwaj i Urugwaj: Teniente Primero
• Norwegia: Løytnant
• Pakistan: Lieutenant
• Portugalia: Tenente
• Rumunia: Locotenent
• Rosja: Cтарший Лейтенант (starszyj lejtienant^[10], skrótowo – starlej)
• Serbia: Поручник (transkryp. porucznik^[11])
• Słowacja: Nadporučík
• Słowenia: Nadporočnik
• Szwecja: Löjtnant
• Szwajcaria: Oberleutnant (niemieckojęzyczne); Premier Lieutenant (francuskojęzyczne); Primotenente (włoskojęzyczne)
• Tajwan: Chungwei
• Tajlandia: Roi Tho
• Turcja: Üsteğmen
• Ukraina: Cтарший лейтенант (transkryp. starszyj łejtenant^[12], поручник (porucznyk)
• USA: First Lieutenant
• Uzbekistan: Katta Leytenant
• Wietnam: Trung úy
• Jugosławia: Поручник (porucznik^[11])

• Lejtnant

• Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
• Marian Laprus [red.]: Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
• Podręcznik dowódcy drużyny; Szkol. 378/69. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Przepis Ubioru Polowego Wojsk Polskich. Warszawa: Zakłady Graficzno-Wydawnicze "Książka", 1919.
• Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych w czasie pokoju; sygn. Mund.–Tab. 3/52. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1952.
• Przepisy ubiorcze żołnierzy Wojska Polskiego; sygn. Mund. 45/71/III. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.