Jerzy Stanisław Dembowski – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jerzy Stanisław Dembowski

major piechoty
Data i miejsce urodzenia	15 kwietnia 1899 Kraków
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Charków
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	5 pułk piechoty 34 pułk piechoty 35 pułk piechoty 3 pułk strzelców podhalańskich batalion KOP „Wołożyn” batalion KOP „Skole”
Stanowiska	dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa
Odznaczenia

Jerzy Stanisław Dembowski vel Dębowski^[a] (ur. 15 kwietnia 1899 w Krakowie, zm. wiosna 1940 w Charkowie) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari, ofiara zbrodni katyńskiej.

Urodził się 15 kwietnia 1899 w Krakowie, w rodzinie Józefa i Heleny z Urnlaufów^[2][3]. W latach 1912–1914 należał do XIII Drużyny Skautowej i Sokoła w Krakowie^[3]. W sierpniu 1914 wstąpił do Legionów Polskich i został przydzielony do 5 pułku piechoty. Po kryzysie przysięgowym został wcielony do cesarskiej i królewskiej armii i skierowany na front włoski.

W listopadzie 1918 wstąpił do Wojska Polskiego i jako dowódca kompanii służył w 34 pułku piechoty. W szeregach pułku brał udział w wojnie z bolszewikami. W dniach 3 i 4 sierpnia 1920 w bitwach pod Jabłonką odznaczył się nieprzeciętną odwagą, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari.

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1133. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[4]. 1 grudnia 1924 został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 460. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[5]. W maju 1925 został przydzielony z 34 pp do PKU Bielsk na stanowisko oficera instrukcyjnego^[6]. W marcu 1926, w związku z likwidacją stanowiska oficera instrukcyjnego, został przeniesiony do 35 pułku piechoty w Brześciu na stanowisko oficera przysposobienia wojskowego^[7][8]. Z dniem 15 października 1927 został przeniesiony służbowo na dziewięciomiesięczny kurs instruktorów wychowania fizycznego w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu^[9]. W kwietniu 1928 został zwolniony ze stanowiska oficera przysposobienia wojskowego pułku^[10]. Do 1932 służył w Dowództwie Okręgu Korpusu I w Warszawie w 1 Okręgowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego^[11][12]. W 1932 został przeniesiony do 36 pułku piechoty w Warszawie^[13][14][15]. 4 lutego 1934 został mianowany majorem ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1934 i 23. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[16]. W kwietniu tego roku został przeniesiony do 3 pułku strzelców podhalańskich w Bielsku na stanowisko dowódcy batalionu^[17][18]. 20 lipca 1936 został dowódcą batalionu KOP „Wołożyn”^[2]. W 1939 został przeniesiony do batalionu KOP „Skole” na stanowisko dowódcy batalionu^[19]. Na czele tego oddziału walczył w kampanii wrześniowej między innymi w obronie Lwowa^[20].

W czasie walk dostał się do sowieckiej niewoli. Przebywał w obozie w Starobielsku^[21]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany w Piatichatkach. Od 17 czerwca 2000 spoczywa na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie^[2].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika^[22]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 517 – 28 lutego 1921^[23]
• Krzyż Niepodległości – 13 kwietnia 1931 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”^[24]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie^[25]
• Srebrny Krzyż Zasługi – 10 listopada 1928^[26][25]

• jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• obozy NKWD dla jeńców polskich
• ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Charkowie

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty (c.d.). „Przegląd Piechoty”. 8, sierpień 1930. 
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1 lipca 1933. Warszawa: Przegląd Piechoty, 1933.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. 5 czerwiec 1935. Warszawa: Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1935.
• Banaszek Kazimierz; Roman Wanda Krystyna; Sawicki Zdzisław: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.