Jeziora Islandii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Islandia, ze względu na klimat (wysokie opady atmosferyczne) i urozmaiconą rzeźbę terenu, charakteryzuje się dużą jeziornością. W większości są to niewielkie jeziora. Spośród nich około 200 ma powierzchnię większą niż 1 km², a 27 - większą niż 5 km²^[1]. Łącznie jeziora zajmują powierzchnię 2757 km²^[2]. Najczęstszym typem jezior spotykanych na wyspie to jeziora polodowcowe, lodowcowe i wulkaniczne, znaleźć także można jeziora przybrzeżne i zaporowe^[1]. Górzysty krajobraz sprzyja także budowie sztucznych zbiorników wodnych.

Hydronimami najczęściej używanymi w nazwach islandzkich jest vatn (isl. "woda, jezioro") i lón (isl. "laguna").

Typologia jezior islandzkich

Wśród jezior o genezie polodowcowej można wymienić jeziora^[1]:

rynnowe – najczęstszy typ jezior polodowcowych na wyspie, o kształcie owalnym lub wydłużonym; powstały one w rynnach polodowcowych wydrążonych przez wody podlodowcowe podczas ruchów lodowców; przykładem takiego jeziora jest Lagarfljót we wschodniej części wyspy oraz szereg jezior na płaskowyżu Arnarvatnsheiði w zachodniej Islandii położonych na zachód od lodowca Langjökull,
wytopiskowe – jeziora polodowcowe powstałe w zagłębieniu utworzonym po wytopieniu się brył martwego lodu; są zwykle małe i okrągłe,
cyrkowe – jeziora polodowcowe powstałe w obszarach górskich w obrębie cyrku lodowcowego po ustąpieniu lodowca,
proglacjalne – jeziora lodowcowe położone na przedpolu lodowca, zasilane głównie przez wody z topniejącego lodowca, często zatamowna przez morenę czołową; przykładami takich jezior są: Jökulsárlón, Hvítavatn, Gígjökulslón i Fjallsárlón,
zastoiskowe - jeziora lodowcowe, które powstają przez zatamowanie wolnej od lodu doliny przez czoło lodowca; jeziora takie są częstym źródeł powodzi typu jökulhlaup, kiedy wody jeziora przerwą lodową tamę; przykładem takiego jeziora wywołującego regularnie tego rodzaju powodzie jest Grænalón,

Do islandzkich jezior o genezie wulkanicznej należy zaliczyć jeziora^[1]:

zaporowe - powstałe, gdy potok lawy zatamował dolinę rzeczną lub obniżenie terenu; najbardziej znanym jeziorem tego rodzaju na wyspie jest Mývatn; innym typem są jeziora powstałe w okresie lodowcowym w trakcie szczelinowych erupcji subglacjalnych tworzących góry tufowe tamujące później odpływ wody; do tego rodzaju należą Kleifarvatn i Langisjór,
kraterowe (maar) – powstają, gdy krater wulkanu jest na tyle głęboki, by gromadziły się w nim wody podziemne; przykładami tego rodzaju jezior są Víti w kraterze wulkanu Krafla, Víti w kraterze wulkanu Askja, Ljótipollur, Grænavatn, Kerið oraz zespół jezior Veiðivötn,
kalderowe – powstałe w kalderze wulkanicznej; przykładem takiego jeziora jest jezioro subglacjalne Grímsvötn, położone pod lodowcem Vatnajökull – aktywność geotermalna nad dnie jeziora powoduje zwiększanie się jeziora, które co jakiś czas wylewa się w postaci dużych powodzi jökulhlaup,

lagunowe – powstają, gdy zatoka morska stopniowo odcinana jest od pełych wód przez mierzeję; wody słone napływają niewielkimi cieśninami, ale mieszają się ze spływającymi z lądu wodami słodkimi; do tego rodzaju jezior należą: Hlíðarvatn, Hóp, Hraunsvatn, Lónsvík i Hornafjörður,
duże eustaria rzek tamowana przez piaski i żwiry niesione przez rzekę; przykładem jest ujście rzeki Ölfusá.

↑ ^a ^b ^c ^d Ari Trausti Guðmundsson: Living Earth. Outline of the Geology of Iceland. Reykjavík: Mál og menning, 2015. ISBN 978-9979-3-3360-9.
↑ ^a ^b Ísland í tölum. Icelandic Statistics. [dostęp 2018-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. (isl.).
↑ Statistical Yearbook of Iceland 2015. Hagstofa Íslands, 2015. [dostęp 2018-12-02]. (ang.).