French
DeutschJosef Stránský – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Powiązania | |
Josef Stránský (ur. 9 września 1872 w Humpolcu, zm. 6 marca 1936 w Nowym Jorku)[1][2] – czeski dyrygent, kompozytor oraz marszand i kolekcjoner sztuki; od 1911 działał w USA.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Studiował medycynę w Pradze i Lipsku, uzyskując dyplom w Pradze w 1896. Jednocześnie uczył się muzyki u Salomona Jadassohna, Zdenka Fibicha, Roberta Fuchsa, Antona Brucknera i Antonína Dvořáka[1]. W 1903 został pierwszym dyrygentem Opery w Hamburgu, a w 1910 był związany z berlińską Blüthner Orchestra[1].
W 1911 wyjechał do Stanów Zjednoczonych i objął po Gustavie Mahlerze stanowisko dyrektora muzycznego i pierwszego dyrygenta Filharmonii Nowojorskiej[1][2]. Zgodnie z oczekiwaniami w repertuarze Filharmonii pojawiła się pokaźna liczba kompozycji Wagnera, Liszta i Dvořáka, a także Bacha, Haydna, Mozarta i Beethovena, a podczas I wojny światowej także kompozytorzy angielscy, rosyjscy i francuscy[2]. Stránský bardziej niż jego poprzednicy promował muzykę kompozytorów amerykańskich (George’a Chadwicka, Arthura Foote’a, Edwarda MacDowella, Johna Knowlesa Paine’a i Johna Sousy) oraz współczesnych kompozytorów europejskich, takich jak Ottorino Respighi, Jean Sibelius, Gustav Mahler czy Arnold Schönberg[2].
W 1923 zrezygnował z prowadzenia Filharmonii Nowojorskiej[1][2]. Przez rok dyrygował jeszcze nowo powstałą State Symphony Orchestra of New York[1], ale ostatecznie odszedł od muzyki i zajął się rynkiem sztuki[1][2]. Jego dorobek kompozytorski obejmuje pieśni, utwory orkiestrowe i inne instrumentalne oraz operetkę Der General[1][2].
W 1924 został marszandem i partnerem nowojorskiej galerii sztuki E. Gimpel & Wildenstein (od 1933 Wildenstein & Company); specjalizował się w różowym okresie twórczości Picassa[3]. Był też kolekcjonerem, zgromadził prywatną kolekcję dzieł sztuki, obejmującą prace ponad 50 głównych impresjonistów i postimpresjonistów, takich jak Picasso, Van Gogh, Gauguin, Renoir, Monet, Manet, Degas, Cézanne, Matisse, Seurat, Toulouse-Lautrec, Pissarro, Sisley, Derain, Boudin, Modigliani, Vuillard, Utrillo, Vlaminck, Laurencin, Rouault oraz malarzy wcześniejszych okresów: Delacroix, Ingres, Corot, Courbet, Daumier, Fantin-Latour i innych. Posiadał również dużą kolekcję obrazów dawnych mistrzów i był uznanym autorytetem w dziedzinie ich twórczości[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h Michael Steinberg, Stransky, Josef, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.26899, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-07] (ang.).
- ↑ a b c d e f g Josef Stransky [online], New York Philharmonic (ang.).
- ↑ Michael C. FitzGerald, Making Modernism: Picasso and the Creation of the Market for Twentieth Century Art, Berkeley: University of California Press, 1996, s. 224, ISBN 0-520-20653-3, Google Books [dostęp 2021-03-07] (ang.).
- ↑ The Private Collection of Josef Stransky. „The Art News”. Vol. XXIX, Nr 33, s. 86-117, 1931-05-16. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Josef Stránský – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
- Dyskografia Josefa Stránský’ego w bazie MusicBrainz (ang.)
- Josef Stránský w bazie Discogs.com (ang.)