Kamienica Pod Złotym Kołem we Wrocławiu – Wikipedia, wolna encyklopedia

Kamienica Pod Złotym Kołem
Haus zum Goldenen Rad, Goldene Rade
Zabytek: nr rej. 115 z 6.12.1949 oraz A/5339/179 z 30.12.1970[1]
Ilustracja
Kamienica Pod Złotym Kołem
Państwo

 Polska

Miejscowość

Wrocław

Adres

Kazimierza Wielkiego 17

Styl architektoniczny

neoklasycyzm

Architekt

Karl Gottfried Geissler

Kondygnacje

trzy

Ważniejsze przebudowy

1972–1977

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kamienica Pod Złotym Kołem”
51,109645°N 17,026275°E/51,109645 17,026275
Multimedia w Wikimedia Commons

Kamienica Pod Złotym Kołem – zabytkowa kamienica mieszczańska, o rodowodzie średniowiecznym, znajdująca się przy ulicy Kazimierza Wielkiego we Wrocławiu.

Kamienica Pod Złotym Kołem jest jedną z sześciu zachowanych kamienic stanowiących jeszcze na początku lat 70. XX wieku część zabudowy dawnej ulicy Złote Koło. Ulica została częściowo zniszczona podczas działań wojennych w 1945 roku, a ostatecznie w 1975 roku podczas budowy staromiejskiej obwodnicy tzw. Trasy W-Z, czyli ulicy Kazimierza Wielkiego. Była zabudowana głównie wąskimi szczytowymi kamienicami. Od XVIII wieku zamieszkiwała je głównie ludność żydowska. Ocalałe kamienice zostały włączone do ul. Kazimierza Wielkiego pod numery od 9 do 17[2].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Wygląd kamienicy w roku 1897

Kamienica Pod Złotym Kołem pierwotnie widniała pod adresem Goldenerade Gasse 8 (Złote Koło). Nazwa ulicy wywodzi się od Zajazdu Pod Złotym Kołem (niem. Gasthof Zum Golden Rad) (gospoda Pod Złotym Kołem[3]), który znajdował się w tej kamienicy, a który wzmiankowany jest m.in. w archiwaliach z roku 1680[4][5][2]. W 1744 roku król pruski Fryderyk II wydał edykt w sprawie regulacji spraw żydowskich we Wrocławiu, gdzie zajazd Pod Złotym Kołem wyznaczony został jako jeden z czterech zajazdów we Wrocławiu[a], w których mogli zatrzymywać się żydowscy kupcy z Polski. W tym okresie kamienica w części parterowej miała dwie bramy przelotowe prowadzące do tylnych niskich zabudowań magazynowych i stajni oraz wozowni; na wyższych kondygnacjach znajdowały się małe pomieszczenia gościnne[5].

Kamienica w obecnym kształcie została wzniesiona pod koniec XVIII wieku, a elewacji nadano formę wczesnoklasycystyczną. Jej projektantem był architekt Karl Gottfried Geissler (1754–1856)[2][7]. Dekoracje fasady zostały wykonane w stylu zopf nawiązując do dekoracji znajdujących się na kamienicy Pod Królem Salomonem przy ulicy św. Jadwigi 9-10 we Wrocławiu[7].

Architektura

[edytuj | edytuj kod]

Kamienica kalenicowa, trzykondygnacyjna z jednokondygnacyjnym użytkowym poddaszem, pięcioosiowa. Część parterowa jest boniowana, z dwoma otworami drzwiowymi i dwoma okiennymi[2]. Wejście w formie portalu łukowego do sieni przelotowej znajduje się w południowej osi. W skrajnej osi północnej, podczas remontu budynku w latach siedemdziesiątych, wykuto drzwi do pomieszczenia sklepowego; przed 1945 rokiem drzwi znajdowały się symetrycznie w osi środkowej, nad którymi umieszczone było godło domu i dawnego zajazdu[8]. Dwie wyższe kondygnacje podzielone są pilastrami udekorowanymi wiązkami rózg liktorskich. Okna prostokątne otoczone są kamiennymi opaskami, a pod oknami ozdobione podokienniki. Nad oknami pierwszej kondygnacji umieszczone zostały naczółki z medalionami z popiersiami[2]. Nad bramą przejazdową znajdował się herb domu: złote koło.

W latach 1972–1977 kamienica została wyremontowana na potrzeby wrocławskich Cechów Rzemieślniczych; obniżono ją o jedną kondygnację, a wnętrze zostało zupełnie przebudowane i dostosowane do potrzeb najemcy[2]. Projekt przebudowy wykonał T. Lipiński[9]. Kolejny remont kamienicy miał miejsce w latach 90. XX wieku, a wykonawcą prac elewacyjnych była wrocławska firma Meda-Bud. Na paterze, na prawo od bramy znajduje się kartusz herbowy lub gmerk; w dokumentacji ikonograficznej sprzed 1945 roku herbu nie było na elewacji budynku[10].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Pozostałymi zajazdami były: Pokoyhof, Zajazd Pod Złotym Jelonkiem, Szkoła Szermiercza[6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ a b c d e f Harasimowicz (red.) 1998 ↓, s. 53.
  3. ↑ Antkowiak 1970 ↓, s. 299.
  4. ↑ Harasimowicz 2006 ↓, s. 1027.
  5. ↑ a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 1007.
  6. ↑ Rynek nr 15: Odkrywamy Wrocław: Pasaż Pokoyhof.
  7. ↑ a b Eysymontt i in. 2011 ↓, s. 218.
  8. ↑ Widok kamienicy przed remontem w 1972 roku.
  9. ↑ Małachowicz 1985 ↓, s. 223.
  10. ↑ Zdjęcie herbu.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamienica_Pod_Złotym_Kołem_we_Wrocławiu&oldid=75102332”