Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa

Kattowitzer AG für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb

Akcja spółki o wartości nominalnej 680 zł z czerwca 1929 r.
Państwo	Prusy II Rzeczpospolita
Siedziba	Katowice
Data założenia	1889
Data likwidacji	1937
Forma prawna	Spółka akcyjna
Zatrudnienie	6600 (1890) 21 000 (1929)
Dane finansowe
Kapitał zakładowy	39 000 000 marek niemieckich
brak współrzędnych

Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa (Kattowitzer AG für Bergbau und Eisenhüttenbetrieb) – koncern przedsiębiorstw Górnego Śląska w formie spółki akcyjnej, utworzony w 1929, istniejący we Wspólnocie Interesów Górniczo-Hutniczych S.A do 1939.

11 czerwca 1889 Hubert von Thiele-Winckler założył spółkę akcyjną z siedzibą w Katowicach, w której skład weszły: kopalnie węgla kamiennego: Florentyna w Łagiewnikach, Ferdynand w Katowicach, Mysłowice w Mysłowicach, kopalnie Nowa Przemsza i Carlssegen w Brzezince, Jacob w Janowie; kopalnie rud oraz huty żelaza: huta Hubertus w Łagiewnikach, z 4 wielkimi piecami, warsztatami mechanicznym i konstrukcyjnym do produkcji kotłów parowych, stalownią martenowską i koksownią oraz huta Marta w Bogucicach k. Katowic, z zakładami pudlarskimi i walcownią żelaza (unieruchomiona 1924). W 1914 spółka przejęła kopalnie Preussen k. Bytomia. Kapitał akcyjny wynosił 39 000 000 marek.

W 1890–1891 spółka zatrudniała ponad 6600 pracowników – w górnictwie węgla ok. 5100, w hutach ponad 1000 osób, w górnictwie rud ok. 330. Produkcja w 1891 wynosiła: węgiel kamienny – 1 610 000 t, koks 52 000 t, smoła 4000 t, surówka 34 000 t, wyroby walcowane 20 000 t. W 1902–1903 udział spółki w przemyśle górniczo-hutniczym Górnego Śląska wynosił: węgiel 10%, ruda żelaza 5,5%, surówka 7,5%.

Po I wojnie światowej i plebiscycie na Górnym Śląsku w 1921 akcje spółki od rodziny von Thiele-Winckler nabył Friedrich Flick. W styczniu 1922, w związku z podziałem Górnego Śląska po plebiscycie i III powstaniu śląskim, spółka utworzyła na obszarze niemieckiej części Górnego Śląska przedsiębiorstwo filialne – Preussengrube. W czerwcu 1929 została przeprowadzona fuzja z Hutą Bismarcka SA i Hutą Silesia SA. W konsekwencji fuzji powstał koncern Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa. Równolegle nowo powstała Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa zawarła z Górnośląskimi Zjednoczonym Hutami Królewską i Laurą Spółka Akcyjna Górniczo-Hutnicza porozumienie Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych. 97,5% akcji Katowickiej Spółki Akcyjnej dla Górnictwa i Hutnictwa objęła utworzona przez Averella Harrimana spółka holdingowa Consolidated Silesian Steel Corporation, z siedzibą w Nowym Jorku, w której większość akcji należała do Friedricha Flicka. U progu wielkiego kryzysu w roku 1929 spółka zatrudniała ponad 21 000 pracowników najemnych. Wydobycie węgla wynosiło 2 781 000 ton, udział w produkcji hutniczej Polski: wielkie piece 23,3%, stalownie 24,4%.

W 1932 r. w związku z dekoniunkturą wielkiego kryzysu i załamaniem dostaw stali do ZSRR w konsekwencji dewaluacji funta szterlinga (w którym rozliczane były transakcje) koncern znalazł się u progu upadłości. W 1934 został wzięty pod nadzór sądowy. 16 kwietnia 1937 r. wszedł w skład nowej spółki akcyjnej pod firmą Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych Spółka Akcyjna, gdzie 92% stanowił kapitał polski (Skarb Państwa, Skarb Śląski i Bank Gospodarstwa Krajowego).

• Franciszek Biały, Katowicka Spółka Akcyjna dla Górnictwa i Hutnictwa w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 1, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6, s. 304–305

• Józef Popkiewicz, Franciszek Ryszka, Przemysł ciężki Górnego Śląska w gospodarce Polski międzywojennej 1922–1939. Studium historyczno-gospodarcze. Instytut Śląski w Opolu, Opole-Wrocław Ossolineum 1959.