Księstwo raciborskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Księstwo raciborskie
Ducatus Ratiboria
Ratibořské knížectví
11721202
12901337
14371521
Herb
Herb
Stolica

Racibórz

Data powstania

1172

Data likwidacji

13 listopada 1521

Waluta

Halerz raciborski

Mapa opisywanego kraju

     księstwo raciborskie

Położenie na mapie świata
Mapa konturowa świata, u góry znajduje się punkt z opisem „Księstwo raciborskie”
50°05′20,4000″N 18°12′36,3600″E/50,089000 18,210100

Księstwo raciborskie (łac. Ducatus Ratiboria[potrzebny przypis], cz. Ratibořské knížectví, niem. Herzogtum Ratibor) – historyczne księstwo śląskie leżące nad Odrą, ze stolicą w Raciborzu.

I księstwo raciborskie

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotny obszar Księstwa raciborskiego powstał w 1172 r. w wyniku wydzielenia dzielnicy młodszemu synowi Władysława II Wygnańca - Mieszkowi I Plątonogiemu. Powstałe wówczas księstwo było niewielkie obejmowało oprócz stołecznego Raciborza, Koźle i Cieszyn.

W 1177 r. (lub 1179 r.) do księstwa dołączone zostały należące dotychczas do Małopolski dwie kasztelanie: bytomska i oświęcimska.

W 1202 r. do księstwa przyłączone zostało księstwo opolskie w wyniku czego powstało księstwo opolsko-raciborskie, a stolica dzielnicy została przeniesiona do Opola.

II księstwo raciborskie

[edytuj | edytuj kod]

Do ponownego wydzielenia samodzielnego księstwa raciborskiego doszło w 1290 r., kiedy to wyniku podziału dzielnicy opolsko-raciborskiej między synów zmarłego w 1281 lub 1282 r. Władysława księstwo raciborskie przypadło najmłodszemu Przemysławowi. Podział został dokonany w dwóch etapach: najpierw w 1281 lub 1282 r. Przemysław razem z Mieszkiem objęli wspólnie Racibórz i Cieszyn, by w 1290 r. podzielić władztwo w ten sposób, że Przemysław objął Racibórz, a Mieszko Cieszyn.

W skład księstwa raciborskiego oprócz Raciborza wchodziły wówczas: Wodzisław, Żory, Rybnik, Mikołów, Pszczyna i okresowo w latach 1334–1336 Koźle.

Już rok po objęciu samodzielnej władzy Przemysław najprawdopodobniej razem z braćmi Mieszkiem i Bolkiem złożyli władcy czeskiemu Wacławowi II hołd lenny (trzeci brat Kazimierz hołd złożył jeszcze w 1289 r.). Ta pierwsza zależność ustała wprawdzie po wygaśnięciu głównej linii Przemyślidów w 1306 r., lecz już 18 lutego 1327 r. podległość księstwa względem Czech została ponownie nawiązana, kiedy syn Przemysława Leszek wraz z resztą książąt górnośląskich złożył hołd lenny Janowi Luksemburskiemu.

W 1336 r. zmarł bezpotomnie książę Leszek. Jan Luksemburski zdecydował się wtedy mimo oporu pozostałych książąt górnośląskich z linii cieszyńskiej, bytomskiej i opolskiej nadać Księstwo raciborskie księciu opawskiemu Mikołajowi II, ożenionemu z Anną, córką raciborskiego Przemysława pochodzącego z bocznej linii Przemyślidów (jego ojciec Mikołaj I narodził się z pozamałżeńskiego związku króla Przemysła Ottokara II). W tym czasie wydzieloną ziemią wodzisławską (Księstwem wodzisławskim) rządziła Konstancja wodzisławska.

Decyzja Jana Luksemburskiego połączyła księstwo raciborskie aż do 1377 r. z księstwem opawskim, kiedy to doszło do podziału dzielnicy między synów Mikołaja II. Racibórz razem z pobliskimi Wodzisławiem, Rybnikiem, Żorami, Karniowem i Bruntalem dostał się wówczas księciu Janowi I.

III księstwo raciborskie

[edytuj | edytuj kod]
Herrschaft Ratibor

Powstało w 1437 w wyniku podziału schedy po Janie Żelaznym pomiędzy jego synów: Wacława raciborskiego oraz Mikołaja Karniowskiego. Wacław objął wyłącznie ziemię Raciborską wraz z najbliższą okolicą. Jego następca Jan V Raciborski powiększył terytorium przejściowo o Pszczynę (lata 1473-1479) oraz trwale o Wodzisław Śląski (1483 r.). W 1493 za Walentyna raciborskiego księstwo zostaje powiększone o ziemie wokół Rybnika, Żor i Pszczyny i trafia w ręce księcia.

W 1502 r. z ziem Wodzisławia wraz z przyległościami zostaje utworzone Wodzisławskie Państwo Stanowe. Podobnie uczyniono w 1517 r. z Pszczyną. 13 listopada 1521 r. zmarł bezpotomnie ostatni książę raciborski z dynastii Przemyślidów - Walentyn raciborski. Księstwo raciborskie na mocy układu o przeżycie zawartego w 1511 r. między Walentynem a księciem opolskim Janem II Dobrym zostało połączone z księstwem opolskim[1].

Od 1526 roku Rybnik z okolicą tworzył wydzielone terytorium zwane Rybnickim Państwem Stanowym, podległe bezpośrednio władzy cesarskiej[2].

Od tego momentu ziemia raciborska dzieliła koleje losu Księstwa opolsko-raciborskiego: najpierw w 1532 r. po bezpotomnej śmierci Jana II Dobrego dostała się pod panowanie Hohenzollernów, jako lenników czeskich, w latach 1552–1645 i od 1666 znajdowała się pod bezpośrednim panowaniem Habsburgów, by w latach 1646–1666 stać się zastawem polskich Wazów. Od 1742 r. teren Księstwa raciborskiego znalazł się w granicach Prus.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kazimierz Popiołek, Historia Śląska od zarania dziejów do 1945 roku
  2. http://www.rownet.pl/portal/region.php?temat=miasta ROWnet.pl