Lepidozaury – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lepidozaury
	Lepidosauria
	Haeckel, 1866
	Okres istnienia: trias–dziś PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	; Legwan zielony (Iguana iguana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	lepidozauromorfy
(bez rangi)	Lepidosauriformes
Nadrząd	lepidozaury
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Lepidozaury (Lepidosauria) – klad diapsydów obejmujący ponad 7000 współczesnych gatunków należących do dwóch głównych grup – sfenodontów i łuskonośnych. Są one rozprzestrzenione na całym świecie i żyją w bardzo różnorodnych ekosystemach^[2].

Termin Lepidosauria został ukuty w 1866 roku przez Ernsta Haeckla dla grupy odpowiadającej obecnie rozumianym łuskonośnym, jednak z jego późniejszych prac wynika, że hatterię uważał za formę blisko z nimi spokrewnioną^[3]. Alfred Romer używał tej nazwy dla grupy diapsydów niebędących archozaurami – taki takson byłby jednak parafiletyczny, a wiele taksonów uznawanych za lepidozaury później uznano za bazalne archozauromorfy^[2]. Według definicji filogenetycznej przedstawionej przez Jacques'a Gauthiera i współpracowników (1988) lepidozaury obejmują ostatniego wspólnego przodka hatterii i łuskonośnych oraz wszystkich jego potomków^[3]. Monofiletyzm tej grupy jest mocno wspierany przez analizy morfologiczne i nowsze analizy genetyczne^[2].

Najstarsze skamieniałości lepidozaurów są znane z ladynu, sprzed około 240 mln lat. Dokładny czas powstania tego kladu nie jest znany – oszacowania przy wykorzystaniu zegara molekularnego wahają się od wczesnego permu (ok. 289 mln lat temu) do środkowego triasu (ok. 226 mln lat temu)^[4]. W zapisie kopalnym z triasu dużo powszechniejsze są sfenodonty – jako jedynego znanego triasowego łuskonośnego opisano rodzaj Tikiguania, należący do grupy Iguania^[2], jednak jego interpretacja jako triasowej jaszczurki jest kwestionowany – prawdopodobnie żyła ona w późnym kenozoiku^[5].

Przypisy

↑ Lepidosauria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Susan E. Evans, Marc E.H. Jones: The Origin, Early History and Diversification of Lepidosauromorph Reptiles. W: Saswati Bandyopadhyay (red.): New Aspects of Mesozoic Biodiversity. Springer Berlin / Heidelberg, 2010, s. 27–44. DOI: 10.1007/978-3-642-10311-7. ISBN 978-3-642-10310-0. (ang.).
↑ ^a ^b Jacques Gauthier, Richard Estes, Kevin de Queiroz: A phylogenetic analysis of Lepidosauromorpha. W: Richard Estes, Gregory Pregill (red.): The Phylogenetic Relationships of the Lizard Families. Palo Alto: Stanford University Press, 1988, s. 15–98. ISBN 978-0-8047-1435-8. (ang.).
↑ Marc E.H. Jones, Cajsa Lisa Anderson, Christy A. Hipsley, Johannes Müller, Susan E. Evans, Rainer R. Schoch. Integration of molecules and new fossils supports a Triassic origin for Lepidosauria (lizards, snakes, and tuatara). „BMC Evolutionary Biology”. 13: 208, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-208. (ang.).
↑ Mark N. Hutchinson, Adam Skinner, Michael S. Y. Lee. Tikiguania and the antiquity of squamate reptiles (lizards and snakes). „Biology Letters”. 8 (4), s. 665–669, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.1216. (ang.).

[itis-1] Lepidosauria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[EJ10-2] Susan E. Evans, Marc E.H. Jones: The Origin, Early History and Diversification of Lepidosauromorph Reptiles. W: Saswati Bandyopadhyay (red.): New Aspects of Mesozoic Biodiversity. Springer Berlin / Heidelberg, 2010, s. 27–44. DOI: 10.1007/978-3-642-10311-7. ISBN 978-3-642-10310-0. (ang.).

[Gauthieretal-3] Jacques Gauthier, Richard Estes, Kevin de Queiroz: A phylogenetic analysis of Lepidosauromorpha. W: Richard Estes, Gregory Pregill (red.): The Phylogenetic Relationships of the Lizard Families. Palo Alto: Stanford University Press, 1988, s. 15–98. ISBN 978-0-8047-1435-8. (ang.).

[bmc-4] Marc E.H. Jones, Cajsa Lisa Anderson, Christy A. Hipsley, Johannes Müller, Susan E. Evans, Rainer R. Schoch. Integration of molecules and new fossils supports a Triassic origin for Lepidosauria (lizards, snakes, and tuatara). „BMC Evolutionary Biology”. 13: 208, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-208. (ang.).

[rsbl12-5] Mark N. Hutchinson, Adam Skinner, Michael S. Y. Lee. Tikiguania and the antiquity of squamate reptiles (lizards and snakes). „Biology Letters”. 8 (4), s. 665–669, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2011.1216. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]