Marek Jan Chodakiewicz – Wikipedia, wolna encyklopedia

Marek Jan Chodakiewicz

Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1962 Warszawa
Specjalność: historia Europy Środkowej i Wschodniej XIX-XX w.
Alma Mater	Columbia University
Doktorat	2001 – historia Columbia University
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	University of Virginia
Stanowisko	adiunkt
Okres zatrudn.	2001–2003
Uczelnia	The Institute of World Politics
Stanowisko	profesor
Okres zatrudn.	od 2003
Odznaczenia
Cytaty w Wikicytatach

Marek Jan Chodakiewicz (ur. 15 lipca 1962 w Warszawie) – polsko-amerykański historyk, profesor w The Institute of World Politics w Waszyngtonie, specjalizujący się w badaniu stosunków polsko-żydowskich, tematyki Szoa oraz historii Europy Środkowej i Wschodniej XIX wieku i XX wieku.

Syn Witolda oraz krewny Chrisa Cieszewskiego^[1][2]. Do USA wyjechał w 1982 na studia^[3]. Bakalaureat uzyskał na San Francisco State University w 1988, tytuł zawodowy magistra zdobył na Columbia University. Stopień doktora uzyskał broniąc na Columbia University w 2001 dysertacji: Accommodation and Resistance: A Polish County Krasnik during the Second World War and its Aftermath, 1939–1947. W latach 2001–2003 był adiunktem (assistant professor of history) na University of Virginia w Charlottesville. Był także profesorem wizytującym na Loyola Marymount University. Od 2003 jest profesorem historii w The Institute of World Politics w Waszyngtonie. W kwietniu 2005 został przez prezydenta G.W. Busha powołany do amerykańskiej Rady Pamięci Holokaustu, a od 2008 jest kierownikiem Katedry Studiów Polskich im. Tadeusza Kościuszki (The Kosciuszko Chair of Polish Studies). Od 2018 do 2022 członek Rady przy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku^[4].

W Polsce jest w radzie programowej naukowego czasopisma społeczno-historycznego „Glaukopis”, publikuje w Przeglądzie Historyczno-Wojskowym, „Zeszytach Historycznych WiN-u” i „Arcanach”, współpracuje z wydawnictwem „Fronda”, tygodnikiem „W sieci”, „Tygodnikiem Solidarność” oraz tygodnikiem „Najwyższy CZAS!”. Publikuje też w dzienniku „Rzeczpospolita”, na blogu Salon24.pl.

Specjalizuje się w historii Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku, w tym w historii Polski, Austro-Węgier (Historia Austro-Węgier) i Imperium Rosyjskiego (Historia Rosji), stosunkach polsko-żydowskich, myśli konserwatywnej i w problematyce nazizmu, faszyzmu oraz komunizmu.

Wystąpił w filmach dokumentalnych Towarzysz generał (2009), New Poland (2010), w trzeciej części serii Transformacja (2012) oraz Jedwabne. Historia prawdziwa (2022).

Zasiada w radzie historycznej Związku Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych^[5].

Naukowiec o poglądach prawicowych i konserwatywnych.

Zdaniem Chodakiewicza pierwsze elementy struktur określanych z czasem jako lewicowe można dostrzec w gnozie^[6]. Ich podstawą jest więc przekonanie o możliwości posiadania tajemnej (a więc niedostępnej ogółowi społeczeństwa) wiedzy o rzeczywistości, dzięki której staje się możliwa radykalna przemiana świata^[7]. Stąd, jak twierdzi Chodakiewicz, obecne w rozmaitych ruchach lewicowych dążenia rewolucyjne oraz utopijność^[7]. W cywilizacji chrześcijańskiej przejawiały się one w wierze w dokonanie przewrotu społecznego ustanawiającego Królestwo Boże na ziemi, a więc w wymiarze doczesnym^[7]. W ramach laicyzacji świata zachodniego ta sama wiara utraciła religijną nomenklaturę, przyjmując postać oczekiwania idealnego, pozbawionego przemocy i niesprawiedliwości społeczeństwa oraz powszechnego dobrobytu^[7]. Koncepcję tę niejednokrotnie wspiera przekonanie o tym, że człowiek, pozostając w stanie natury, jest istotą wolną i równą, a nabywa niewłaściwych przekonań w wyniku niekorzystnych i opresyjnych warunków społecznych^[8]. Ich zmiana może dokonywać się drogą rewolucji lub wdrażania stopniowych zmian struktury społeczeństwa^[6].

Innymi, obok gnozy i utopijności, wyznacznikami myśli lewicowej są według Chodakiewicza:

• relatywizm i nominalizm polegające na przekonaniu o względności wszelkich ludzkich pojęć konstytuujących religię, tradycję i wartości^[9].
• idealizm i dualizm, które wyrażają się w przekonaniu o wyższości idei nad rzeczywistością, a także o możliwości dopasowania natury ludzkiej do teoretycznego modelu społeczeństwa postępowego^[10].
• progresywizm.

Należy do zdecydowanych krytyków Jana Tomasza Grossa^[11].

Kontrowersje wzbudził wykład dotyczący cywilizacji śmierci, który Marek Chodakiewicz wygłosił 29 lipca 2019 w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki^{[12][13][14][15]}. Został on uznany przez część mediów za homofobiczny^[13][14][15].

Chodakiewicz wyprowadza zasadnicze punkty teorii gender z idei gnostyckich, które powracały w historii kultury zachodniej pod postacią kolejnych ruchów progresywnych, anarchicznych czy radykalnie emancypacyjnych^[16]. „Podczas gdy w chrześcijaństwie ciało i dusza to jedno”, pisał, „w gnozie są one traktowane oddzielnie. Ta starożytna herezja jest właśnie źródłem ideologii gender, szczególnie twierdzenia o rzekomej płynności płci (...). Sekty oparte na takich propozycjach pojawiają się w dziejach cyklicznie (...). Po XVII w. nastąpiła sekularyzacja gnostycyzmu. Tzw. oświecenie zdetronizowało Boga na rzecz nauki, która stała się bogiem. I zdeifikowała człowieka. W tym kontekście w XVIII w. miała miejsce nowa rewolucja seksualna”^[17].

• Stypendium „Richard Hofstadter Fellowship” (1989–1994)
• Grant Prezesa Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej (2001)
• Nagroda Literacka im. Józefa Mackiewicza (2003)^[18]
• Grant „The Earhart Foundation Fellowship” (2004)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2007)^[19]
• Grant „Smith Richardson Fellowship” (2009–2010)
• Weteran honoris causa polskiej Korporacji Akademickiej Respublica^[20]

• Ciemnogród? O Prawicy i Lewicy. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Fulmen-Poland, 1996, ISBN 83-86445-00-9.
• Zagrabiona pamięć: Wojna w Hiszpanii, 1936-39. Warszawa: Fronda, 1997. ISBN 83-907120-2-4.
• Tajne Oblicze: Dokumenty GL-AL i PPR, 1942-1945. Tomy 1-3, Warszawa: Burchard Edition, 1997-1999. ISBN 83-87654-03-5 (współredaktorzy: Leszek Żebrowski, Piotr Gontarczyk)
• Narodowe Siły Zbrojne: „Ząb” przeciw dwu wrogom. 3 wyd.: 1994, 1999, 2004
• Żydzi i Polacy 1918-1955: Współistnienie, Zagłada, Komunizm. Warszawa, wyd. Fronda, 2000 (wyd. 2 2011). ISBN 83-912541-8-6.
• Ejszyszki. Kulisy zajść w Ejszyszkach: Epilog stosunków polsko-żydowskich na Kresach, 1944-45: Wspomnienia-dokumenty-publicystyka. Tomy 1-2. Warszawa, wyd. Fronda, 2002 (2 wyd. 2010). ISBN 83-911063-3-0.
• Ronald Reagan: „Moja wizja Ameryki”. Warszawa: Arwil, 2004. ISBN 83-919221-5-4 (współredaktorzy: Paweł Toboła-Pertkiewicz, Paweł Włodarskii)
• Po Zagładzie. Stosunki polsko-żydowskie 1944–1947. Warszawa: IPN, 2008, seria „Monografie”. ISBN 978-83-60464-64-9.
• Żeby Polska była polska. Antologia publicystyki konspiracyjnej podziemia narodowego 1939–1950. Warszawa: IPN, 2010. ISBN 978-83-7629-212-0 (współredaktor: Wojciech Muszyński)
• Złote serca, czy złote żniwa? Studia nad wojennymi losami Polaków i Żydów, The Facto, 2011. ISBN 978-83-61808-05-3.
• Między Wisłą a Potomakiem, wyd. Patria Media, 2012. ISBN 978-83-932209-2-2.
• Mord w Jedwabnem 10 lipca 1941: prolog, przebieg, pokłosie. Międzyzdroje, Kraków: Wyd: Arkadiusz Wingert, 2012. ISBN 978-83-60682-39-5.
• O prawicy i lewicy. Biblioteka Glaukopis-u. t. 3. Gdańsk: Patria Media, 2013. ISBN 978-83-933980-3-4.
• Transformacja czy niepodległość? Gdańsk: Patria Media, 2014. ISBN 978-83-93220-98-4.
• Narodowe Siły Zbrojne. Dokumenty 1942-1944, t. 1. Lublin: Fundacja Kazimierza Wielkiego, 2014. ISBN 978-83-93767-41-0 (współredaktorzy: Wojciech Muszyński, Leszek Żebrowski)^[21]
• O cywilizacji śmierci. Jak zatrzymać antykulturę totalitarnych mniejszości, Warszawa: 3S Media Sp. z o.o., 2019, ISBN 978-83-61935-99-5.

• Spanish Carlism and Polish Nationalism: The Borderlands of Europe in the 19th and 20th Centuries. Charlottesville, VA: Leopolis Press, 2003. ISBN 0-9679960-5-8 (współredaktor: John Radziłowski)
• After the Holocaust: Polish-Jewish Relations in the Wake of World War II, East European Monographs, 2003. ISBN 0-88033-511-4.
• Poland’s Transformation: a Work in Progress. Charlottesville, VA: Leopolis Press, 2003. ISBN 978-0-9679960-2-8 (współredaktorzy: John Radziłowski, Dariusz Tołczyk)
• Accommodation, collaboration, and resistance in Poland, 1939–1947: a theory of choices and the methodology of a case study. Detroit, Michigan: Piast Foundation, 2003
• Between Nazis and Soviets: Occupation Politics in Poland, 1939–1947, Lexington Books, 2004. ISBN 0-7391-0484-5.
• The Massacre in Jedwabne, July 10, 1941: Before, During, After. Columbia University Press and East European Monographs, 2005. ISBN 0-88033-554-8.
• Golden Harvest or Hearts of Gold? Studies on the Fate of Wartime Poles and Jews. Washington, DC: Leopolis Press 2012, ISBN 0-9824888-1-5 (współredaktorzy: Wojciech Muszyński, Paweł Styrna)
• Intermarium: the land between the Black and Baltic Seas. New Brunswick: Transaction Publishers, 2012. ISBN 978-1-4128-4774-2.
• Poland’s transformation: a work in progress: studies in honor of Kenneth W. Thompson. Londyn: Transaction Publishers, 2013. ISBN 978-1-4128-0592-6 (współredaktorzy: John Radziłowski, Dariusz Tołczyk)

• Prof. dr Marek Jan Chodakiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2013-06-09] .
• Marek Jan Chodakiewicz. Professor of History, The Kosciuszko Chair in Polish Studies. The Institute of World Politics. [dostęp 2013-06-09].

• Blog Marka Jana Chodakiewicza
• Marek Jan Chodakiewicz w bazie Filmweb