French
DeutschMonaster Ławryszewski – Wikipedia, wolna encyklopedia
.jpg) Cerkiew Zaśnięcia Matki Bożej w Ławryszewie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Miejscowość | okolice Ławryszewa |
| Kościół | |
| Eparchia | |
| Liczba mnichów (2012) | 3[1] |
| Obiekty sakralne | |
| Cerkiew | św. Elizeusza (na terenie monasteru) |
| Cerkiew | Zaśnięcia Matki Bożej (w Ławryszewie) |
| Założyciel klasztoru | |
| Data zamknięcia | po 1917 |
| Data reaktywacji | koniec XX wieku |
Położenie na mapie Białorusi  | |
Położenie na mapie obwodu grodzieńskiego  | |
 53°42′07″N 26°11′22″E/53,701944 26,189444 | |
Monaster Ławryszewski – prawosławny męski klasztor między miejscowościami Ławryszewo i Gniesicze, nad Niemnem, w jurysdykcji eparchii nowogródzkiej Egzarchatu Białoruskiego[2]. Między II połową XIII w. a 1530, gdy został zniszczony w czasie tatarskiego najazdu, był to jeden z najważniejszych prawosławnych ośrodków życia monastycznego na ziemi nowogródzkiej. Od połowy XVII w. do 1836 był to klasztor unicki. Następnie został zamknięty, a jego cerkiew przekształcona w świątynię parafialną.
Klasztor został reaktywowany w 1911, jednak już kilka lat później, po rewolucji październikowej, został zamknięty ponownie. W 1993 rozpoczęta została odbudowa zniszczonego obiektu sakralnego, a w 2007 monaster otwarto ponownie.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wspólnota monastyczna
[edytuj | edytuj kod]Życie monastyczne w miejscu, gdzie współcześnie (początek XXI w.) funkcjonuje wspólnota, zainicjował najpóźniej w 1223 mnich Elizeusz[1]. Elizeusz, razem ze swoimi uczniami, zbudował nad Niemnem pierwsze cerkwie św. Eliasza i Wniebowstąpienia Pańskiego, jak również wzniósł drewniane budynki mieszkalne dla mnichów[3]. W 1250 Elizeusz został zamordowany przez posłusznika[1]. Jedenaście[3] lub dwanaście[4] lat później nowy monaster nad Niemnem założył książę Wojsiełk, będący już wówczas prawosławnym mnichem[3]. Klasztor stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i przyczynił się do umacniania prawosławia na ziemi nowogródzkiej[5][6]. W XIV w. był to jeden z największych monasterów na zachodnich ziemiach ruskich i litewskich[7]. W następnym stuleciu Monaster Ławryszewski zaliczał się do najważniejszych ośrodków życia mniszego w eparchii turowsko-pińskiej[8].
Szczególnym kultem otaczano w nim Elizeusza Ławryszewskiego; jego relikwie były wystawione dla kultu w głównej cerkwi klasztornej[1]. W 1514 Elizeusz został oficjalnie kanonizowany[3]. Źródłem utrzymania monasteru były nadania ziemskie otrzymane w pierwszym stuleciu istnienia wspólnoty. Wielki książę Witold nadał mnichom prawo do pozyskiwania drewna z Puszczy Nalibockiej i Niehniewickiej. W 1521 klasztor otrzymał dwie włóki sianożęci od Onufrego Witonizskiego[3]. W 1522 Zygmunt Stary nadał prawo prezenty przełożonych Monasteru Ławryszewskiego Teodorowi Chreptowiczowi[9]. Wspólnota zgromadziła bogatą bibliotekę[1].
Monaster Ławryszewski przetrwał najazd tatarski na ziemię nowogródzką w 1508, jednak w czasie kolejnego ataku w 1530 został całkowicie zniszczony. Wtedy zaginęły relikwie Elizeusza Ławryszewskiego i większość cennego wyposażenia klasztornych świątyń[1].
Klasztory w Ławryszewie między XVI a XIX w.
[edytuj | edytuj kod]Monaster został odbudowany w 1550 na terenie wsi Ławryszewo; miejsce po dawnym klasztorze zarósł bowiem las sosnowy[1]. Klasztor ten funkcjonował do II połowy XVII w., gdy został odebrany Kościołowi prawosławnemu i znalazł się w jurysdykcji Kościoła unickiego[10]. Kolejny monaster, unicki, został w tym samym miejscu założony pod koniec XVIII w. i funkcjonował do 1836. Został wtedy zlikwidowany, a jego główna cerkiew – przekształcona w świątynię parafialną[1]. Po 1839 była to świątynia prawosławna.
XX–XXI wiek
[edytuj | edytuj kod]W 1911 hrabia Konstantin Chrieptowicz-Butieniew ufundował w swoim majątku w Ławryszewie monaster, którego pierwszym przełożonym został hieromnich Warłaam. W nowym klasztorze powstała cerkiew św. Elizeusza Ławryszewskiego, którą 27 lipca 1913 poświęcił biskup miński i turowski Mitrofan[1]. Klasztor został zamknięty po rewolucji październikowej. Dopiero w końcu XX wieku rozpoczęto jego odbudowę. W 1993 arcybiskup białostocki i gdański Sawa oraz biskup nowogródzki i lidzki Konstantyn poświęcili pamiątkowy krzyż na miejscu dawnego klasztoru[11].
Wspólnota monastyczna została formalnie reaktywowana w 2007[11]. W planach Egzarchatu Białoruskiego monaster będzie przeznaczony dla 60 mnichów, zaś w klasztornym kompleksie powstanie nowy sobór i mniejsza cerkiew[1]. W 2009 na terenie klasztoru wzniesiono pomnik Elizeusza Ławryszewskiego[12].
Rękopisy powstałe w Monasterze Ławryszewskim
[edytuj | edytuj kod]
Z końca XIII lub początku XIV w. pochodzi wykonany w Monasterze Ewangeliarz ławryszewski. Zawiera on teksty Ewangelii do czytania w czasie nabożeństw oraz teksty Ewangelii ułożone w porządku roku liturgicznego. W dziele zawarto także kilka śpiewanych kanonów w języku cerkiewnosłowiańskim, oparte na hymnografii bizantyńskiej. Ewangeliarz oprawiony jest w bogato zdobione okładki wykonane na początku XVI w. z okazji kanonizacji Elizeusza Ławryszewskiego[3]. W tym samym monasterze w XVI w. grupa kopistów pod kierunkiem hierodiakona Joachima opracowała Prolog – zbiór żywotów świętych, pouczeń i budujących opowieści o świętych, wzorowany na greckich menologiach i synaksariach[13].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j A. Radziukiewicz. Nad Niemnem. „Przegląd Prawosławny”. 11 (329), listopad 2012. Białystok. ISSN 1230-1078.
- ↑ Лавришевский мужской монастырь
- ↑ a b c d e f Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XIXVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 176–177. ISBN 978-83-61209-55-3.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 99. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ Jarosław Charkiewicz, Święci ziemi białoruskiej, Hajnówka: Bratczyk, 2006, ISBN 83-88325-76-0, OCLC 749340259.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 132. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 175. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 134–136. ISBN 978-83-61209-55-3.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 217. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 298–299 i 305. ISBN 83-60456-02-X.
- ↑ a b Лавришево. Свято-Елисеевский мужской монастырь
- ↑ В Свято-Елисеевском Лавришевском монастыре установлен памятник основателю обители (2009 г.)
- ↑ Mironowicz A.: Biskupstwo turowsko-pińskie w XI–XVI wieku. Trans Humana, 2011, s. 177. ISBN 978-83-61209-55-3.