Oboźny – Wikipedia, wolna encyklopedia

Oboźny – urząd, funkcja związana z zakładaniem obozów wojskowych, harcerskich itp., ich zaopatrzeniem oraz utrzymywaniem w nich porządku.

Oboźni

[edytuj | edytuj kod]

Oboźny nadworny, oboźny wielki, oboźny polny

[edytuj | edytuj kod]

Oboźny (łac. praefectus castrorum) - w dawnym wojsku polskim wyższy rangą oficer, a jednocześnie urzędnik centralny. Początkowo powoływany doraźnie w związku z daną wyprawą (np. Bitwa pod Grunwaldem), następnie od XVI w. urząd stały. Jako członek sztabu mianowany przez hetmana, a od 1776 r. przez króla. W czasie marszu wyszukiwał odpowiednie miejsce na obozowisko, nadzorował zakładanie, urządzanie, a następnie zwijanie obozu. Dowodził taborem, pilnował porządku w obozie oraz w trakcie marszu, prowadził własny wywiad i zwalczał wywiad nieprzyjaciela. W XVII w. wraz z profosem kierował pracami rodzącej się wówczas żandarmerii polowej. Początkowo oboźny był przede wszystkim specjalistą od zakładania obozów, niekiedy warownych. Gdy król brał udział w wyprawie i stawał w obozie, powoływany na czas wyprawy oboźny nadworny przejmował obowiązki stanowniczego, który był kwatermistrzem królewskim. W XVII w. obok oboźnych polnych pojawili się oboźni wielcy. Jako wyżsi oficerowie (na drodze awansu znajdowali się zwykle między regimentarzem a strażnikiem) dowodzili niekiedy wyższymi jednostkami taktycznymi zwanymi dywizjami.

Urząd istniał oddzielnie dla Litwy i Korony: oboźny wielki koronny, oboźny wielki litewski, oboźny polny koronny, oboźny polny litewski. Prawdopodobnie oboźni wielcy działali przy królu, a oboźni polni przy hetmanie.

W XVIII w. urząd stał się tytularnym, pełnionym często przez ludzi niezwiązanych z wojskiem, mimo to w 1775 r. oboźni zostali dopuszczeni do udziału w sądach Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej.

Oboźni koronni

[edytuj | edytuj kod]

Oboźni litewscy

[edytuj | edytuj kod]

Lista płac sztabu generalnego z 1793

Oboźny ziemski

[edytuj | edytuj kod]

Oboźny ziemski (powiatowy) - urząd ziemski w Wielkim Księstwie Litewskim, związany z funkcjonowaniem pospolitego ruszenia. Dość odległy w hierarchii urzędów ziemskich. Oboźnym powiatowym był m.in. Karol Korsak - oboźny połocki, ojciec Tadeusza Korsaka.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]