French
DeutschPaweł Dubiel (1902–1980) – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Data i miejsce urodzenia | 6 grudnia 1902 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 11 listopada 1980 |
| Zawód, zajęcie | dziennikarz, polityk, górnośląski działacz narodowy |
| Narodowość | polska |
| Stanowisko | prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm PRL II, III i IV kadencji (1947–1952, 1957–1969) |
| Pracodawca | ZUS (do 1939) |
| Partia | |
| Rodzice | Paweł, Maria z Lubojańskich |
| Małżeństwo | Władysława z Kogutów |
| Dzieci | Paweł, Krzesisława |
| Odznaczenia | |
       | |
Paweł Mikołaj Dubiel, ps. i krypt. „Paweł Lubojański”, „Paweł Śląski”, „Paweł Zabrski” (jr.), PD, P.Ś., P.Z. (ur. 6 grudnia 1902 w Królewskiej Hucie, zm. 11 listopada 1980 w Katowicach) – polski działacz narodowy na Górnym Śląsku, dziennikarz, prezydent Zabrza (1945), poseł na Sejm Ustawodawczy (1947–1952)[1] oraz na Sejm PRL II, III i IV kadencji (1957–1969).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem polskiego działacza narodowego na polskim Górnym Śląsku i publicysty, również Pawła i Marii z Lubojańskich. Miał brata Józefa, również polityka. Posiadał wykształcenie średnie. W 1920 wstąpił do Narodowej Partii Robotniczej. Był działaczem Związku Młodzieży Pracującej „Jedność” oraz Związku Obrońców Śląska. Wziął udział w akcji plebiscytowej w rejencji opolskiej, a także w II i III powstaniu śląskim. 3 grudnia 1921 został wybrany na zastępcę przewodniczącego Komitetu Polskiego dla Górnego Śląska. Na początku lat 20. redagował pisma „Górnoślązak” i „Polak”. 15 października 1934, będąc wiceprezydentem miasta Chorzowa, wszedł do Zarządu Związku Miast Polskich[2]. Pod koniec lat 30. działał w Stronnictwie Pracy[3]. Do 1939 był zatrudniony w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. W czasie II wojny światowej aresztowany w kwietniu 1940 za działalność antyniemiecką i osadzony w KL Dachau (nr 12 831), a następnie od sierpnia 1940 w Mauthausen (nr 2367)[4]. W 1945 wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego. Po wyzwoleniu spod okupacji niemieckiej był prezydentem Zabrza w okresie od 16 marca 1945 do 1 kwietnia 1950[4]. W 1949 zasiadł w Centralnym Komitecie SD, od czerwca 1962 do lutego 1969 był członkiem jego prezydium; był także (od 1957) sekretarzem Wojewódzkiego Komitetu partii w Katowicach[5]. W latach 1962–1963 stał na czele redakcji „Kuriera Polskiego”. Był członkiem najwyższych władz Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich. Działał również w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, od maja 1972 był tam sekretarzem prezydium Rady Naczelnej[6]. Zasiadał w Radzie Nadzorczej Wydawnictwa „Epoka”. Był przewodniczącym Komisji Redakcyjnej „Zeszytów Historyczno-Politycznych SD”.
19 stycznia 1947 został wybrany na posła na Sejm Ustawodawczy z państwowej listy nr 3 pod nazwą Blok Stronnictw Demokratycznych i Związków Zawodowych[7]. Mandat posła sprawował do 1952. W styczniu 1957 ponownie znalazł się w Sejmie (PRL), w którym pozostał przez kolejne trzy kadencje do 1969.
W 1929 poślubił Władysławę z Kogutów (1906–1988), poznaniankę, instruktorkę harcerską, która na Górnym Śląsku działała w Związku Młodzieży Pracującej „Jedność”. Z małżeństwa tego mieli syna Pawła Czesława (1930–2006), dziennikarza, redaktora naczelnego „Zeszytów Prasoznawczych” i córkę Krzesisławę Dubiel-Hrydzewicz (ur. 1934), aktorkę i pedagoga, dziekana Wydziału Aktorskiego Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu.
Zmarł 11 listopada 1980 w Katowicach, pochowany na cmentarzu Parafialnym św. Jadwigi Śląskiej w Chorzowie (na kamieniu nagrobnym mylnie wykuto dzień urodzenia 7 – zamiast 6 XII)[8].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Sztandaru Pracy II klasy (1960)[8]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1958)[8]
- Złoty Krzyż Zasługi (18 stycznia 1946[9], 1957)[8]
- Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)[8]
- Śląski Krzyż Powstańczy (1947)[8]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (25 stycznia 1955)[10]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)[11]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Jego imię nosi jedna z ulic w Zabrzu. 19 marca 1985 na budynku przy ul. Powstańców Śląskich 5–7 w Zabrzu, I piętro Urzędu Miejskiego w Zabrzu, została odsłonięta tablica pamiątkowa o treści:
„Paweł Dubiel 6.XII.1902 – 11.XI.1980. Syn ziemi śląskiej, uczestnik powstań śląskich, więzień obozów koncentracyjnych, członek najwyższych władz SD, poseł na sejm PRL, prezydent miasta Zabrze 1945–1950. I Prezydentowi Miasta w 40-lecie wyzwolenia MGN, MKSD i Prezydent Miasta Zabrze 1985-03-19”.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, w: Chorzowski słownik biograficzny, Chorzów 1997, s. 49. F. Szymiczek (Paweł Mikołaj Dubiel, w: Śląski słownik biograficzny, tom I, Katowice 1999, s. 81) podaje, iż w Sejmie Ustawodawczym Dubiel zasiadał od 1949.
- ↑ Bogdan Mościcki, Sto lat Związku Miast Polskich 1917–2018, Związek Miast Polskich, Poznań 2018.
- ↑ Andrzej Dutkiewicz, opis książki Dzieje Polskości Miasta Zabrza, aplus.historia-zabrza.pl.
- ↑ a b Praca zbiorowa: Dubiel Paweł (1902), w: Encyklopedia Powstań Śląskich. Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1984, s. 106.
- ↑ Informacje w BIP IPN.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 108 (8784), 8 maja 1972, s. 2.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 143, poz. 263 (państwowe listy kandydatów na posłów do Sejmu Ustawodawczego).
- ↑ a b c d e f Materiały do Słownika publicystów i dziennikarzy polskich (oprac. Paweł Dubiel, syn), „Zeszyty Prasoznawcze” Nr 4 (106), R.XXVI, Kraków 1985, s. 73–74.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 30, poz. 58 („w uznaniu zasług dla pożytku Rzeczypospolitej Polskiej w dziele pracy organizacyjnej przy utworzeniu administracji państwowej i samorządu, uruchomienia uczelni i odbudowie demokratycznej państwowości polskiej na ziemiach województwa Śląsko-Dąbrowskiego”).
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 – Uchwała Rady Państwa z dnia 25 stycznia 1955 r. nr 0/234 – na wniosek Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego.
- ↑ Nadzwyczajna sesja Sejmu, [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 172, 22 lipca 1966, s. 1.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Paweł Dubiel, [w:] Henryk Wosiński, Stronnictwo Demokratyczne w Polsce Ludowej. Cz. 3: Udział Stronnictwa w pracach parlamentu PRL w latach 1944–1968 (red. Wiktoria Beczek), Warszawa 1969.
- Paweł Dubiel, „Tygodnik Demokratyczny”, nr 47 z 23 listopada 1980, s. 2.
- Franciszek Hawranek, Aleksander Kwiatek, Wiesław Lesiuk, Michał Lis, Bolesław Reiner, Encyklopedia powstań śląskich, Wydawnictwo Instytutu Śląskiego w Opolu, Opole 1984, s. 106.
- Rajmund Hanke, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Chorzowski słownik biograficzny (red. Janusz Modrzyński), Muzeum w Chorzowie, Chorzów 1997, s. 48–50 (z fotografią).
- Franciszek Szymiczek, Paweł Mikołaj Dubiel, [w:] Śląski słownik biograficzny. Seria nowa, tom I (pod redakcją Mirosława Fazana i Franciszka Serafina), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1999, s. 78–82.
- Profil na stronie Biblioteki Sejmowej.