Paweł Rabczak – Wikipedia, wolna encyklopedia

Paweł Rabczak

Kanonik
ks. Paweł Rabczak (ok. 1930)
Data i miejsce urodzenia	11 grudnia 1881 Borek
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1950 Sanok
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1906
Multimedia w Wikimedia Commons

Paweł Rabczak^[a] (ur. 11 grudnia 1881 w Borku Starym, zm. 11 grudnia 1950 w Sanoku) – polski duchowny rzymskokatolicki, kanonik, działacz społeczny sokoli i harcerski.

Urodził się 11 grudnia 1881 w Borku Starym jako syn Wojciecha^[1][2][3][b]. 31 maja 1902 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. I Gimnazjum w Rzeszowie^[1][4]. Sakrament święceń otrzymał w 1906 i został duchownym rzymskokatolickim^[5][3]. W połowie 1906, jako nowo wyświęcony ksiądz (neoprezbiter) został przeznaczony do Parafii Podwyższenia Krzyża Świętego, funkcjonującej w kościele pod tym wezwaniem w Brzostku i posługiwał tam do 1908^[6]. W połowie 1908 został przeniesiony z Brzostka do Łańcuta^[7][8]. W 1910 został mianowany zastępcą nauczyciela katechety religii rzymskokatolickiej w C. K. Gimnazjum Realnym w Łańcucie^[9], skąd 30 stycznia 1911 został przeniesiony w tym samym charakterze do C. K. Gimnazjum w Sanoku^[10] i pozostawał w tej randze w kolejnych latach^[11]. Po wybuchu I wojny światowej w 1914 przebywał w Blansku na Morawach^[12]. Pełnił wówczas funkcję duszpasterza dla Polonii^[13].

Rozporządzeniem C. K. Rady Szkolnej Krajowej z 11 lipca 1917 otrzymał posadę nauczycielską w sanockim gimnazjum^[14]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nastaniu niepodległej II Rzeczypospolitej pozostawał katechetą w przemianowanym Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii^{[2][15][16][17]}. W roku szkolnym 1927/1928 pracował w zniżonej liczbie godzin z powodu złego stanu zdrowia (wówczas katechetą z poruczenia został w gimnazjum ks. Jakub Mikoś)^[18]. Rozporządzeniem Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego z 9 stycznia 1934 został zaszeregowany do grupy VI w zawodzie nauczycielskim^[19]. W obrębie gimnazjum był także odpowiedzialnym za egzortę, był moderatorem koła Sodalicji Mariańskiej i Koła Misyjnego, prowadził akcję dożywiania uczniów^[20]. Udzielał się w Polskiej Bursie Gimnazjalnej w Sanoku (wcześniej Bursa Jubileuszowa im. Cesarza Franciszka Józefa), w której był jednym ze sprawujących nadzór pedagogiczny i administracyjny oraz został jej prefektem (kierownikiem)^[16][21]. Dyrektorem polskiej bursy pozostawał do 1939^[22].

Był członkiem wydziału Towarzystwa Pomocy Naukowej w Sanoku^[23]. Działał w sanockim kole Towarzystwa Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych^[24]. Podczas II wojny światowej w okresie trwającej okupacji niemieckiej 1939-1945 udzielał się w ramach tajnego nauczania w Sanoku^[25]. U schyłku wojny po nadejściu frontu wschodniego do Sanoku 18 października 1944 brał udział w posiedzeniu rady pedagogicznej sanockiego gimnazjum^[26]. Łącznie pracował w sanockim gimnazjum w okresie prawie pół wieku^[27]. Był wspominany przez sanockich gimnazjalistów, wśród których zyskał przydomek „Hebes”, który zawdzięczał własnemu zwrotowi kierowanemu do uczniów: To ty, hebesie!^[27][28]. Ponadto, w pierwszych latach po zakończeniu wojny światowej był katechetą w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Kupieckim i Liceum Handlowym Związku Nauczycielstwa Polskiego^[29]. U boku ks. Rabczaka w Sanoku wychowywało się jako ministranci, wielu późniejszych księży^[30].

Od początku pobytu w Sanoku był kapłanem przydzielonym do parafii pw. Przemienienia Pańskiego, działającej w kościele pod tym wezwaniem^[31][5]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1925 został uznany przynależnym do gminy Sanok^[32]. Przed 1926 przystąpił do Związku Misyjnego Kleru^[33]. W 1926 otrzymał przywilej noszenia Rokiety i Mantoletu kanonickiego (Rochettum et Mantolettum, R.M.)^[5][34].

Działał społecznie. Był członkiem i działaczem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (1912, 1920, 1922, 1924, 1939) i w 1946 zaangażował się w jego próbę reaktywacji^[35]. Zaangażował się w ruch harcerski. U kresu I wojny światowej zasiadł w komendzie zorganizowanego w listopadzie 1918 przez profesora gimnazjalnego Michał Urbanka „Pogotowia Młodzieży” od 12 stycznia 1920, a później pełnił funkcję komendanta i kapelana sanockiego hufca harcerzy w latach 1920-1924 oraz 1927-1929^[36] (w 1920 dokonał organizacji trzech drużyn harcerskich^[37]). Został członkiem wydziału (zarządu) zawiązanego 22 maja 1919 Koła Przyjaciół Harcerstwa w Sanoku^[38][39]. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w 1945 był kapelanem sanockiego hufca^[40]. Był członkiem czynnym zwyczajnym Towarzystwa dla Popierania Nauki Polskiej we Lwowie^[41]. W 1928 został wybrany radnym Rady Miejskiej w Sanoku^[42]. Zasiadł w Radzie Opiekuńczej Katolickiego Związku Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, był jego aktywnym działaczem członkiem wspierającym i został jego członkiem honorowym^[43][44]. W 1929 był jednym z założycieli sanockiego koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego^[45].

Po przejściu na emeryturę do końca życia zamieszkiwał przy ulicy Zacisze 3, nieopodal budynku bursy^[3][c]. Posiadał psa o imieniu Szpic^[46].

Zmarł w dzień swoich 69 urodzin, 11 grudnia 1950 w Sanoku^[3]. Został pochowany w rodzinnym Borku Starym 13 grudnia 1950^[3].

W swoich wspomnieniach Józef Stachowicz określił ks. Pawła Rabczaka jako człowieka o nieskazitelnym charakterze i zdecydowanej postawie moralnej, cieszącego się wielkim autorytetem wśród młodzieży, grona kolegów (nauczycieli), a także szerokich mas społeczeństwa sanockiego^[47]. Po latach, inny uczeń sanockiego gimnazjum ks. Zdzisław Peszkowski przyznał, że to ks. Rabczak wywarł na niego pierwotny wpływ w kontekście późniejszego wstąpienia do stanu duchownego, wspominał go jako pedagoga surowego i wymagającego, ale też odznaczającego się dobrocią i mądrością, z zaznaczeniem, że dominował nad całym gimnazjum^[48].