Pietna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pietna

wieś
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	krapkowicki
Gmina	Krapkowice
Liczba ludności (2022)	390[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-300[3]
Tablice rejestracyjne	OKR
SIMC	0497294
Położenie na mapie Polski Pietna
Położenie na mapie województwa opolskiego Pietna
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego Pietna
Położenie na mapie gminy Krapkowice Pietna
50°26′44″N 17°57′31″E/50,445556 17,958611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pietna (niem. Pietna^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Kotlinie Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Osobłoga.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Kórnica w powiecie prudnickim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2021 wieś była zamieszkana przez 390 osób^[5].

Nazwa wsi wywodzi się prawdopodobnie od słowa podnóże/wzniesienie lub też miejsce gdzie była woda pitna^[6]. Jako Pietna zostaje wymieniona w 1784. W okresie hitlerowskiego reżimu w latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Teichgrund^[4]. Wieś wymieniana była w swej historii także jako Piethna, Pietien. 9 września 1947 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Pietna^[7].

Nie udało się ustalić, kiedy dokładnie miało początek osadnictwo na terenie obecnej wsi Pietna. Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była pod nazwą Laschic w dokumentach księstwa opolskiego w 1297. Pierwsze miejsce lokalizacji wsi to okolice ujścia Osobłogi na kończącej się skarpie na wysokości śluzy w Żywocicach (tzw. Górka Berrowa). Teren ten w XIII i XIV wieku tworzył bagniste i często nawiedzane przez powódź rozlewisko. Ze względu na zagrożenie powodziami, wieś została zlokalizowana dalej na południe^[8].

W Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego, spisanej w latach 1295–1305, odnotowano, że dziesięcina ze wsi należy się w połowie biskupowi wrocławskiemu, a w połowie prepozytowi kościoła klasztornego cystersów w Kazimierzu koło Prudnika. Około 1320 wieś ponownie znalazła się w posiadaniu książąt opolskich, a 21 czerwca 1323 książę Albert nadał ją wraz z przynależnościami klasztorowi cystersów w Jemielnicy. Jeszcze przed końcem XIV wieku wieś znalazła się znowu w dobrach książęcych, co potwierdza dokument wydany 1 sierpnia 1401 przez księcia Bernarda, na mocy którego opactwo cystersów w Jemielnicy otrzymało w Pietnej na własność staw oraz coroczne datki w postaci 4 wiader miodu. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 Pietna wraz z okolicznymi wsiami została zniszczona przez husytów^[8].

Wieś ucierpiała podczas wojny trzydziestoletniej^[8]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego głogóweckiego w Monarchii Habsburgów^[9]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk^[10]. W 1790 w Pietnej istniał młyn. W 1837 bracia Wolf, Siegfried i Abraham Guradzerowie ze Ściborowic kupili młyn wraz z 150 morgami ziem od właściciela Schreibera. W pobliżu młyna zbudowali dwa piece do wytapiania surówki stali tzw. fryszerki^[11]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu widły z dwoma zębami w słup, za nimi skrzyżowane łopata i widły trójzębne, a w otoku napis: PIETNA: GEM: SIEGEL / NEYSTAETER CREYS (pol. Gmina Pietna / Powiat Prudnicki)^[12]. W 1861 w Pietnej mieszkało 12 Żydów^[13].

8 grudnia 1903 wieś otrzymała prąd elektryczny^[11]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 323 mieszkańców Pietnej 140 posługiwało się językiem niemieckim, a 183 językiem polskim^[14]. W wyborach parlamentarnych w Republice Weimarskiej w 1919 najwięcej głosów w Pietnej zdobyli chrześcijańscy demokraci^[15].

W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Pietna znalazła się po stronie wschodniej, w obszarze objętym plebiscytem^[16]. Do głosowania uprawnionych było w Pietnej 207 osób, z czego 158, ok. 76,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 207, 100% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 203 głosy (ok. 98,1% uprawnionych), w tym 201 (99%) ważnych; za Niemcami głosowało 196 osób (97,5%), a za Polską 5 osób (2,5%)^[17]. W latach 20. XX wieku w Pietnej powstał pomnik upamiętniający 18 mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej. W 1929 Józef Pieczyk z Zabierzowa zbudował zaporę dębową na Osobłodze^[11].

Na frontach II wojny światowej zginęło 35 mieszkańców Pietnej. Tablice z ich nazwiskami postawiono przy pomniku upamiętniającym poległych w I wojnie światowej w 1990^[11].

Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim^[18]. Mieszkańcom Pietnej, posługującym się dialektem śląskim bądź znającym język polski, pozwolono pozostać we wsi po otrzymaniu polskiego obywatelstwa.

Prudnik

Głogówek

Biała

Pietna

Położenie na mapie powiatu prudnickiego w 1950 r.

W latach 1945–1950 Pietna należała do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Kórnica^[19], a w latach 1954–1972 do gromady Żywocice. Podlegała urzędowi pocztowemu w Głogówku^[20].

Do 1954 roku Pietna należała do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1954 Pietna została odłączona od powiatu prudnickiego i przyłączona do opolskiego^[21].

W 1968 wieś ucierpiała w wyniku powodzi. W nocy z 12 na 13 lutego 1995 nieznani sprawcy podpalili pomnik poległych w I i II wojnie światowej. W lipcu 1997, podczas powodzi tysiąclecia, dolna część wsi została podtopiona na wysokość 1,5 metra. Od 18 do 19 lipca 1998 trwały obchody 700-lecia istnienia wsi^[11]. 30 maja 2003 sołectwo Pietna podpisało umowę o partnerstwie z niemiecką gminą Mittelhof w północnej Nadrenii-Palatynacie^[22].

Przynależność polityczno-administracyjna wsi Pietna

Okres		Państwo	Zwierzchnictwo	Jednostka administracyjna
1297–1313		Księstwo opolskie
1313–1382		Księstwo niemodlińskie
1382–1424		Księstwo niemodlińsko-strzeleckie
1424–1460		Księstwo głogówecko-prudnickie
1460–1521		Księstwo opolskie
1521–1532		Księstwo opolsko-raciborskie		księstwo opolskie
1532–1742		Monarchia Habsburgów	Święte Cesarstwo Rzymskie	księstwo opolsko-raciborskie, powiat sądowy głogówecki
1742–1806		Królestwo Prus	Święte Cesarstwo Rzymskie	kamera wrocławska, departament wrocławski, powiat prudnicki
1806–1815		Królestwo Prus
1815–1871				prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1871–1918		Cesarstwo Niemieckie		Królestwo Prus, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1918–1919		Republika Weimarska		Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1919–1933				Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1933–1938		III Rzesza
1938–1941				Wolne Państwo Prusy, prowincja Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1941–1945				Wolne Państwo Prusy, prowincja Górny Śląsk, rejencja opolska, powiat prudnicki
1945–1946		Rzeczpospolita Polska		Okręg I (Śląsk Opolski)
1946–1950				województwo śląskie, powiat prudnicki, gmina Kórnica
1950–1952				województwo opolskie, powiat prudnicki, gmina Kórnica
1952–1954		Polska Rzeczpospolita Ludowa
1954–1956				województwo opolskie, powiat opolski, gromada Żywocice
1956–1973				województwo opolskie, powiat krapkowicki, gromada Żywocice
1973–1975				województwo opolskie, powiat krapkowicki, gmina Krapkowice
1975–1989				województwo opolskie, gmina Krapkowice
1989–1998		Rzeczpospolita Polska
od 1999				województwo opolskie, powiat krapkowicki, gmina Krapkowice

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Kamiyniołrzy^[23].

• 1715 - około 50 mieszkańców
• 1745 - około 80
• 1784 – 122^[24].
• 1845 - 220
• 1871 – 264^[25]
• 1885 – 269^[26]
• 1905 – 306^[27]
• 1910 – 323^[14]
• 1933 – 367^[28]
• 1939 – 459^[28]
• 1966 – 435^[29]
• 1998 - 307
• 2002 - 363
• 2009 - 359
• 2011 - 357^[5]
• 2018 - 367
• 2019 - 382^[30].

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Pietnej chronione są^[31]:

• układ ruralistyczny wsi
• kaplica-dzwonnica, Plac Stawowy
• kaplica cmentarna na zachód od wsi
• cmentarz na zachód od wsi
• dom, ul. Łąkowa 4
• dom, ul. Łąkowa 8
• dom, ul. Łąkowa 10

Na północy wsi, przy ul. Krapkowickiej 2, znajduje się stacja paliw Grotrans. W miejscowości znajduje się sklep spożywczy^[32].

Przez Pietną przebiega droga wojewódzka:

• 416 Racibórz – Krapkowice

W Pietnej działa Niemieckie Koło Przyjaźni (Deutscher Freundeskreis) – oddział terenowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców na Śląsku Opolskim^[33]. W 2005 Pietna zajęła 1. miejsce w kategorii „najpiękniejsza wieś”, a także 2. miejsce w kategorii „najpiękniejsza zagroda” konkursu „Piękna Wieś Opolska” organizowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego. W 2010 zajęła 3. miejsce w Wojewódzkim Konkursie Koron i Wieńców Żniwnych, a w 2013 3. miejsce w kategorii „najpiękniejsza zagroda wiejska” konkursu „Piękna Wieś Opolska”^[34].

Przy wjeździe do wsi od strony północnej, przy ul. Krapkowickiej 1a^[35], znajduje się „Discoplex A4" – jedna z największych dyskotek w regionie^[32]. Dyskotek rozpoczęła działalność 20 lipca 1996 pod nazwą „Relax”^[36]. W dyskotece odbywają się imprezy, koncerty muzyki tanecznej i rockowej oraz wydarzenia kulturalne^[37][38][39].

Mieszkańcy wsi kultywują tradycje: wodzenie niedźwiedzia, odpust, wykonywanie koron żniwnych, dożynki, obrzędy weselne (pieczenie weselnego kołocza śląskiego, polterabend), Abraham, palenie żuru, Babski Comber, jarmarki, festyny, kiermasze^[40].

Katolicy z Pietnej należą do parafii św. Floriana w Żywocicach (dekanat Krapkowice). Na styku ul. Łąkowej z Placem Stawowym znajduje się kaplica św. Jadwigi^[41], wzniesiona w 1922 w miejscu dawnej drewnianej dzwonnicy. W jej środku znajduje się drewniany krzyż z 1728^[42]. Na zachód od wsi, na wzniesieniu położony jest cmentarz, otoczony przez pola i łąki^[32]. Wewnątrz kaplicy cmentarnej, zbudowanej w 1822^[42], znajduje się ołtarz z wiszącym nad nim krzyżem oraz obrazem św. Jadwigi – patronki Śląska i Pietnej. Na bocznych ścianach wmurowano tablice upamiętniające mieszkańców poległych podczas I i II wojny światowej^[32]. Na prywatnej posesji przy ul. Krapkowickiej znajduje się kaplica przyległa do stodoły, wzniesiona jako wotum dziękczynne za ocalenie od śmierci głodowej podczas klęski nieurodzaju lub za ocalenie od śmiertelnej choroby. Wewnątrz niej, po obu stronach ołtarza, wizerunki Matki Bożej i św. Anny^[42].

Wzdłuż polnej drogi z Pietnej w stronę Żywocic znajdują się kapliczki przydrożne, umieszczone na wierzbach i na drewnianych słupach. We wsi znajdują się również figury św. Jadwigi i św. Floriana^[32], a także dwa krzyże przydrożne. Pierwszy, betonowy, ufundowany w 1902 przez mieszkańców jako wotum dziękczynne z okazji zakończenia budowy drogi w stronę Brożca, stoi przy skrzyżowaniu tejże drogi z drogą Krapkowice–Głogówek. Drugi, drewniany, ustawiony w 1935 przez hrabiego Oppersdorffa i odrestaurowany w 1997, stoi pod lasem^[42].

• 
  Figura św. Jadwigi
• 
  Krzyż z 1902

We wsi znajdują się boiska do gry w piłkę nożną, tenisa, siatkówki plażowej oraz koszykówki^[32].

We wsi funkcjonują dwa gospodarstwo agroturystyczne: „Salve Amici”^[43] i „Western Ranch”^[32]. Od strony północnej do wsi przylegają stawy^[40]. W Pietnej znajduje się wiejskie muzeum^[32].

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Pietnej^[44].

W zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz innych miejscowych zagrożeń w Pietnej działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej^[45]. Do 1998 bezpieczeństwo pożarowe w Pietnej było nadzorowane przez Komendę Rejonową PSP w Prudniku^[46].

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 6 Komendy Powiatowej Policji w Krapkowicach^[47].

Teren wsi, jak i całej gminy Krapkowice, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[48]. Gminę Krapkowice obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[49].

O. Henryk Kałuża SVD Dzieje Parafii Brożec i Okolic, Brożec - Nysa 2009, s. 187-190

• Plan odnowy miejscowości Pietna na lata 2016–2022, Pietna 2016 [dostęp 2023-08-13] .
• Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.