Podgrzybek grubosiatkowany – Wikipedia, wolna encyklopedia

Podgrzybek grubosiatkowany
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	borowikowate
Rodzaj	podgrzybek
Gatunek	podgrzybek grubosiatkowany
	Nazwa systematyczna
	Boletus ferrugineus (Schaeff.) Alessio; Boletus Dill. ex L. (Saronno): 282 (1985)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Podgrzybek grubosiatkowany, podgrzybek żeberkowany (Xerocomus ferrugineus (Schaeff.) Alessio) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xerocomus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1774 r. Jacob Christian von Schaeffer nadając mu nazwę Boletus ferrugineus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Carlo Luciano Alessio w 1985 r.^[1]

Niektóre synonimy nazwy naukowej:

Boletus spadiceus Schaeff. 1763
Boletus ferrugineus Schaeff. 1774
Boletus spadiceus Schaeff. ex Fr. 1838
Boletus spadiceus Krombh. 1846
Boletus variicolor Berk. & Broome [as variecolor] 1865
Boletus subtomentosus var. spadiceus (Schaeff. ex Fr.) Cooke & Quél. 1878
Versipellis spadicea (Schaeff. ex Fr.) Quél. 1886
Xerocomus spadiceus (Schaeff. ex Fr.) Quél. 1888
Suillus spadiceus (Schaeff. ex Fr.) Kuntze 1898
Suillus variicolor (Berk. & Broome) Kuntze 1898
Boletus citrinovirens Watling 1969
Boletus spadiceus var. gracilis A.H. Sm. & Thiers 1971
Boletus spadiceus var. rufobrunneus Thiers 1975
Boletus spadiceus var. furcatus T.J. Baroni, Largent & Thiers 1976
Xerocomus subtomentosus var. ferrugineus (Schaeff.) Krieglst. 1991
Xerocomus subtomentosus var. variicolor (Berk. & Broome) H. Engel & E. Ludw.
Xerocomus spadiceus var. gracilis (A.H. Sm. & Thiers) L.D. Gómez 1997
Xerocomus ferrugineus f. variicolor (Berk. & Broome) Klofac^[2].

Nazwa polska podgrzybek żeberkowany pojawiła się w 1993 r. w opracowaniu Alicji Borowskiej, Edmunda Garnweidnera i Aliny Skirgiełło. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany też był jako grzyb kasztanowaty i podgrzybek zajączek odmiana grubosiatkowana^[3]. W niektórych atlasach grzybów opisywany jest jako podgrzybek żeberkowaty^[4]. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy podgrzybek grubosiatkowany^[5].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3–10 cm, u młodych okazów półkulisty, później staje się łukowaty, na koniec płaski i nieco wgłębiony na środku. Skórka pilśniowa, sucha i jednolicie ubarwiona na kolor żółtawooliwkowy, oliwkowobrązowy, czerwonobrązowy do ciemnobrązowego. Uszkodzone miejsca zmieniają barwę na czerwonobrązową^[4].

Rurki

U młodych okazów intensywnie żółte lub złotożółte a pory okrągłe, później brązowożółte lub żółtozielonkawe, a pory graniaste. Kolor porów taki sam jak rurek^[4].

Trzon

Wysokość 3–10 cm, grubość 0,5–2,5 cm, walcowaty, pełny i zwarty. Skórka gładka w kolorze od kremowego przez jasnobrązowa do bladoczerwonobrązowej^[4]. Strzępki grzybni przy podstawie trzonu koloru cytrynowożółtego^[6].

Miąższ

Białawy lub żółtawy o nieokreślonym smaku. Owocniki suche wydzielają nieprzyjemny zapach moczu^[4].

Gatunki podobne

podgrzybek zajączek (Boletus subtomentosus). Miewa podobne odmiany barwne, ale jego pory sinieją po uciśnięciu, miąższ po przekrojeniu ma podobny kolor w kapeluszu, ale trzon jest zaróżowiony w dolnej połowie. Posiada on również inny kolor strzępek grzybni – biały^[4].
suchogrzybek oprószony (Xerocomellus pruinatus), ale jego kapelusz nie pęka na poletka, a miejsca uszkodzone i obgryzione przez ślimaki są czerwonobrązowe^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje tylko w Europie. Brak go w Skandynawii, ale jest na Islandii^[7]. Rośnie głównie w górskich lasach iglastych oraz pod bukami, szczególnie na glebach piaszczystych^[4].

Grzyb mykoryzowy^[3]. Grzyb jadalny^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-25] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2020-06-30] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
↑ MichalM. Mikšík MichalM., Hřibovité houby Evropy, wyd. První české vydání, Praha, s. 358–359, ISBN 80-256-2063-8, OCLC 1089429781 [dostęp 2020-06-29] .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-25] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2020-06-30] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[kom-5] Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .

[mik-6] MichalM. Mikšík MichalM., Hřibovité houby Evropy, wyd. První české vydání, Praha, s. 358–359, ISBN 80-256-2063-8, OCLC 1089429781 [dostęp 2020-06-29] .

[disc-7] Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-09-01] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]