Powiat brzeski (1795–1919) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Powiat brzeski, ujazd brzeski – powiat znajdujący się w latach 1795–1915 w granicach Imperium Rosyjskiego jako część guberni: słonimskiej, litewskiej i grodzieńskiej.

Teren powiatu brześciańskiego wszedł w skład Rosji po III rozbiorze Polski w 1795. Początkowo był częścią guberni słonimskiej (1796), litewskiej (1797–1801), a później aż do końca swego istnienia grodzieńskiej (1801–1915). W 1897 teren powiatu zamieszkiwało 218 tys. osób przeważnie wyznania prawosławnego. Skład językowy: ukraiński – 64,4%; żydowski – 20,8%; rosyjski – 8,1%; polski – 3,9%; białoruski – 1,8%^[1]. Powiat rozpościerał się na terytorium 4893,2 km kwadratowych i dzielił na 23 gminy (wołości):

• Dmitrowicze
• Domaczewo
• Dworce
• Kamienica Żyrowiecka
• Kamieniec Litewski
• Kosicze
• Łyszczyce
• Małoryta
• Motykały
• Ołtusz
• Połowce
• Przyborowo
• Radwanicze
• Ratajczyce
• Rogacze
• Turna
• Wielkoryta
• Wierzchowice
• Wojska
• Wołczyn
• Wysokie Litewskie
• Życin

W wyniku traktatu ryskiego powiat w całości wszedł w skład II Rzeczypospolitej i stał się częścią województwa poleskiego jako powiat brzesko-litewski (a później: brzeski lub brzesko-nadbużański). Gmina Rogacze przeszła do województwa białostockiego.

• Энцыкляпэдыя гісторыі Беларусі, Tom II, Mińsk 1994

• Dzisiejszy powiat brzeski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 404 .