French
DeutschPowiat karkonoski – Wikipedia, wolna encyklopedia
| powiat | |||||||||||
 Panorama wsi Janowice Wielkie | |||||||||||
| |||||||||||
| Państwo | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||
| Data powstania | 1 stycznia 1999 | ||||||||||
| TERC | 0206 | ||||||||||
| Siedziba | |||||||||||
| Starosta | Krzysztof Wiśniewski | ||||||||||
| Powierzchnia (2024) | 627,16 km² | ||||||||||
| Populacja (2023) • liczba ludności |
| ||||||||||
| • gęstość | 96 os./km² | ||||||||||
| Urbanizacja | 42,1% | ||||||||||
| Nr kierunkowy | 75 | ||||||||||
| Kod pocztowy (2024) | 58-5XX[a] | ||||||||||
| Tablice rejestracyjne | DJE | ||||||||||
Adres urzędu: ul. Jana Kochanowskiego 1058-500 Jelenia Góra | |||||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie województwa | |||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||||
Powiat karkonoski (w latach 1999–2020 pod nazwą powiat jeleniogórski[1]) – powiat w Polsce, położony w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą, niewchodzącą zarazem w jego skład jest miasto Jelenia Góra.
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]Powiat karkonoski (wówczas pod nazwą jeleniogórski) powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[2]. Został stworzony z części znoszonego województwa jeleniogórskiego[3][4].
Terytorium powiatu zostało określone w kształcie podobnym do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[5][6][7] – jedyną różnicą są tereny, które w 1976 i 1998 roku włączono do Jeleniej Góry (miasta Cieplice Śląskie-Zdrój i Sobieszów oraz miejscowość Maciejowa z gminy Janowice Wielkie)[8][9].
Z powiatem karkonoskim graniczą jednostki[10]:
- powiat złotoryjski od północy,
- powiaty jaworski i kamiennogórski od wschodu,
- powiat lwówecki od północnego zachodu.
Dodatkowo, powiat otacza od zachodu, północy i wschodu Jelenią Górę, a od południa graniczy z krajami hradeckim i libereckim w Czechach.
W skład powiatu wchodzi 9 gmin: 4 miejskie oraz 5 wiejskich. Na jego terenie położone są cztery miasta: Karpacz, Kowary, Piechowice oraz Szklarska Poręba[11].
| Gmina[11] | Pow. (2024)[12] | Ludność (2023)[12] | Siedziba[13] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| TERYT | Typ | Nazwa | ||||
| 0206011 | miejska |  | Karpacz | 37,99 | 4208 | — |
| 0206021 | miejska |  | Kowary | 37,39 | 9745 | — |
| 0206031 | miejska |  | Piechowice | 43,17 | 5743 | — |
| 0206041 | miejska |  | Szklarska Poręba | 75,44 | 5776 | — |
| 0206052 | wiejska |  | Janowice Wielkie | 57,88 | 4045 | Janowice Wielkie |
| 0206062 | wiejska |  | Jeżów Sudecki | 94,27 | 7898 | Jeżów Sudecki |
| 0206072 | wiejska |  | Mysłakowice | 87,98 | 9640 | Mysłakowice |
| 0206082 | wiejska |  | Podgórzyn | 82,49 | 8115 | Podgórzyn |
| 0206092 | wiejska |  | Stara Kamienica | 110,55 | 5268 | Stara Kamienica |
Od powstania powiatu, dokonano dwóch nieudanych prób zmian jego granic:
- w 2000 roku, z powiatu złotoryjskiego do powiatu jeleniogórskiego próbowały przenieść się gmina Świerzawa i miasto Wojcieszów[14],
- w 2019 roku, drugą próbę podjął samodzielnie samorząd miasta Wojcieszowa[15].
Zmiana nazwy powiatu
[edytuj | edytuj kod]W 2012 roku samorządowcy z Karpacza i Szklarskiej Poręby wysunęli projekt zmiany nazwy powiatu na powiat karkonoski[16].
W 2020 r. do ministra właściwego do spraw administracji publicznej wpłynął wniosek Rady Powiatu Jeleniogórskiego w tej sprawie. Intencja zmiany została uzasadniona względami identyfikacyjnymi i promocyjnymi. Według radnych, po zmianie nazwy powiat byłby utożsamiany z Karkonoszami, jego główną atrakcją turystyczną, nie zaś z Jelenią Górą, która jedynie pełni funkcję jego siedziby, nie wchodząc jednocześnie w jego skład. Podniesiono również argument stworzenia przez gminy powiatu wspólnej „Marki Karkonosze”, w ramach której promowany jest cały region[17].
Rada Ministrów przychyliła się do argumentacji wnioskodawców i 29 lipca 2020 roku wydała rozporządzenie, na mocy którego z dniem 1 stycznia 2021 roku powiat jeleniogórski zmienił nazwę na powiat karkonoski[1].
Pokrycie terenu
[edytuj | edytuj kod]Powiat karkonoski według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 627,16 km², co stanowiło 3,14% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 243. lokatę wśród 314 powiatów Polski[18]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty leśne (50,8%) oraz rolne (40,9%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 7,1% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 1,0%[19].
  |
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
Źródło: Bank Danych Lokalnych[20]. Stan w dniu 31 grudnia.
Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie karkonoskim zamieszkiwało 60 438 mieszkańców: 31 309 kobiet (51,8% ludności) i 29 129 mężczyzn (48,2%), czyli 2,10% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 96 osób na km². Pod względem ludności powiat karkonoski zajął w 2024 roku 188. lokatę wśród 314 powiatów Polski[18].
Wskaźnik urbanizacji wyniósł 42,1%; w miastach w tym dniu mieszkało 25 472 osób, zaś na wsi 34 966 osób[20].
  |
 |  |
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]W końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 1,6 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 8,1% do aktywnych zawodowo[21].
Starostowie powiatu
[edytuj | edytuj kod]
Do końca 2020 roku na czele zarządu powiatu stał starosta jeleniogórski. Jego tytuł uległ zmianie 1 stycznia 2021 roku, wraz z wejściem w życie nowego statutu powiatu[22].
Na podstawie źródła[23]:
Starostowie jeleniogórscy
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Brol (13 listopada 1998 – 28 listopada 2002)
- Jacek Włodyga (29 listopada 2002 – 15 grudnia 2014)
- Anna Ewa Konieczyńska (15 grudnia 2014 – 22 listopada 2018)
- Krzysztof Wiśniewski (22 listopada 2018 – 31 grudnia 2020)
Starostowie karkonoscy
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Wiśniewski (od 1 stycznia 2021)
Współpraca międzynarodowa
[edytuj | edytuj kod]W lipcu 2007 powiat zawarł umowę partnerską z powiatem Bamberg[24][25].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Poza numerami 58-506 oraz 58-570, wykorzystywanymi tylko w Jeleniej Górze.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2020 r. w sprawie zmiany nazwy powiatu jeleniogórskiego na powiat karkonoski (Dz.U. z 2020 r. poz. 1331).
- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 211.
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 24 czerwca 1976 r. w sprawie zmiany granic niektórych miast w województwach: bielskim, jeleniogórskim, kaliskim, płockim i toruńskim (Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 144).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 września 1997 r. w sprawie utworzenia gminy, ustalenia granic, nazw i siedzib władz niektórych gmin oraz zmiany granic niektórych miast w województwach: białostockim, bydgoskim, ciechanowskim, elbląskim, gdańskim, jeleniogórskim, katowickim, kieleckim, konińskim, krośnieńskim, lubelskim, nowosądeckim, opolskim, pilskim, poznańskim, przemyskim, rzeszowskim, siedleckim, suwalskim, tarnobrzeskim i zamojskim (Dz.U. z 1997 r. nr 116, poz. 742).
- ↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-21] (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-09-21] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
- ↑ Rządowy dokument „Ocena nowego zasadniczego podziału terytorialnego państwa” (druk nr 2479 z dn. 2000-12-15) [online], Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, 15 grudnia 2000, aneks 4, s. 16 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ Uzasadnienie do projektu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2019 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania niektórym miejscowościom statusu miasta [online], Rządowe Centrum Legislacji, 26 lipca 2019, s. 26 [dostęp 2024-09-22] (pol.).
- ↑ „Sudety” nr 6/2012.
- ↑ Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zmiany nazwy powiatu jeleniogórskiego na powiat karkonoski [online], legislacja.rcl.gov.pl [dostęp 2020-12-01].
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-09-21] (pol.).
- ↑ a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. karkonoski). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-09-21] (pol.).
- ↑ a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-09-21] (pol.).
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-10] (pol.).
- ↑ Uchwała nr XXIII/160/2020 Rady Powiatu Jeleniogórskiego z dnia 2 grudnia 2020 r. w sprawie uchwalenia Statutu Powiatu Karkonoskiego (Dz. Urz. Woj. Doln. z 2020 r. poz. 6923).
- ↑ Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 22. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-02].
- ↑ Z partnerską wizytą w Bambergu, „Jelonka”, nr 6 (348), 20 czerwca 2016, s. 2, ISSN 1896-5164.
- ↑ Partnerlandkreis Karkonoski, Polen [online], landkreis-bamberg.de [dostęp 2023-11-10] (niem.).
