Puszkarstwo – Wikipedia, wolna encyklopedia

Puszkarz – określenie zawodu funkcjonujące w XV-XVII wieku w Polsce. Zawód zanikł w XIX wieku. W dawnej Rzeczypospolitej puszkarzem nazywano rzemieślnika wyrabiającego broń palną, w szczególności armaty i działa ze spiżu^[1]. Nazwa rzemiosła pochodzi od puszki, czyli ogólnego określenia broni palnej używanego w Polsce w XV oraz na początku XVI wieku^[2].

Na ziemiach polskich rzemiosło pojawiło się w XV wieku. Największymi ośrodkami produkcji puszkarskiej były Kraków, Gdańsk, a na Śląsku Świdnica. W większości miast puszkarze wchodzili w skład zbiorowych cechów metalowych. W latach 1622–1631 powstał w Gdańsku odrębny cech puszkarzy, rusznikarzy i łożowników, zwanych także szychterzami.

W czasach późniejszych nazwa zawodu przeszła na obsługujących działa artylerzystów^[3]. Puszkarze zajmowali się wówczas nakierowaniem i strzelaniem z dział^[4], w szczególności bombard^[5]. Do ich obowiązków należało także ładowanie prochem, czyszczenie i przygotowywanie dział do nabicia^[6]. W średniowieczu żołd wyszkolonego w obsługiwaniu działa puszkarza należał do najwyższych w ówczesnej wojskowości, przewyższając nawet zapłatę dla zaciężnego kopijnika w pełnej zbroi^[7].

Współcześnie terminu puszkarstwo używa się wymiennie z rusznikarstwem^[8], a także z takimi pojęciami jak: rzemiosło artystyczne, odlewanie i obróbka przedmiotów z brązu, spiżu, miedzi i mosiądzu oraz z terminem ludwisarstwo^[9].

Zobacz w Wikiźródłach hasło Puszka, puszkarze w Encyklopedii staropolskiej

• Maurycy Horn, Puszkarstwo, w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, Warszawa 1981, t. II, s. 168.