Sewilla – Wikipedia, wolna encyklopedia

Sewilla
Sevilla
Herb	Flaga
Państwo	Hiszpania
Wspólnota autonomiczna	Andaluzja
Prowincja	Sewilla
Burmistrz	Jose Luis Sanz Ruiz
Powierzchnia	141,31 km²
Wysokość	7 m n.p.m.
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 684 234; 4842 os./km²
Nr kierunkowy	95
Kod pocztowy	41001 do 41080
Tablice rejestracyjne	SE
	Położenie na mapie Hiszpanii Sewilla
	Położenie na mapie Europy Sewilla
	Położenie na mapie Andaluzji Sewilla
	37°22′38″N 5°59′13″W/37,377222 -5,986944
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Sewilla (hiszp. Sevilla) – miasto w południowej Hiszpanii, stolica regionu Andaluzja. Jest czwartym co do wielkości miastem Hiszpanii, z liczbą ludności na poziomie 684 234 mieszkańców^[1]. Metropolia liczy 1 316 591 mieszkańców^[2]. Duży port nad rzeką Gwadalkiwir, w XVII wieku najludniejsze miasto Hiszpanii, znane z jednej z największych katedr świata, pałacu i XVIII w. archiwum wpisanych na listę UNESCO. W rankingu opublikowanym przez Globalization and World Cities Research Network, Sewilla została sklasyfikowana w IV kategorii (sufficiency level cities) miast o znaczeniu globalnym^[3].

Demografia

Jest czwartym co do wielkości miastem Hiszpanii (po Madrycie, Barcelonie i Walencji), z liczbą ludności na poziomie 684 234 mieszkańców (2021)^[1]. Metropolia liczy 1 316 591 mieszkańców na obszarze 1529 km² przy gęstości zaludnienia na poziomie 861 os./km² (2020)^[2]. W latach 2001–2011 nastąpił wzrost ludności o 134 626 osób, co stanowi wzrost o 11,6%^[4].

Rozwój populacji centrum administracyjnego Sewilli (1842–2010)

Geografia

Klimat

Sewilla znajduje się w strefie klimatu subtropikalnego^[5]^[6] typu śródziemnomorskiego^[7], z łagodnymi zimami oraz długimi ciepłymi, w połowie gorącymi latami.

Średnia temperatura i opady dla Sewilli (port lotniczy Sewilla, 8 km od centrum miasta)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	16.0	18.1	21.9	23.4	27.2	32.2	36.0	35.5	31.7	26.0	20.2	16.6	25,4
Średnie dobowe temperatury [°C]	10.9	12.5	15.6	17.3	20.7	25.1	28.2	27.9	25.0	20.2	15.1	11.9	19,2
Średnie temperatury w nocy [°C]	5.7	7.0	9.2	11.1	14.2	18.0	20.3	20.4	18.2	14.4	10.0	7.3	13,0
Opady [mm]	66	50	36	54	30	10	2	5	27	68	91	99	539
Średnia liczba dni z opadami	6.1	5.8	4.3	6.1	3.7	1.3	0.2	0.5	2.4	6.1	6.4	7.5	50,5
Wilgotność [%]	71	69	59	57	53	48	44	48	54	62	70	74	59
Średnie usłonecznienie [h]	183	189	220	238	293	317	354	328	244	216	181	154	2918
Źródło: Agencia Estatal de Meteorología^[8] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, wysokość 34 m n.p.m., 75 km od morza, 1981–2010)

Historia

Założona przez Iberów prawdopodobnie w II w. p.n.e. osada Hispalis, następnie zajęta przez Fenicję i Kartaginę.
W 206 p.n.e. Scypion Afrykański Starszy założył osadę dla weteranów wojennych Italica.
W 45 p.n.e. zdobyta przez Cezara, na którego polecenie wzniesiono mury obronne i przemianowano na Colonia Julia Romana^[9].
Od 461 we władaniu Wizygotów, po Wandalach i Swebach.
Od V w. była tu stolica archidiecezji.
W 712 opanowana przez Maurów, pozostawała w cieniu Kordoby.
Od 1023 stała się stolicą i rezydencją Abbasydów, w 1091 Almorawidów, a w 1145 Almohadów; w tym okresie nastąpił rozkwit miasta.
W 1248 zajęta przez króla kastylijskiego Ferdynanda III.
W 1480 rozpoczął działalność pierwszy trybunał Inkwizycji.
Na przełomie XV i XVI wieku stała się punktem przeładunkowym w handlu z zamorskimi koloniami i jednym z największych miast kontynentu (ponad 100 000 mieszkańców).
W 1505 założenie uniwersytetu (obecnie jeden z większych w Europie).
W XVII stuleciu złoty wiek sztuki (m.in. Bartolomé Esteban Murillo).
Po epidemii dżumy w 1649 nastąpiło powolne słabnięcie potęgi gospodarczej.
W 1717 ze względu na zamulenie koryta Gwadalkiwiru musiała odstąpić Kadyksowi monopol w handlu z Ameryką.
W XX wieku ponowny rozwój, w 1929 Wystawa Iberoamerykańska, w 1992 Wystawa Światowa w 500. rocznicę wyruszenia Kolumba na poszukiwanie zachodniej drogi do Indii.

Zabytki

Alkazar – dawny pałac królewski, którego początki sięgają XI w., kiedy rezydowali tutaj przedstawiciele kalifatu kordobańskiego, rozbudowany w latach 1350–1369 przez Piotra I Okrutnego w stylu mudejar. Późniejsi królowie kontynuowali rozbudowę, przystosowując rezydencję do własnych potrzeb. Tutaj podejmowano decyzje o wysłaniu ekspedycji, m.in. Ferdynanda Magellana, a Krzysztof Kolumb został przyjęty przez Izabelę Kastylijską i Ferdynanda Aragońskiego po podróży do Ameryki. Budowla zawiera wiele sal, patios i ogrodów. Bogactwo ornamentyki, dekoracji ceramicznych i komnat sprawia, że sewilski alkazar zalicza się do najwspanialszych kompleksów pałacowych w Hiszpanii.
Katedra Najświętszej Marii Panny w Sewilli – jest największym^[10] i jednym z najwspanialszych gotyckich kościołów na świecie. Powstała w latach 1402–1506 na miejscu meczetu z lat 1184–1196. Pozostawiony minaret, Giralda, o wys. 97 m wkomponowano w bryłę kościoła, uzupełniając o dzwonnicę. We wnętrzu zwracają uwagę kaplice – Capilla Mayor i Capilla Real, chór i grobowiec Kolumba.
Kilkanaście innych gotyckich kościołów.
Ratusz – wspaniała renesansowa budowla, wzniesiona w latach 1527–1564 na dawnym placu turniejowym.
Giełda – renesansowy budynek giełdy handlowej, z lat 1583–1598. W XVIII wieku Karol III umieścił tutaj Główne Archiwum Indii, gromadzące dokumenty związane z dziejami odkrywania i podboju Nowego Świata.
Torre del Oro (Złota Wieża) z XIII wieku jedna ze 166 w systemie obronnym Maurów, potem przebudowana. Nazwę zawdzięcza nie tylko ówczesnej okładzinie złocistymi płytkami azulejos, ale i temu, że przechowywano w niej złoto złupione w koloniach. Była również istotna z punktu widzenia obronnego, ponieważ pomiędzy nią a bliźniaczą, już nieistniejącą, wieżą po drugiej stronie Gwadalkiwiru, można było rozpiąć łańcuch blokujący wejście do portu^[11]. Obecnie mieści Museo Maritimo^[12] poświęcone zabytkom i mapom morskim.
Arena walk byków (hiszp. La Plaza de Toros de la Real Maestranza de Caballería de Sevilla), amfiteatr zbudowany w latach 1749–1881, mieszczący 12 500 widzów. Wewnątrz znajduje się muzeum corridy, eksponujące kolekcję kostiumów (w tym pomalowana przez Picassa purpurowa kapa torreadora), portrety i afisze.
Główne Archiwum Indii – wpisane na listę UNESCO archiwum zawierające dokumentację posiadłości zamorskich Hiszpanii.
Szpital Miłosierdzia (hiszp. Hospital de la Caridad), szpital ufundowany w XVII wieku przez Miguela de Maňara. Szpital powstał na terenie Stoczni Królewskiej. Przy szpitalu zbudowany został również barokowy kościół, w którym znajduje się bogata kolekcja malarstwa hiszpańskiego.
Dom Piłata (hiszp. Casa de Pilatos), XV-wieczny pałac zbudowany na wzór domu Piłata. Jego budowę rozpoczął w 1492 roku Pedro Enriquez, królewski namiestnik, którego żoną była Catalina de Ribera. Budowę zakończył jego syn Fadrique, pierwszy markiz de Tarifa. On to po pielgrzymce do Jerozolimy w latach 1512–1519 stwierdził, że odległość z pałacu do kościoła Cruz del Campo jest taka sama jak z domu Piłata do Golgoty. Rozkazał więc umieścić stacje drogi krzyżowej między pałacem (pierwsza stacja) a kościołem (ostatnia stacja).
Plac Hiszpański (hiszp. Plaza de España), zbudowany w latach 20. XX wieku na podstawie projektu sewillskiego architekta Aníbala Gonzálesa półkolisty plac z jednej strony zamknięty pałacem, którego środkowa fasada zbudowana została w stylu barokowym, pozostała zaś część budynku w stylu renesansowym. Dodatkowo zbudowano dwie wieże narożne wzorowane na Giraldzie.
Królewska Fabryka Cygar – budynek z XVIII wieku.

Kultura

Muzea

Muzeum Sztuk Pięknych (Museo de Bellas Artes) – muzeum sztuk pięknych zawierające zbiory od średniowiecza do XX wieku.
Muzeum Archeologiczne – znajduje się w nim wspaniała kolekcja, od sztuki fenickiej począwszy (słynna fenicka statuetka oraz skarb Carambolo), przez sztukę rzymską, na ceramice mudejar skończywszy.

Opera

Sewilla jest miejscem, gdzie toczy się akcja ponad 150 oper. Najsłynniejsze z nich to: Cyrulik sewilski Rossiniego, Wesele Figara i Don Giovanni Mozarta, Carmen Bizeta, Fidelio Beethovena, Moc przeznaczenia Verdiego i Faworyta Donizettiego^[13].

Pasos

Osobny artykuł: Wielki Tydzień w Sewilli.

Sewilla jest znana z barwnych obchodów Wielkiego Tygodnia. W tym okresie przybywają do miasta setki tysięcy pielgrzymów i turystów.

Parki i ogrody

Park Marii Luisy (Parque de María Luisa) – park, zbudowany na Wystawę Światową, która odbyła się właśnie w Sewilli w 1929 roku.
Ogrody pałacu Alkazar – ogrody, umiejscowione z tyłu pałacu Alkazar. Były sadzone i projektowane równolegle do pałacu, w taki sposób, aby w każdym ich sektorze dominowały inne style i rośliny.
Ogrody Murillo (Jardines de Murillo) – ogrody, ciągnące się wzdłuż murów Alkazaru, niedaleko dzielnicy Santa Cruz. Budowa rozpoczęła się na początku XX wieku.
Park rozrywki Isla Mágica na Isla de la Cartuja – park, zbudowany specjalnie z okazji Expo 1992, które odbyło się w Sewilli.

Inne znane parki Sewilli:

Parque de los Príncipes
Parque del Alamillo
Parque Amate
Parque Metropolitano de la Cartuja
Parque Infanta Elena
Parque del Tamarguillo
Jardines de las Delicias
Jardín Americano
Jardines de Cristina
Jardines de Chapina
Jardines de la Buhaira
Jardines de San Telmo
Jardines del Guadalquivir
Jardines del Valle

Sport

Miasta partnerskie

Zobacz też

św. Ferdynand – patron miasta
Kościół św. Magdaleny w Sewilli

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Cifras de población resultantes de la revisión del Padrón municipal referidas al 1-1-15, Boletín Oficial del Estado
↑ ^a ^b Dirección General de Vivienda y Suelo: Áreas Urbanas en España, 2021.
↑ The World According to GaWC 2020. [w:] Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network [on-line]. Loughborough University. (ang.).
↑ Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol. Ministerstwo Rozwoju).
↑ Jahreszeitenklimate nach Troll und Paffen.
↑ Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.
↑ World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.
↑ Valores climatológicos normales. Sevilla Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.
↑ Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 19. ISBN 978-3-8331-5106-4.
↑ Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 29. ISBN 978-3-8331-5106-4.
↑ Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 72. ISBN 978-3-8331-5106-4.
↑ Praca zbiorowa: Przewodniki Wiedzy i Życia – Sewilla i Andaluzja. Wyd. II. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2008, s. 69. ISBN 978-83-7448-633-0.
↑ Jean Francois: Seville and the Opera, a true love affair. terratraditionsconsulting.com, 2017-02-21. [dostęp 2024-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-22)]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Serwis internetowy rady miejskiej Sewilli (wersja archiwalna) (hiszp.)
Explore Seville (niezależny, prywatny serwis o Sewilli)
All Seville
Sewilla w fotografii. travel-impressions.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-11)].
Parki Sewilli

[BOE-1] Cifras de población resultantes de la revisión del Padrón municipal referidas al 1-1-15, Boletín Oficial del Estado

[DG-2] Dirección General de Vivienda y Suelo: Áreas Urbanas en España, 2021.

[3] The World According to GaWC 2020. [w:] Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network [on-line]. Loughborough University. (ang.).

[4] Áreas urbanas +50, Ministerio de Fomento de España (pol. Ministerstwo Rozwoju).

[troll-paffen-5] Jahreszeitenklimate nach Troll und Paffen.

[6] Die Klimatypen der Erde – Pädagogische Hochschule in Heidelberg.

[koeppen-7] World Map of Köppen–Geiger Climate Classification.

[AEMET-2010-8] Valores climatológicos normales. Sevilla Aeropuerto – Agencia Estatal de Meteorología.

[9] Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 19. ISBN 978-3-8331-5106-4.

[10] Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 29. ISBN 978-3-8331-5106-4.

[11] Brigitte Hintzen-Bohlen: Sztuka i Architektura – Andaluzja. Warszawa: Wydawnictwo Philip Wilson, 2008, s. 72. ISBN 978-3-8331-5106-4.

[12] Praca zbiorowa: Przewodniki Wiedzy i Życia – Sewilla i Andaluzja. Wyd. II. Warszawa: Hachette Livre Polska sp. z o.o., 2008, s. 69. ISBN 978-83-7448-633-0.

[13] Jean Francois: Seville and the Opera, a true love affair. terratraditionsconsulting.com, 2017-02-21. [dostęp 2024-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-22)]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]