Stosunki polsko-estońskie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stosunki polsko-estońskie – relacje między Estonią a Polską. Oba państwa są członkami Unii Europejskiej, NATO i Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Estonia, wówczas znana jako Inflanty, została włączona do terytorium Wielkiego Księstwa Litewskiego, a później do Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która stała się Księstwem Inflant pod panowaniem polskim^[1]. Inflanty nie zajmowały znaczącej pozycji w historii Rzeczypospolitej, ponieważ były podzielone między Polaków, Szwedów i Duńczyków. Później zostały włączone do władz Imperium Rosyjskiego^[2].

Po zakończeniu I wojny światowej zarówno Estonia, jak i Polska uzyskały niepodległość, jednak rosnące inwazje bolszewików spowodowały, że oba państwa stały się jednym wspólnym frontem przeciwko Rosji sowieckiej. Estonia odparła Sowietów w swojej wojnie o niepodległość, a polski sukces w wojnie polsko-radzieckiej pomógł utrzymać niezależność obu państw^[3]. Od lat 20. XX w. Polska i Estonia były sojusznikami, choć było między nimi niewiele kontaktów (w głównej mierze poprzez związek bałtycki).

Między 8 a 13 sierpnia 1930 roku oficjalną wizytę w Estonii, na pokładzie statku „Polonia”, eskortowanego przez polskie okręty, złożył Prezydent RP Ignacy Mościcki^[4]. W sierpniu 1934 roku odbyła się w Estonii wizyta polskiego plutonu broni pancernej pod dowództwem ppłka. Spałka, która przebiegła w przyjaznej atmosferze i doprowadziła do zakupu w 1935 roku przez Estonię sześciu tankietek TKS, co stanowiło jedyny sukces eksportowy polskich pojazdów wojskowych przed wojną^[5].

Przed II wojną światową polskie Kierownictwo Marynarki Wojennej zakładało, że w razie wojny będzie możliwe korzystanie przez polskie okręty z gościny w estońskich bazach, nie biorąc pod uwagę estońskiej ustawy o neutralności w wojnie morskiej z 1938 roku, będącej efektem deklaracji ryskiej podpisanej przez państwa bałtyckie^[6]. Po wybuchu wojny Estonia, usiłująca zachować państwowość pomiędzy mocarstwami, ogłosiła neutralność^[6]. Doszło wówczas do incydentu międzynarodowego, kiedy do Tallinna zawinął 14 września 1939 roku polski okręt podwodny „Orzeł” celem wysadzenia chorego dowódcy, po czym został internowany zgodnie z prawem międzynarodowym i ustawą o neutralności, a następnie 18 września zbiegł z internowania^[7]. Ucieczka „Orła” została wykorzystana przez ZSRR jako pretekst do pogwałcenia suwerenności Estonii i wymuszenia zainstalowania tam baz wojskowych^[8]. Estonia pod naciskiem ZSRR zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim rządem na uchodźstwie^[9]. Polska trafiła pod okupację niemiecką, a po wojnie znalazła się w strefie wpływów ZSRR, natomiast Estonia została w 1941 roku anektowana przez ZSRR, odzyskując niepodległość dopiero w 1991 roku^[8].

Stosunki dyplomatyczne między Polską i Estonią zostały odnowione 2 września 1991 roku. Podstawą relacji dwustronnych jest podpisany 2 lipca 1992 roku w Tallinnie traktat o przyjaznej współpracy i bałtyckim dobrosąsiedztwie Od 1993 roku działa Ambasada RP w Tallinnie, a od 1995 roku Ambasada Estonii w Warszawie^[10].

Kontakty polityczne opierają się na kontaktach na szczeblu prezydentów, premierów, przewodniczących parlamentów i ministrów. Istotne znaczenie w stosunkach dwustronnych pełni wspólne członkostwo w NATO. Polska bierze udział w misji patrolowania przestrzeni powietrznej trzech państw bałtyckich w ramach misji Baltic Air Policing^[10].

Według danych z 2023 roku wartość obrotów handlowych osiągnęła wartość ponad 2 mld euro z saldem dodatnim po stronie Polski (wartość polskiego eksportu do Estonii wyniosła 1,6 mld euro)^[11] .

Polski eksport do Estonii w 2023 roku obejmował przede wszystkim wyroby przemysłu chemiczne i tworzywa sztuczne (18,4%), artykuły rolno-spożywcze 15,3%), maszyny i urządzenia mechaniczne/elektryczne (15,3%) oraz metale nieszlachetne i wyroby z nich (15,3%), natomiast z Estonii importowano głównie wyroby przemysłu elektromaszynowego (17,7%), drewno i wyroby z drewna (15,3%) i artykuły rolno-spożywcze (14,1%)^[11].

Podstawą współpracy obu państw w zakresie nauki i kultury jest umowa międzyrządowa z 1992 roku^[10].

Uniwersytet Talliński i Uniwersytet w Tartu prowadzą lektoraty języka polskiego^[10].

W 1997 r. Biblioteka Narodowa Estonii oraz Polska Biblioteka Narodowa stworzyły wspólną wystawę składającą się z ponad 100 pozycji^[12]. W Polsce od 2002 roku organizuje się Dni Estońskie, podczas których promuje się sztukę i kulturę Estonii^[12].

Działalność polskiej mniejszości narodowej w Estonii skupia się wokół Związku Polaków w Estonii^[13].

Zobacz multimedia związane z tematem: Stosunki polsko-estońskie

• Związek bałtycki. natolin.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-05)].