Stromiec – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stromiec
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jana Chrzciciela w Stromcu
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

białobrzeski

Gmina

Stromiec

Liczba ludności (2023)

989[2]

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

26-804[3]

Tablice rejestracyjne

WBR

SIMC

0639044

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Stromiec”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Stromiec”
Położenie na mapie powiatu białobrzeskiego
Mapa konturowa powiatu białobrzeskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Stromiec”
Położenie na mapie gminy Stromiec
Mapa konturowa gminy Stromiec, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Stromiec”
Ziemia51°38′40″N 21°05′30″E/51,644444 21,091667[1]
Strona internetowa

Stromiecwieś sołecka[4] w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie białobrzeskim, w gminy Stromiec[5][6]. Siedziba gminy Stromiec. Wieś zamieszkana jest przez 909 mieszkańców (2006).

Znajduje się na Mazowszu na terenie historycznego Zapilicza.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Jana Chrzciciela[7].

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Stromiec[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0639050 Folwarki część wsi
0639067 Stromiec Poduchowny część wsi
0639073 Ugajnik część wsi

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Osada na terenie historycznego Zapilicza istniała już w XII wieku, założona przez osadników z Mazowsza na wyrębach i karczowiskach. Parafia założona w 1242 przez Konrada Mazowieckiego, potwierdzona w 1511 przez Zygmunta Starego. Duże obszary Puszczy Stromeckiej jako królewszczyzny oddawane były pod zastaw lub w dzierżawę.

Okres rozkwitu miejscowości to XVI wieku i 1 połowa XVII wieku, gdy powstały tu pale i bindugi, skąd spławiano płody rolne i leśne ku Wiśle szlakiem „pływanek pilickich”. Pod koniec XVI wieku dzierżawcą dóbr był Marcin Falęcki, później Krzysztof Terek.

W czasie wojen szwedzkich osada leśna została zniszczona, a w miejscowym dworze stanął król szwedzki Karol X Gustaw. Pod koniec XVII wieku osadę przejął Feliks Boski, który ją odbudował, uruchomił młyn, tartak i organizował cotygodniowe targi. Królowie Zygmunt II August i Jan III Sobieski nadali mieszkańcom osady przywileje na korzystanie z zasobów leśnych. Feliks Boski został starostą niegrodowym, podobnie jak wcześniej Pułascy i Górscy.

W okresie powstania styczniowego działały w okolicznej puszczy liczne oddziały partyzanckie, z okolicznej wsi Niedabyl pochodził Dionizy Czachowski – jeden z bohaterów tego powstania. W 1918 w Stromcu ustanowiono siedzibę gminy Stromiec. Miejscowość specjalizowała się w rzemiośle – głównie w garbarstwie, produkcji obuwia i krawiectwie.

W czasie wojny obronnej w 1939 w Puszczy walczyły oddziały 13 DP z Armii „Prusy”, ponosząc ciężkie straty w trakcie odwrotu ku Wiśle. W okresie okupacji hitlerowskiej działał tu Podobwód III AK „Bory” majora Józefa Wychowskiego „Wiesława”. 15 lutego 1943 partyzanci GL zajęli budynek gminy i zniszczyli dokumenty. W okresie II wojny światowej zginęło 138 mieszkańców gminy, co upamiętnia obelisk na skwerze (1988).

Podczas okupacji hitlerowskiej, pod koniec 1941 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 350 Żydów. W październiku 1942 zostali wywiezieni do getta w Białobrzegach, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani[8].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Stromiec. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]

We wsi istnieje kościół św. Jana Chrzciciela wzniesiony w stylu neogotyckim w latach 1900–1905 przez Rudolfa Majera, w miejscu zniszczonych poprzednich świątyń drewnianych z lat 1242, 1521 i 1596 (zniszczona w 1655, odbudowana w 1688). Parafia w Stromcu wchodzi obecnie w skład dekanatu jedlińskiego w diecezji radomskiej Kościoła katolickiego.

Działa tu szkoła podstawowa, jedna z pięciu w gminie Stromiec. Działalność profilaktyczno-leczniczą prowadzi Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej z siedzibą w Stromcu, ma tu swoje siedziby też Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Urząd Pocztowy, Gminna Biblioteka Publiczna z kawiarenką internetową, Stowarzyszenie „Stromiecczyzna”, posterunek Policji i Ochotnicza Straż Pożarna. Urząd Gminy mieści się w budynku oddanym do użytku w 1992 r. w 750 rocznicę powstania osady Stromiec[9].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131802
  2. Raport o stanie gminy w 2021. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 2,3
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1210 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Strona gminy, sołectwa
  5. a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
  7. Opis parafii na stronie diecezji
  8. Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 323.
  9. Stromiec. zapilicze.pl. [dostęp 2010-02-27].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Czesław Tadeusz Zwolski: Radom i region radomski: turystyka – krajoznawstwo – kultura. Radom: Wydawnictwo Regionalne „Radomka”, 2003, s. 255–256. ISBN 83-918093-0-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]