Szczeciński Szybki Tramwaj – Wikipedia, wolna encyklopedia

Szczeciński Szybki Tramwaj
premetro
Ilustracja
Pesa 120NaS2 na pętli Turkusowa
Państwo

 Polska

Lokalizacja

Szczecin

Operator

Tramwaje Szczecińskie

Liczba linii

3

Lata funkcjonowania

od 2015

Infrastruktura
Schemat sieci
Trasa I etapu Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju
Długość sieci

4,0 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Liczba przystanków

4 (etap I)
4 (etap II)

Strona internetowa

Szczeciński Szybki Tramwaj (SST) – bezkolizyjne połączenie tramwajowe w Szczecinie, łączące prawobrzeżną i lewobrzeżną część miasta. Trasa ma za zadanie zapewnić szybkie i sprawne połączenie łączące zalety klasycznego tramwaju i metra. Pierwszy odcinek trasy o długości 4,0 km został uruchomiony 29 sierpnia 2015 roku. Realizacja następnego odcinka o długości 2,9 km jest planowana w późniejszych latach[1].

 Główny artykuł: Tramwaje w Szczecinie.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Pętla Turkusowa przed rozpoczęciem budowy

Planowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze koncepcje połączenia prawobrzeża Szczecina z centrum i dalej z Policami powstały jeszcze w latach siedemdziesiątych – zakładano wówczas budowę metra lub szybkiej kolei biegnącej na obrzeżach na powierzchni, a w centrum miasta pod ziemią. W rejonie dworca głównego trasa miała łączyć się z siecią kolejową i dalej po przekroczeniu Odry i Regalicy prowadzić do osiedla Słonecznego.

Odmiennie od pierwszych pomysłów, w 1976 roku Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej zleciło wykonanie koncepcji trasy tramwajowej łączącej Basen Górniczy z Klęskowem[2]. Planowana długość trasy wyniosła 6,973 km, a w koncepcji założono też dalszy rozwój sieci tramwajowej na Prawobrzeżu – między innymi rozbudowę linii w kierunku Płoni i Śmierdnicy. W 1982 roku rozpoczęto prace projektowe. Zespół liczący 25 osób konsultował się z gronem ekspertów, do którego należeli Zygmunt Nowak, Jan Bogusławski, Jan Józef Podoski, Andrzej Sternicki oraz Piotr Zaremba. Finalny efekt nie został jednak osiągnięty.

Po latach zastoju w 1994 roku Szczeciński Szybki Tramwaj trafił do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, dzięki czemu zarezerwowano tereny pod jego przebieg. Pięć lat później zatwierdzono nową koncepcję szybkiego tramwaju i wytyczono jego trasę, która nieco różniła się od tej z lat siedemdziesiątych.

12 lipca 2003 roku otwarto jeden z najdroższych elementów inwestycji – Most im. Pionierów Miasta Szczecina, którego część, most M2, przeznaczony jest dla SST. W październiku 2008 roku Miasto Szczecin otrzymało rekomendację dla dofinansowania z Unii Europejskiej na budowę SST. Finalnie w 2012 roku udało się rozpisać przetarg[3]. Zadanie zakładało budowę 4 km toru podwójnego oraz elementów towarzyszących, m.in. budowę estakad nad trasą tramwaju wzdłuż ulic Hangarowej i Gryfińskiej oraz przesunięcie zabytkowej willi Grünebergów. Projekt wykonawczy został przygotowany przez Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Gdańsku. Podwykonawcami dokumentacji w Szczecinie byli Biuro Projektów Inbud ze Szczecina i Elektroprojekt z Łodzi. Przetarg na budowę został rozstrzygnięty pół roku później, a wygrało je konsorcjum firm Strabag i Mytoll[4]. Zwycięzcy wycenili swoje usługi na 170 mln zł. Na inwestycję Unia Europejska przyznała 106 mln zł dofinansowania.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]
Budowa linii
Budowa przystanku Jaśminowa, w głębi przesunięta willa Grünebergów
Budowa przystanku Hangarowa
Pętla Turkusowa w kwietniu 2015 roku
Linia SST w ciągu ulicy Eskadrowej
Widok z pętli Turkusowa w stronę Basenu Górniczego

11 kwietnia 2013 roku na pętli Basen Górniczy we wnętrzu tramwaju Pesa Swing prezydent miasta Piotr Krzystek wraz z przedstawicielami konsorcjum podpisał umowę na budowę pierwszego etapu. 23 kwietnia miasto przekazało wykonawcy tereny pod budowę[5].

W pierwszej kolejności wykonawca zajął się budową odcinka między Basenem Górniczym a przystankiem Lotnisko. Pierwsze poważne utrudnienia w ruchu kołowym pojawiły się po regatach The Tall Ships’ Races, gdy 13 sierpnia 2013 roku wykonawca zamknął dla ruchu południową jezdnię znajdującej się w ciągu drogi krajowej nr 10 ulicy Hangarowej, gdzie rozpoczęta została budowa estakady nad trasą tramwaju[6]. 10 stycznia 2014 roku ten sam los spotkał ulicę Gryfińską[7]. 19 października przesunięta na nowe miejsce została zabytkowa willa Grünebergów, którą pierwotnie planowano wyburzyć[8], kolidująca wcześniej z lokalizacją kolektora ściekowego. Sprawa została nagłośniona także w mediach ogólnopolskich, jako że tego typu operacje nie są wykonywane zbyt często[9].

To unikatowe przedsięwzięcie, gdyż takich zadań w Polsce nie wykonuje się za dużo. Zadanie jest ciekawe nie tylko pod względem inżynierskim, ale także dla obserwujących.
– kierownik budowy Zbigniew Szubski o przesunięciu willi w wywiadzie dla telewizji TVN24

11 kwietnia 2015 roku minął termin wykonania inwestycji, a wszystkie prace zakończyły się zgodnie z planem[1].

Eksploatacja

[edytuj | edytuj kod]

Pomimo ukończenia budowy trasy już w kwietniu, otwarcie pierwszego odcinka zaplanowano na przełom sierpnia i września 2015 roku[1]. Wszystkiemu winne były opóźnienia przy remoncie trasy tramwajowej w ciągu ulic Gdańskiej i Energetyków. Pierwszym wagonem, który wjechał na nową trasę, była Tatra KT4Dt o numerze bocznym #131, a miało to miejsce podczas przejazdu technicznego, który odbył się 17 sierpnia 2015 roku[10]. W następnych dniach odbyły się jeszcze próby z udziałem wagonów Pesa Swing #825 oraz Moderus Beta #601, a na koniec w dniu 27 sierpnia przejazd specjalny dla polityków.

Ostatecznie pierwszy tramwaj linii 8 z pasażerami wjechał na trasę 29 sierpnia 2015 roku o godzinie 4:52, a wagonem, który obsłużył ten kurs, był Pesa Swing o numerze taborowym 814. W ramach promocji przejazd tramwajem w dniach 29–30 sierpnia był darmowy. Do obsługi nowo otwartej trasy zostały skierowane linie 2 i 8. W pierwszych miesiącach eksploatacji doszło do kilku poważnych awarii na trasie, które powodowały wstrzymywanie ruchu. Już pierwszego dnia okazało się, że wadliwie została wykonana sieć trakcyjna w rejonie przejazdu pod ulicą Hangarową. Doszło tam kilkakrotnie do uszkodzeń odbieraków prądu, efektem czego było czasowe ograniczenie prędkości[11]. Awarię usunięto po kilkunastu dniach prac, które wykonawca prowadził głównie w nocy, tak aby nie wstrzymywać ruchu tramwajów. Do groźnej sytuacji doszło z kolei w listopadzie 2015 roku, gdy na Moście Pionierów odłamał się kilkunastocentymetrowy fragment szyny w miejscu spoiny[12]. Konieczne stało się ponowne ograniczenie prędkości, a wykonawca został zobowiązany do sprawdzenia, wraz z komisją jakości, pozostałych blisko 800 spoin na trasie.

16 czerwca 2016 roku po trasie SST rozpoczęła kursowanie linia 7 do tej pory zawracająca na Basenie Górniczym. Jej wydłużenie zostało zakomunikowane zaledwie 13 godzin przed rozpoczęciem kursowania – wszystko to z powodu niespodziewanej awarii Mostu Cłowego, którego zamknięcie miało mieć przełożenie na wzmożony ruch na Moście Pionierów. Początkowo wydłużenie linii 7 miało nastąpić dopiero po wybudowaniu pętli autobusowej Turkusowa, która miała być gotowa do końca 2016 roku, jednak 30 czerwca miasto zerwało umowę z wykonawcą[13]. Oficjalnym powodem było nierozpoczęcie prac budowlanych w wyznaczonym terminie. Za to zgodnie z planem rozpoczęła się budowa mogącego pomieścić ponad 400 aut parkingu Park&Ride przy przystanku Hangarowa. Firma Eurovia wkroczyła na plac budowy w maju 2016 roku[14].

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Trasa SST na całej długości biegnie bezkolizyjnie względem istniejącego i projektowanego układu drogowego. Trasa rozpoczyna się w miejscu istniejącego od lat siedemdziesiątych węzła przesiadkowego Basen Górniczy. Stamtąd łagodnym łukiem tory prowadzą na most nad rzeką Regalicą, a następnie – spadkiem w dół – do przystanku Hangarowa. Pomiędzy przystankami Hangarowa a Turkusowa na długości 0,8 km linia przebiega w wykopie obudowanym, w którym znajduje się przystanek Jaśminowa ZUS. Nieco dalej linia tramwajowa przechodzi przepustem pod linią kolejową nr 351, za którym znajduje się pętla Turkusowa, będąca ostatnim przystankiem pierwszego etapu. Dalej trasa tramwajowa będzie przebiegać po południowej stronie linii kolejowej nr 417, oddzielającej tramwaj od osiedla Słonecznego. Drugi etap kończy się na pętli Kijewo, znajdującej się za ulicą Dąbską, w okolicach osiedla nad Rudzianką.

Przystanki i pętle

[edytuj | edytuj kod]
Nazwa Rodzaj Data otwarcia Osiedle Perony Tory odstawcze Pętla autobusowa Punkt obsługi pasażerów Parking Park&Ride
Basen Górniczy pętla + przystanek 1927 Międzyodrze-Wyspa Pucka 1 + 2 Tak Tak Tak Nie
Hangarowa przystanek 2015 Dąbie 2 Nie Nie Nie Tak
Jaśminowa ZUS przystanek Zdroje 2 Nie Tak[15] Nie Nie
Turkusowa pętla + przystanek 3 + 2 Tak Tak Tak Tak
Lniana przystanek planowane po 2027 roku Bukowe-Klęskowo
Handlowa przystanek
Dąbska przystanek
Kijewo pętla

Basen Górniczy

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Hangarowa

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Jaśminowa ZUS

[edytuj | edytuj kod]
Jaśminowa ZUS
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Miejscowość

Szczecin

Dzielnica

Prawobrzeże

Data budowy

2013–2015

Data otwarcia

29 sierpnia 2015

Liczba peronów

2

Liczba krawędzi
peronowych

2

Głębokość stacji

4 m

Szczeciński Szybki Tramwaj
Poprzednia stacja

Hangarowa

Następna stacja

Turkusowa

Położenie na mapie Szczecina
Mapa konturowa Szczecina, na dole znajduje się punkt z opisem „Jaśminowa ZUS”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi u góry znajduje się punkt z opisem „Jaśminowa ZUS”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Jaśminowa ZUS”
Ziemia53°23′03,34″N 14°38′17,05″E/53,384260 14,638070

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Przystanek został uruchomiony 29 sierpnia 2015 r. w ramach pierwszego etapu budowy linii szybkiego tramwaju[16]. W tym dniu zaczęły go obsługiwać linie tramwajowe nr  2 i  8[17][18]. Od 16 czerwca 2016 r. kursuje także linia 7. W jego pobliżu znajduje się zabytkowa willa Grünebergów, która w 2014 r. została przesunięta w związku z budową kolektora ściekowego[19][20].

Przystanek położony jest w wykopie 4 metry poniżej poziomu gruntu[21], obudowanym między ulicami Hangarową i Gryfińską, na osiedlu Zdroje o długości 789 m. Nazwa przystanku nawiązuje do pobliskiej ulicy Jaśminowej i budynku Zakładu Ubezpieczeń Społecznych stojącego w bliskiej odległości. Znajdują się na nim dwa jednokrawędziowe perony boczne. Strop nad każdym z peronów podtrzymywany jest przez 12 prostopadłościennych filarów. Ściany peronów wykończono ryflowaną okładziną w barwach zielono-niebiesko-granatowych. Przystanek jest wyposażony w ławki, kosze na śmieci, tablicę informacyjną i oświetlenie. Połączony jest z ulicą Batalionów Chłopskich i ulicą Gryfińską poprzez przejście podziemne i windy. W pobliżu wiaduktu nad linią szybkiego tramwaju zlokalizowane są przystanki autobusowe Jaśminowa ZUS[22], pętla uliczna (obecnie niewykorzystywana) oraz stacja roweru miejskiego Bike S Batalionów Chłopskich-Gryfińska SST.

Turkusowa

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Przystanki planowane

[edytuj | edytuj kod]
 Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Obiekty inżynierskie

[edytuj | edytuj kod]
Kładka dla pieszych oraz przystanek tramwajowy „Hangarowa”

Wzdłuż trasy I etapu SST powstały następujące następujące obiekty inżynierskie:

  • most M2 nad Regalicą;
  • estakada wzdłuż ulicy Hangarowej pod którą przebiega tramwaj o konstrukcji zespolonej trzyprzęsłowej długości 65,5 m każdy;
  • wiadukt wzdłuż ulicy Batalionów Chłopskich (wraz z kładką technologiczną) pod którym przebiega tramwaj;
  • tunel dla pieszych przy przystanku Turkusowa;
  • żelbetowa kładka dla pieszych przy przystanku Hangarowa jako rama trzyprzęsłowa o długości 75 m;
  • konstrukcja wykopu obudowanego murami oporowymi o szerokości 10 m i długości 788,7 m z otwartą górą (tzw. wanna);
  • 3 przystanki z peronami o długości 60 metrów każdy wraz z bezkolizyjnymi wyjściami oraz tzw. małą architekturą;
  • parking Park&Ride przy przystanku Hangarowa;
  • pętla autobusowa przy przystanku Turkusowa;
  • sieć trakcyjna o długości 8,2 km.

Linie i przesiadki – stan na 30 lipca 2024 roku

Aktualnie trasą Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju kursują trzy linie tramwajowe.

Linia Trasa Długość
[km]
Częstotliwość
[min]
2 Dworzec NiebuszewoTurkusowa
Orzeszkowej – Asnyka – Kołłątaja – Wyzwolenia – Niepodległości – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
11,5 powszednie: 15/15/20
wolne: 15/20
1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24
7 Osiedle ZawadzkiegoTurkusowa
Szafera – Sosabowskiego – Żołnierska – Mickiewicza – Bohaterów Warszawy – Krzywoustego – Plac Zwycięstwa – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
15,1 powszednie: 15/15/20
wolne: 15/20
1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24
8 GumieńceTurkusowa
Kwiatowa – Ku Słońcu – Sikorskiego – Krzywoustego – Plac Zwycięstwa – Wyszyńskiego – Energetyków – Gdańska – Eskadrowa – Hangarowa – Jaśminowa
13,0 powszednie: 15/15/20
wolne: 15/20
1.I, Wielkanoc, 25.XII: 20/24

Przesiadki

[edytuj | edytuj kod]

Na wybranych przystankach zorganizowano punkty przesiadkowe na autobusy linii kursujących po Prawobrzeżu.

Przystanek Linie autobusowe
Basen Górniczy 56, 72, 73, 93, 96, A, B, C
Jaśminowa ZUS 64, 65, 66, 73, 79, 84, 93
Turkusowa 54, 65, 79, 84, 91, 94

Przyszłość

[edytuj | edytuj kod]

Aktualnie analizowana jest możliwość zmiany przebiegu drugiego etapu tak, aby trasa tramwajowa przebiegała bliżej zabudowań. Dlatego rozważana jest rezygnacja z odcinka trasy Handlowa – Kijewo[23], gdzie rozwój budownictwa mieszkalnego jest dopiero w planach. Wstępny pomysł odnosi się do budowy trasy od przystanku Handlowa przez rondo Reagana i ulicę Kolorowych Domów do osiedla Bukowego oraz drugiej odnogi wzdłuż ulicy Łubinowej w okolice Sanktuarium[24].

Finansowanie

[edytuj | edytuj kod]

Zbudowanie torowiska z Basenu Górniczego do pętli w Kijewie wraz z zakupem taboru miało kosztować ponad 321 mln zł. W 2007 roku po raz pierwszy miasto zagwarantowało większe pieniądze na tę inwestycję. W projekcie budżetu miasta znalazło się prawie 7 mln złotych. Pieniądze miały zostać w całości przeznaczone na wykup kilkunastu mieszkań, które były na trasie przyszłego tramwaju. Chodziło o dwa budynki przy ulicy Bagiennej 23 i 24. Zaplanowane w budżecie pieniądze musiały wystarczyć także na ich rozebranie. Uaktualniona miała zostać dokumentacja projektowo-kosztorysowa.

30 stycznia 2009 projekt budowy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju na odcinku Basen Górniczy – Turkusowa wpisany został na listę projektów indywidualnych dla „Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013”, gwarantując tym samym dofinansowanie w kwocie 106 mln zł przy założonych wydatkach na inwestycję w wysokości 240 milionów złotych.

15 marca 2013 prezydent Szczecina Piotr Krzystek podpisał umowę z dyrektorem Centrum Unijnych Projektów Transportowych o dofinansowanie przez Unię Europejską budowy SST[25][26]. Dokładne dofinansowanie z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wyniosło 106 081 977,61 zł. Termin rozliczenia inwestycji to 31 lipca 2015 roku.

Krytyka

[edytuj | edytuj kod]

Koncepcja Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju spotkała się z krytyką przede wszystkim przebiegu trasy – z dala od zabudowań. W związku z tym konieczne jest dowożenie pasażerów z okolicznych osiedli do węzłów przesiadkowych autobusami. Przed otwarciem trasy punktem spornym były także plany Zarządu Dróg i Transportu Miejskiego odnośnie do likwidacji linii pospiesznych kursujących bezpośrednio z centrum do prawobrzeżnych osiedli. Skutkami tego były liczne akcje protestacyjne prowadzone w mediach społecznościowych oraz zbieranie podpisów za pozostawieniem autobusów[27]. 29 stycznia 2018 roku, w związku z wprowadzeniem nowej siatki połączeń na prawobrzeżu, zawieszono szczytowe linie pospieszne D i E ze względu na malejącą frekwencję, w zamian zwiększono częstotliwość kursowania na liniach zwykłych, dowożących do szybkiego tramwaju[28].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Budowa SST zakończona. Transportpubliczny.pl, 2015-04-16. [dostęp 2015-04-17].
  2. Koncepcja budowy szczecińskiego szybkiego tramwaju i jego realizacja. Mkm Szczecin, 2010-03-03. [dostęp 2015-04-17].
  3. Jest przetarg na budowę Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju. Mkm Szczecin/Rynek Kolejowy, 2012-07-30. [dostęp 2015-04-17].
  4. http://radioszczecin.pl/index.php?idp=1&idx=96196 2013-02-11 Polskie Radio Szczecin [dostęp 2015-04-17].
  5. Szczeciński Szybki Tramwaj: Plac budowy przekazany. Od dziś odliczamy do końca inwestycji. Moje Miasto Szczecin, 2013-04-24. [dostęp 2015-04-17].
  6. Hangarowa zamknięta. TVP Szczecin, 2013-08-13. [dostęp 2015-04-17].
  7. Ulica Gryfińska będzie zamknięta przez rok. Moje Miasto Szczecin, 2014-01-10. [dostęp 2015-04-17].
  8. Joanna Kowalewska: Obrońcy willi Grüneberga chwalą się wygraną w sądzie. I krytykują nie tylko Krzystka, ale i PiS. wyborcza.pl, 2017-11-15. [dostęp 2024-03-19]. (pol.).
  9. 2 metry w godzinę. Przesunęli ważącą 750 ton zabytkową willę. TVN24, 2014-10-19. [dostęp 2015-04-17].
  10. Testy nowej trasy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju. Tatra pojechała na prawy brzeg. Głos Szczeciński, 2015-08-17. [dostęp 2015-08-25].
  11. Nowe poprzeczki i wolniejsza jazda. Kurier Szczeciński, 2015-09-14. [dostęp 2015-11-28].
  12. Badanie od spawu do spawu. Kurier Szczeciński, 2015-11-26. [dostęp 2015-11-28].
  13. SST. Kolejna inwestycja bez wykonawcy. Kurier Szczeciński, 2016-06-30. [dostęp 2016-07-04].
  14. Powstaje Park and Ride. Prawobrzeze.info, 2016-05-13. [dostęp 2016-07-04].
  15. Pętla uliczna, obecnie niewykorzystywana.
  16. Szczecin. Tramwaj wrócił na Prawobrzeże [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2021-03-12] (pol.).
  17. Encyklopedia: Linia 2: Dworzec Niebuszewo – Turkusowa [online], Serwis KOMIS [dostęp 2021-03-12] (pol.).
  18. Encyklopedia: Linia 8: Gumieńce – Turkusowa [online], Serwis KOMIS [dostęp 2021-03-12] (pol.).
  19. 2 metry w godzinę. Przesunęli ważącą 750 ton zabytkową willę. tvn24.pl, 2014-10-19. [dostęp 2016-11-19].
  20. Mirosław Winconek: Zabytek z pasa drogowego. 24kurier.pl, 2016-06-14. [dostęp 2016-11-19].
  21. Janusz Światowy, Szczeciński Szybki Tramwaj [online], www.swiatowy.org [dostęp 2021-03-12].
  22. Informacje o zespole przystankowym Jaśminowa ZUS [online], ZDiTM Szczecin [dostęp 2021-03-12] (pol.).
  23. Pojedziemy tramwajem do hali i Mierzyna, ale nie do Kijewa. Gazeta Szczecin, 2014-10-16. [dostęp 2015-04-17].
  24. Kiedy będziemy mogli przejechać się Szczecińskim Szybkim Tramwajem?. Moje Miasto Szczecin, 2014-11-11. [dostęp 2015-04-17].
  25. Umowa na dofinansowanie budowy Szczecińskiego Szybkiego Tramwaju podpisana. Szczecin Blog, 2013-03-15. [dostęp 2015-04-17].
  26. Unijny Szybki Tramwaj w Szczecinie. [dostęp 2018-09-08].
  27. Autobus pośpieszny. Trzy tysiące jest za. Kurier Szczeciński, 2014-11-05. [dostęp 2018-09-08].
  28. Zmiany komunikacyjne na prawobrzeżu. ZDiTM Szczecin, 2018-01-18. [dostęp 2018-12-17].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]