Pesa Swing – Wikipedia, wolna encyklopedia

Pesa Swing[1][2][3][4][5][6]
Ilustracja
Warszawski Swing nr 3118 na moście Poniatowskiego
Dane ogólne
Kraj produkcji

 Polska

Producent

Pesa

Miejsce produkcji

Bydgoszcz

Premiera

maj 2010

Lata produkcji

od 2010

Dane techniczne
Liczba członów

3 / 5

Długość

19 350 / 30 120 / 31 820 mm

Szerokość

2350 / 2400 mm

Wysokość

3400 mm

Rozstaw wózków

1000 mm
1435 mm

Rozstaw osi w wózkach

1800 mm

Moc silników

4 × 105 kW

Prędkość maksymalna

70 km/h

Wnętrze
Liczba miejsc siedzących

23–61

Niskopodłogowość

100%

Wysokość podłogi

350–480 mm

Multimedia w Wikimedia Commons

Pesa Swing – jednoprzestrzenny, jedno- lub dwukierunkowy, niskopodłogowy, wieloczłonowy tramwaj przegubowy produkowany od 2010 przez zakłady Pesa w Bydgoszczy. Wyprodukowanych łącznie zostało ponad 400 tramwajów. Tramwaje z tej rodziny są eksploatowane w Bułgarii (Sofia), Polsce (Bydgoszcz, Gdańsk, Łódź, Szczecin, Toruń i Warszawa), Rumunii (Jassy i Kluż-Napoka), Rosji (Królewiec) i na Węgrzech (Segedyn).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina Swing powstała na bazie doświadczeń przy konstrukcji i eksploatacji tramwajów rodziny Tramicus, budowanych w latach 2006–2008[7]. Projekt pierwszego tramwaju nowej rodziny (120Na) powstał na potrzeby zamówienia dla Warszawy. Warszawskiego Swinga od poprzednika, 120N Tramicus eksploatowanego w stolicy od 2007[8], różnią m.in. mniejsza długość, nowa konstrukcja wózków, usprawnienie systemu sterowania, rozbudowany system informacji pasażerskiej, a także zmodyfikowany wygląd zewnętrzny i nowe rozplanowanie wnętrza[1]. Autorem sylwetki pojazdów jest projektant Bartosz Piotrowski[9].

Zamówienia

[edytuj | edytuj kod]
  • 29 maja 2009 – podpisanie umowy na dostawę 186 tramwajów typu 120Na dla Warszawy[10],
  • 9 września 2009 – podpisanie umowy na dostawę 35 tramwajów typu 120NaG dla Gdańska[11],
  • 22 października 2009 – podpisanie umowy na dostawę 9 tramwajów typu 120Nb dla Segedynu (Węgry)[12],
  • 22 lipca 2010 – podpisanie umowy na dostawę 6 tramwajów typu 120NaS dla Szczecina[13],
  • 22 marca 2011 – podpisanie czteroletniej ramowej umowy na dostawę 15 tramwajów dla Bydgoszczy[14]:
    • 7 sierpnia 2014 – podpisanie umowy wykonawczej na dostawę 12 tramwajów typu 122NaB[15],
  • 27 marca 2012 – podpisanie umowy ramowej na dostawę do 12 tramwajów typu 120NaR dla Kluż-Napoka (Rumunia)[16][17],
  • 2012 – podpisanie umowy na dostawę co najmniej 1 tramwaju typu 121NaK dla Królewca (Rosja)[18],
  • 25 października 2012 – podpisanie umowy na dostawę 22 tramwajów typu 120NaS2 dla Szczecina[19],
  • 21 czerwca 2013 – podpisanie umowy na dostawę 20 tramwajów typu 122NaSF dla Sofii (Bułgaria)[20],
  • 18 grudnia 2013 – podpisanie umowy na dostawę 12 tramwajów (6 typu 121NbT i 6 typu 122NbT) dla Torunia[21],
  • 30 grudnia 2014 – podpisanie umowy na dostawę 22 tramwajów typu 122NaL dla Łodzi[22][23],
  • 8 kwietnia 2015 – podpisanie umowy na dostawę 5 tramwajów typu 122NbTDuo dla Torunia[24][25],
  • 27 stycznia 2016 – podpisanie umowy na dostawę 5 tramwajów typu 122NaSF dla Sofii (Bułgaria)[26],
  • 23 marca 2017 – podpisanie umowy na dostawę 18 tramwajów dla Bydgoszczy[27],
  • 3 kwietnia 2017 – podpisanie umowy na dostawę 12 tramwajów dla Łodzi[28],
  • 5 grudnia 2017 – podpisanie umowy na dostawę 3 tramwajów dla Bydgoszczy[29],
  • 29 stycznia 2019 – podpisanie umowy na dostawę 13 tramwajów typu 122NaSF2 dla Sofii[30],
  • czerwiec 2020 – podpisanie umowy na dostawę 16 tramwajów 122NaJ dla Jassów (Rumunia)[31],
  • 21 lipca 2020 – podpisanie umowy na dostawę 5 tramwajów dla Torunia[32],
  • 18 listopada 2021 – podpisanie umowy na dostawę 25 tramwajów dla Sofii[33],
  • 26 lipca 2022 – podpisanie umowy na dostawę 10 tramwajów dla Bydgoszczy[34].
  • styczeń 2023 – rozszerzenie umowy o dostawę kolejnych 11 tramwajów dla Bydgoszczy[35],
  • 30 marca 2023 – rozszerzenie umowy o dostawę kolejnych 19 tramwajów dla Bydgoszczy[36],
  • 8 sierpnia 2024 – podpisanie umowy ramowej na dostawę 20 tramwajów dla Torunia[37],
  • 28 sierpnia 2024 – podpisanie umowy na dostawę 4 tramwajów dla Torunia[38].

Nazwy typów

[edytuj | edytuj kod]

Tramwaje Swing oznaczane są jako kolejne odmiany produkcyjne typów 120N, 121N i 122N należących do rodziny Tramicus: 120Na, 120Nb, 121Na, 121Nb, 122Na i 122Nb, które czasem posiadają jeszcze 3. literę identyfikującą zamówienie – np. 121NbT czy 122NaL[7][39][40][21][41].

Prezentacje promocyjne

[edytuj | edytuj kod]
Swing podczas jazd promocyjnych w Bydgoszczy

Jeden z tramwajów Swing dla Warszawy był prezentowany na targach InnoTrans 2010 w Berlinie[42]. 7 października 2012 w Królewcu podczas wystawy taboru komunikacji miejskiej zaprezentowano skróconego do 3 członów warszawskiego Swinga[43].

12 lutego 2015 swing, który wcześniej odbywał jazdy promocyjne w Bydgoszczy, rozpoczął miesięczne testy w Grudziądzu na linii nr 3 dworzec kolejowy – Rządz[44][45].

Następca

[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 2014 Pesa rozpoczęła dostawy do Warszawy nowego modelu tramwajów – Jazz. W odróżnieniu od Swinga ma on całkowicie płaską podłogę, co jest możliwe dzięki zastosowaniu bezosiowych wózków[46].

Konstrukcja

[edytuj | edytuj kod]

Charakterystyka rodziny

[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze gdańskiego swinga
Wnętrze szczecińskiego swinga
Dach warszawskiego swinga

Swingi to tramwaje jednoprzestrzenne, całkowicie niskopodłogowe. Wyprodukowane wersje są normalnotorowe lub wąskotorowe, trój- lub pięcioczłonowe, jedno- lub dwukierunkowe. Producent przewiduje także możliwość budowy tramwajów siedmioczłonowych (dla ok. 281 pasażerów)[47] oraz przystosowanych do rozstawu szyn 1524 mm[48].

Tramwaje rodziny Swing są przystosowane do podróżowania osób na wózkach inwalidzkich. Dostęp do tramwaju, także wózkiem dziecięcym, umożliwia wysuwana automatycznie bądź ręcznie rampa. Tramwaje dostosowane są do współpracy z systemem diagnostyki on-line[48].

Swingi są wyposażone w falownikowy układ napędowy z 4 asynchronicznymi silnikami o mocy 105 kW każdy[49], umożliwiający hamowanie elektrodynamiczne z rekuperacją energii. Falowniki (oparte na tranzystorach IGBT) i przetwornice instalowane są na dachu pojazdu. Na życzenie zamawiającego producent może zamontować zasobniki na odzyskiwaną energię elektryczną[50]. Przy braku zasilania zewnętrznego tramwaj może przejechać kilkadziesiąt metrów przy wykorzystaniu energii zgromadzonej w bateriach[50]. Tramwaje wyposażone są w 2 przetwornice statyczne o mocy 30 kW każda[49]. Zawieszenie tramwaju ma dwa stopnie usprężynowania[48].

Konstrukcja Swingów wytrzymuje ściskanie siłą 400 kN i spełnia wymagania normy zderzeniowej EN-15227[48].

Wnętrze

[edytuj | edytuj kod]

Wyposażenie wnętrza i układ siedzeń dostosowane są do wymagań zamawiającego. Fotele mogą być ułożone w 2 kolumnach tak jak w 120Na[1] lub w 3 kolumnach tak jak w 120NaS[51]. Wnętrze może być wyposażone w klimatyzację (kabiny motorniczego lub przestrzeni pasażerskiej), monitoring, automaty biletowe, system informacji pasażerskiej z możliwością emisji reklam, sieć wi-fi czy system zliczania pasażerów[48][52].

Osłony wózków

[edytuj | edytuj kod]

W porównaniu z rodziną Tramicus, Swingi mają większe osłony wózków (sięgają niżej), aby tłumić hałasy powstające w obrębie wózków[53]. Osłony te wystają poza obrys pudła, co powodowało obrywanie się osłon przy przejazdach po zaśnieżonych torowiskach w Warszawie i Gdańsku[53][54]. Przy produkcji warszawskich Swingów od 51. egzemplarza montowane były wzmocnione osłony wózków, a we wcześniejszych producent zobowiązał się wymienić osłony na nowe[55].

Wersje

[edytuj | edytuj kod]
Typ Liczba
członów		 Długość Szerokość
pudła		 Rozstaw
szyn		 Miejsca
siedzące		 Właściwości
120Na 5 30,12 m 2,35 m 1435 mm 40+4 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe  [1][3][56]
120NaDuo 5 30,12 m 1435 mm 28+4 pojazd dwukierunkowy klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe  [5][57][58]
120NaG 5 30,12 m 2,35 m 1435 mm 40+4 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring  [1][59]
120NaR 5 1435 mm 40 lub 44 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej Internet bezprzewodowy  [16][52][17][60]
120NaS 5 31,82 m 2,35 m 1435 mm 61 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring  [2]
120NaS2 5 30,12 m 1435 mm 40+4 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy  [61][62]
120Nb 5 30,12 m 2,35 m 1435 mm 42+4 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring  [1]
121NaB 3 >19 m 2,35 m 1000 mm 25 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy ładowarki USB  [27][63][64][65][66]
121NaK 3 19,35 m 1000 mm 23+4 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach Internet bezprzewodowy  [6][43][67]
121NbT 3 19,37 m 2,35 m 1000 mm 25 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy  [21]
122NaB 5 30,12 m 2,35 m 1000 mm 40 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy  [15][68][69]
122NaJ 5 30,50 m 2,4 m 1000 mm 58 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej monitoring automaty biletowe  [31][70]
Bydgoszcz 2 5 30,12 m 2,35 m 1000 mm 53 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy ładowarki USB  [71][63][64]
122NaL (2015) 5 30,50 m 2,4 m 1000 mm 40 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe  [22]
122NaL (2018) 5 30,50 m 2,4 m 1000 mm 44+6 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe przewóz rowerów  [28][72][73]
122NaSF 5 30,12 m 2,3 m 1009 mm 41 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring  [20][74][75]
122NaSF2 5 ~30 m 2,3 m 1009 mm 41 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach  [76]
122NbT 5 30,12 m 2,35 m 1000 mm 40 klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej przewóz osób na wózkach monitoring automaty biletowe Internet bezprzewodowy  [21]
122NbTDuo 5 ~30 m 2,35 m 1000 mm 28 pojazd dwukierunkowy klimatyzacja przestrzeni pasażerskiej monitoring automaty biletowe  [24][77]
Kabina motorniczego
System informacji pasażerskiej
Panel sterowania jazdą do tyłu

Pierwsza wersja Swinga (120Na dla Warszawy) jest 5-członowa, jednokierunkowa i długości 30,12 m[56]. Powstało kilka odmian różniących się w różnych aspektach od pierwowzoru. Największe różnice pojawiły się w wersjach:

  • 120Nb mającej inny kształt pudła (brak wcięcia w dolnej części, tzw. skosów)[78],
  • 120NaS, która jest dłuższa od 120Na – jej długość (bez sprzęgów) wynosi 31,82 metra. Ma więcej miejsc siedzących – 61[2][79],
  • 121NaK mającej jedynie 3 człony oraz dostosowanej do 1000 mm rozstawu szyn[80],
  • 120NaDuo będącej tramwajem dwukierunkowym i dwustronnym, co pociągnęło za sobą zmniejszenie liczby miejsc siedzących do 28[57][81],
  • 122NbT mającej zmniejszone skosy oraz nowy kształt czoła zbliżony do pierwotnego projektu Jazza dla Warszawy[82][21].

Podzespoły

[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj Producent Typ Zastosowanie
120Na 120NaR 120NaG 120NaS 120Nb
Falownik Medcom FT106-600 Tak[83] ? Tak[49] ? ?
Silnik trakcyjny VEM Sachsenwerk DKCBZ 0211-04 Tak[84] Tak[84] Tak[84] Tak[84] Nie
DKCBZ 0211-04A Nie Nie Nie Nie Tak[84]
Przekładnia osiowa Voith KSH-217 Tak[85] ? Tak[85] Tak[85] ?
System hamulcowy Knorr-Bremse 1. hamulce aktywne
2. hamulce pasywne
3. piasecznice 		Tak[86]
(1,2,3) 		? Tak[86]
(2,3) 		? Tak[86]
(2,3)
Odbierak prądu Stemmann Fb 700 Tak[83] ? ? ? ?
Rejestrator cyfrowy[i] ATM Awionika ATM-RPS4W Tak[87] ? Tak[87] Tak[87] Tak[87]
? Nie ? Tak[59] ? ?
Mechanizmy drzwiowe Knorr-Bremse Tak[86] ? Tak[86] ? Tak[86]
  1. ↑ Dokładnie: system rejestracji wszystkich parametrów pracy tramwaju i diagnostyki on-line.

Eksploatacja

[edytuj | edytuj kod]
Państwo Miasto Typ Lata dostaw Liczba Źródło
 Polska Warszawa 120Na 2010–2013 180 [88]
120NaDuo 2012 6 [88]
Gdańsk 120NaG 2010–2011 35 [88]
Szczecin 120NaS 2010–2011 6 [88]
120NaS2 2013–2014 22 [88]
Bydgoszcz 122NaB 2015–2016 12 [21][89][90]
122NaB-10 2018–? 15 [27][91]
121NaB 2017–2018 6 [27][92][66]
121NaB-10 od 2023 4 z 6 [36][93][94]
122NaB-20 od 2023 6 z 34 [93][94]
Toruń 121NbT 2015 6 [21]
122NbT 2014–2015 6 [21]
122NbTDuo 2015 5 [95][96][25]
2021–2022 5 [97][98][99]
0 z 4 [38]
Łódź 122NaL 2015–2016 22 [41]
122NaL-10 2018 12 [100][101][102]
 Węgry Segedyn 120Nb 2011–2012 9 [39]
 Rumunia Kluż-Napoka 120NaR 2012 4 [103][17]
Jassy 122NaJ 2021 16 [104][31][105][106]
 Rosja Królewiec 121NaK 2012 1 [40]
 Bułgaria Sofia 122NaSF 2013–2014, 2016 25 [107][26][108]
122NaSF2 2019–2020 13 [30][109][110]
2022-2023 29 [33][111][112]
Łączna liczba: 445 z 479

Warszawa

[edytuj | edytuj kod]
120Na
120NaDuo

Pierwsze zamówienie na tramwaje Pesa Swing zostało złożone przez Tramwaje Warszawskie 29 maja 2009 i przewidywało zakup 186 sztuk typu 120Na. Dostawy zaplanowano na okres 2010–2013[113]. Zamówione tramwaje zostały podzielone między kilka projektów realizowanych w Warszawie, do których miasto ubiegało się o współfinansowanie ze środków Unii Europejskiej:

Koszt zakupu 186 sztuk wynosił około 1,5 mld zł, co dawało koszt jednostkowy na poziomie około 8 064 516 zł[116].

Pierwszy tramwaj został zaprezentowany w drugim tygodniu maja 2010 w Bydgoszczy, 19 maja przywieziono go do Warszawy (do zajezdni Wola), a 12 czerwca w zajezdni Mokotów uroczyście przekazano go do ruchu[56]. Setnego Swinga dostarczono 19 lutego 2012[117].

Na początku 2012 podpisano aneks do zamówienia mówiący, że 6 z 31 Swingów zamawianych do obsługi trasy na Tarchomin ma powstać w wersji dwukierunkowej[118]. Zmianę wprowadzono, aby umożliwić uruchomienie początkowej części tej nowej trasy, wobec problemów formalnych przedłużających jej dokończenie[57]. Pierwszy Swing Duo dotarł do Warszawy 7 sierpnia 2012[119]. Wszystkie dwukierunkowe Swingi przypisano do zajezdni Żoliborz. Po dostarczeniu wszystkich 6 sztuk i uzyskaniu ich homologacji, 15 października wprowadzono do ruchu liniowego pierwszego Swinga Duo[120]. Na początku przeznaczono je do obsługi linii przewidujących zawracanie na pętlach. 21 stycznia 2013 skierowano je na nową trasę (linia nr 2) przez Most Marii Skłodowskiej-Curie wymagającą taboru dwukierunkowego. Swingi jeżdżą do przystanku Stare Świdry, w okolicy którego zamontowano rozjazd nakładowy, umożliwiający zmianę toru i powrót do przystanku Metro Młociny[121].

Sukcesywne włączanie do ruchu nowych Swingów pozwoliło wycofać wagony Konstal 13N. Ich uroczyste pożegnanie odbyło się 5 stycznia 2013[122]. Ostatecznie dostawy 186 sztuk swingów pozwoliły zastąpić także dużą część 105Na[123].

W kolejnym zamówieniu na tramwaje dwukierunkowe dla Warszawy Pesa zaproponowała tramwaje z nowej rodziny Jazz, umowę na dostawę 45 takich tramwajów podpisano 21 marca 2013[124].

21 listopada 2013 roku dostarczono ostatniego Swinga do Warszawy[125].

W listopadzie 2018 Tramwaje Warszawskie podpisały z Mennicą Polską umowę na dostawę nowych biletomatów do wszystkich tramwajów TW[126].

Warszawskie 120Na otrzymały malowanie zbliżone do ostatecznie wybranego dla 120N Tramicus. Spośród dostarczonych swingów cztery pierwsze wyróżniają się brakiem czerwonego pasa nad kabiną motorniczego[56].

Gdańsk

[edytuj | edytuj kod]
120NaG

Drugim zakładem, który zdecydował się na zakup tramwajów Pesa 120Na Swing, był ówczesny ZKM Gdańsk (od 2017 roku Gdańskie Autobusy i Tramwaje), który zamówił 35 wagonów. Wartość zamówienia wyniosła 305 520 696 zł brutto, z czego 37,5% kosztów zostało pokrytych z funduszy UE[59][127]. Nowe tramwaje były dostarczane wraz z używanymi tramwajami Düwag N8C, które w wyniku modernizacji zostały nazwane N8C-NF. Wszystkie zostały przyjęte na stan zajezdni Wrzeszcz[128].

Pierwsza Pesa 120NaG została dostarczona w nocy z 19 na 20 września 2010[129], a wprowadzona do ruchu 2 października 2010[130]. Rozpoczęcie eksploatacji nowych tramwajów odbyło się podczas festynu na pętli Chełm Witosa, gdzie zostały zaprezentowane również zabytkowe tramwaje Bergmann i Konstal N. Nowe tramwaje skierowano początkowo na linię 11[131]. Dostawy tramwajów do Gdańska zakończyły się w grudniu 2011[132].

Zakup nowych tramwajów zakończył realizację GPKM IIIa (Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej), w którym oprócz zakupu wagonów zmodernizowano torowiska na Dolnym Tarasie (Przymorze, Zaspa, Jelitkowo, Wrzeszcz, Nowy Port, Brzeźno) i Siedlcach oraz wybudowano linię w ciągu al. Witosa i Vaclava Havla[133].

Wszystkie egzemplarze otrzymały imiona gdańszczan, których władze miasta uznały za zasłużonych. Zdecydowano się na takich patronów, jak: Daniel Gralath, Władysław Czerny, Jan Heweliusz, Jan Uphagen, Gabriel Fahrenheit, Sat-Okh, Daniel Chodowiecki, Franciszek Mamuszka, Maurycy Ferber, Elżbieta Koopman Heweliusz, Eduard Friedrich von Conradi, Jeremiasz Falck, Filip Clüver, Adolf Butenandt, Gotfryd Lengnich, Hugo Conwentz, Bartłomiej Keckermann, Alf Liczmański, Krzysztof Klenczon, Maciej Płażyński, Anna Walentynowicz i Marian Seredyński[134]. W sierpniu 2017 Adolf Butenandt przestał być patronem jednego z tramwajów[135].

Podczas mistrzostw Europy w piłce nożnej 2012 Swingi obsługiwały m.in. linię 60, która dowoziła kibiców z dworca głównego do pętli Kliniczna umożliwiającej dojście na stadion[136].

14 lipca 2016 podczas gwałtownych opadów deszczu we Wrzeszczu jeden ze swingów został zalany po linię okien i w rezultacie poważnie uszkodzony[137]. Na jego naprawę ogłoszony został przetarg, jednakże nie było chętnych na wykonanie tej naprawy i ostatecznie ZKM zdecydował się na częściową naprawę we własnym zakresie, po czym ogłoszono kolejny przetarg na naprawę, który wygrała Pesa[138][139].

Szczecin

[edytuj | edytuj kod]
120NaS2

Kolejnym miastem, które zdecydowało się na model 120Na Swing, był Szczecin. Tramwaje Szczecińskie zakupiły sześć pojazdów. Dostawy trwały od listopada 2010 (pierwszy wagon przekazano Tramwajom Szczecińskim w zajezdni Pogodno 13 listopada[140]) do początku marca 2011. Kupno i przywiezienie Swingów zbiegło się w czasie z pierwszą turą wyborów samorządowych[79]. W pierwszym kursie z pasażerami jechał między innymi prezydent Szczecina. Pierwszy Swing (nr boczny 801) rozpoczął służbę liniową 1 lutego 2011 o godzinie 10:48, podmieniając skład Tatr T6A2 237+238. Dostawy nowych tramwajów spowodowały kasację wagonów Konstal 105N[141].

Wprowadzenie do eksploatacji Swingów wymusiło zmiany w infrastrukturze i w jej utrzymywaniu. Już przy testach zwracano szczególną uwagę na jakość odśnieżenia torowisk[142], aby nie uszkodzić osłon wózków o zalegający śnieg, jak to miało miejsce w Warszawie i Gdańsku[54]. Konieczna była także przebudowa niektórych peronów tramwajowych, aby mogły być obsługiwane przez Swingi[143]. Część krawędzi przystankowych trzeba było wydłużyć, a niektóre odsunąć od osi toru, aby Swingi nie zahaczały o nie osłonami wózków[144]. Na początku składy obsługiwały tylko linię nr 7, a później również 8[141]. Przebudowę przystanków przy trasie ósemki zakończono w lipcu 2011[145]. Innym problemem, który wymagał dostosowania infrastruktury dla Swinga, było zbyt późne wzbudzanie sygnalizacji świetlnej w miejscach, gdzie system wykrywa pantograf zbliżającego się tramwaju. Problemy były spowodowane tym, że odbierak w Swingu umieszczony jest nad środkowym członem, a w starszych szczecińskich tramwajach jest z przodu, nad kabiną motorniczego[146].

W połowie 2011 w plebiscycie Głosu Szczecińskiego zostały wybrane dla tramwajów imiona związane z miastem: Szmaragd (Jezioro Szmaragdowe), Pogodny (osiedle Pogodno), Filipinki (zespół wokalny Filipinki), Pionier 1909 (Kino Pionier 1907), Rusałka (jezioro Rusałka) i Różanka (Ogród Różany)[147].

Przebudowa Bramy Portowej rozpoczęta w kwietniu 2012 spowodowała zmiany w organizacji komunikacji miejskiej. Linie 2, 7 i 8, (dwie ostatnie to jedyne, które mogą być obsługiwane przez Swingi[148]), zostały przekierowane na pętlę przy ulicy Potulickiej. Ze względu na zły stan torowiska niskopodłogowe tramwaje były przez ponad miesiąc odstawione w zajezdni[149].

W 2012 władze Szczecina zamówiły kolejne 22 Swingi[19]. Dostawy rozpoczęto 26 stycznia 2013[62]. 12 marca dwa pierwsze egzemplarze rozpoczęły służbę na linii nr 8[150]. Kolejne 4 zostały dostarczone pod koniec marca[151], a pozostałe miały zostać dostarczone między październikiem 2013 a marcem 2014[150]. Zgodnie z planem ostatni tramwaj z zamówionych dotarł do Szczecina 29 marca 2014[152]. Na tramwaje udzielono pięcioletniej gwarancji[153].

Od 14 października Swingi kierowane są również do obsługi linii nr 10, której trasa tego samego dnia uległa zmianie[154], natomiast od marca 2014, w ramach testów, rozpoczęto weekendową eksploatację Swingów na linii 5[155]. Od 12 maja 2014 Swingi kierowane są do obsługi linii nr 4, która kursuje zmienioną trasą w związku z remontem ulicy Potulickiej[156][157][158].

Wszystkie 28 swingów stacjonuje w zajezdni Pogodno[159].

Segedyn

[edytuj | edytuj kod]
120Nb

Władze węgierskiego miasta Segedyn zamówiły 9 tramwajów typu 120Nb[12] do obsługi linii łączącej dworzec główny z dworcem Rokus. Zakup tramwajów został współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej, w ramach jednego projektu wraz z modernizacją torowisk i zakupem trolejbusów[160]. Tramwaje zostały zakupione wraz z 3-letnią gwarancją[161].

Pierwszy skład został dostarczony przez producenta 30 września 2011[162], a 5 października odbyła się uroczysta prezentacja[163]. Po zakończeniu testów, w lutym 2012 tramwaje uzyskały homologację na rynek węgierski[164]. Pierwsze trzy pojazdy, po zakończeniu testów i szkoleń, zostały uroczyście włączone do ruchu 2 marca 2012[165]. Ostatni egzemplarz został dostarczony 22 maja[166]. Z tej okazji 26 maja zorganizowano specjalną tramwajową show-paradę[167].

23 marca, podczas Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, tramwaje zostały uroczyście zaprezentowane[165].

29 kwietnia 2013 zawieszono eksploatację swingów w Segedynie[168] z uwagi na testy nowego oprogramowania układu napędowego[169]. 15 maja pojazdy zostały ponownie dopuszczone do ruchu[161].

Kluż-Napoka

[edytuj | edytuj kod]
120NaR

27 marca 2012 władze rumuńskiego miasta Kluż-Napoka podpisały z Pesą umowę ramową na dostawę do 12 tramwajów[16]. Pierwszy tramwaj, zgodnie z założonym planem[16], został dostarczony 30 maja 2012[170]. Pojazd oznaczono numerem taborowym 81, a dodatkowo dostał tablice rejestracyjne CJ-N 101[171]. Kolejny tramwaj dostarczono 7 czerwca[172]. Łącznie w 2012 roku dostarczono 4 tramwaje, do zakupu pozostałych 8, przewidzianych w umowie ramowej, nie doszło[103][173]. Tramwaje zostały objęte sześcioletnią gwarancją producenta[16].

Bydgoszcz

[edytuj | edytuj kod]
122NaB

22 marca 2011 podpisano czteroletnią umowę ramową na dostawę do 15 Swingów do Bydgoszczy. Pierwsze 2 tramwaje miały zostać zamówione w 2012 roku w ramach budowy dwukilometrowej trasy łączącej dworzec główny w Bydgoszczy z resztą sieci. Kolejne 12 tramwajów miało zostać zakupionych do obsługi budowanej 10-kilometrowej linii tramwajowej do Fordonu. Zakup piętnastej sztuki miał być możliwy jedynie przy nadwyżce budżetowej miasta w czasie obowiązywania umowy ramowej[14].

Ostatecznie do podpisania właściwej umowy na dostawę 12 tramwajów do obsługi trasy do Fordonu opiewającej na kwotę 109 mln zł doszło 7 sierpnia 2014[15]. 29 października 2014 zaprezentowano tramwaj testowy, odmienny od zamówienia, a dzień później rozpoczął on testowe kursy z pasażerami[69]. Na początku lutego 2015 testowy tramwaj trafił do Grudziądza[174]. 2 października 2015 na pętli przy ulicy Wyścigowej zaprezentowano pierwszy z właściwych tramwajów[89], dostawy pozostałych miały trwać do końca 2015 roku[15]. Pod koniec października bydgoskie swingi otrzymały homologację[175]. W połowie listopada tramwaj skierowano do testowania nowo wybudowanej trasy do Fordonu[176]. W budowę tramwajów, poza pracownikami Pesy, zaangażowani byli również pracownicy łódzkiego MPK[177]. Na początku grudnia Urząd Miasta ogłosił konkurs[178], w ramach którego w połowie tego miesiąca wybranych zostało 12 patronów bydgoskich swingów[179]. Do końca 2015, by nie utracić dofinansowania unijnego, 11 niedostarczonych tramwajów zostało odebranych warunkowo[180]. Z tytułu niedotrzymania umownego terminu realizacji zamówienia, za okres od 7 do 19 grudnia 2015, tj. do podpisania aneksu do umowy z wykonawcą, miasto naliczyło Pesie odsetki karne. Ostatecznie uzgodniono, że ich wartość wynosząca około 2 mln zł zostanie uwzględniona w postaci dodatkowego wyposażenia tramwajów[181]. Ze względu na opóźnienia w dostawach, planowane na 2 stycznia 2016[182] otwarcie linii do Fordonu odbyło się dopiero 16 stycznia[183]. Urząd Miasta ogłosił plebiscyt na patronów nowych tramwajów - wybieranych spośród wybitnych postaci ze świata sportu, kultury i sztuki, mocno związanych z Bydgoszczą[184]. Na pierwszą jedenastkę patronów wskazano: Mariana Rejewskiego, Mieczysława Połukarda, Leona Wyczółkowskiego, Polę Negri, Jana Biziela, Leona Barciszewskiego, Józefa Święcickiego, Zdzisława Krzyszkowiaka, Ferdinanda Lepckego, Teodora Kocerkę, Jerzego Sulimę-Kamińskiego, Ernsta Conrada Petersona[185].

Do 5 stycznia 2016 odbiorcy dostarczono 4 tramwaje[186], a w dniu otwarcia linii do Fordonu dostarczone i gotowe do jazdy były wszystkie zamówione wozy. Wyjechało wówczas 8 z nich[90].

23 marca 2017 miasto podpisało z Pesą umowę na kolejnych 18 swingów: 15 sztuk 5-członowych i 3 sztuki 3-członowe[27]. W lipcu 2017 Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy złożył Pesie ofertę rozszerzenia zamówienia o 3 dodatkowe tramwaje 3-członowe[187]. 31 lipca zakończył się konkurs ogłoszony przez Miasto Bydgoszcz na patronów dla 18 nowych tramwajów[188]. W plebiscycie bydgoszczanie wybrali: Bartłomieja z Bydgoszczy, Witolda Bełzę, ppor. Leszka Białego, Andrzeja Brończyka, Teresę Ciepły, Henryka Glücklicha, Wincentego Gordona, Adama Grzymałę-Siedleckiego, Annę Jachninę, Michała Jagodzińskiego[189], Kazimierza III Wielkiego, Jana Maciaszka, Zygmunta Mackiewicza, Edmunda Mileckiego[190][1], Jeremiego Przyborę, Andrzeja Szwalbego i Emila Warmińskiego[191]. 21 września 2017 tramwaj noszący imię Oskara Pichta, będący pierwszym z zamówionych tramwajów 3-członowych i zarazem pięćsetnym pojazdem wyprodukowanym przez Pesę[192], odbył pierwszą oficjalną jazdę. Osiemnastego patrona dla jubileuszowego składu "500", na wniosek środowiska niewidomych z bydgoskiego K-PSOSW nr 1, pozakonkursowo wskazał prezydent Bydgoszczy[193]. W chwili prezentacji MZK Bydgoszcz dysponowało łącznie trzema wozami 3-członowymi z tego zamówienia[92]. 5 października wozy te rozpoczęły regularne kursy na liniach nr 1 i 4[194]. 5 grudnia podpisano ostatecznie umowę rozszerzającą zamówienie o 3 tramwaje 3-członowe[29]. Ostatni pojazd miał być dostarczony do 30 września 2018, natomiast faktycznie dostawy zakończono 15 maja 2019; o czasie dotarły tylko krótkie tramwaje. Opóźnienia dostaw poszczególnych wozów wynosiły od 44 do 243 dni, w sumie 2291 dni. Naliczone producentowi kary umowne okazały się jednak zdaniem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy zbyt wysokie, w wyniku czego Pesa zażądała od miasta zwrotu ponad 17 mln zł[195]. Dzięki dostawom swingów możliwa była kasacja części eksploatowanych tramwajów Konstal 805Na[196].

30 czerwca 2023 roku Swing, któremu patronuje Andrzej Szwalbe, zyskał nowy wygląd, dla uczczenia 100. rocznicy urodzin wybitnego działacza kulturalnego[197]. Pesa wykonała na własny koszt, w uzgodnieniu z MZK Bydgoszcz, okolicznościową okleinę tramwaju, z zachowaniem bezpieczeństwa oryginalnej malatury. Czarno-białe grafiki, dla upamiętnienia Roku Andrzeja Szwalbego, przedstawiają symbolicznie jego wkład w życie muzyczne miasta: na burtach widnieją sylwetki gmachów Opery Nova, Filharmonii Pomorskiej i Akademii Muzycznej oraz zarys klawiatury fortepianu[198].

26 lipca 2022 miasto podpisało Umowę na dostawę 10 tramwajów wraz z opcją na 36 kolejnych sztuk[34]. 21 stycznia 2023 poinformowano o uruchomieniu opcji na dodatkowe 11 sztuk[199], a 30 marca na kolejnych 19[36]. W nocy z 22 na 23 sierpnia 2023 został dostarczony pierwszy tramwaj. Cały kontrakt na dostawę łącznie 40 niskopodłogowych pojazdów (6 trójczłonowych oraz 34 pięcioczłonowych)[200], zgodnie z umową ma zostać sfinalizowany w 2025 roku[201]. W połowie listopada tramwaje z zamówienia podstawowego (10 sztuk) były już dostarczone przewoźnikowi[93].

Królewiec

[edytuj | edytuj kod]
121NaK w zajezdni w Królewcu

Sieć tramwajowa w Królewcu powstała w czasie, gdy miasto należało do Prus Wschodnich. Ma ona nietypowy dla Federacji Rosyjskiej rozstaw szyn 1000 mm i zaprojektowana jest dla wagonów o mniejszej niż zazwyczaj w Rosji skrajni. Uwarunkowane historycznie różnice utrudniają władzom miasta swobodne pozyskiwanie taboru. Konstrukcji nowego modelu dla Królewca miał podjąć się Biełkommunmasz z Mińska. Planowano dostawę prototypu na lato bądź jesień 2012, jednak tramwaju nie zbudowano[202].

W 2012 Pesa podpisała kontrakt z Królewcem na dostawę 1 Swinga w wersji trójczłonowej, bazującej na wersji warszawskiej, z opcją zakupu kolejnych[18]. 7 października 2012 pojazd został zaprezentowany w Królewcu. Różnicą jest dostosowanie do rozstawu szyn 1000 mm[18][43].

Pierwszy pojazd dla Rosjan zaprezentowano 14 grudnia 2012 w Toruniu i 17 grudnia 2012 w Bydgoszczy (miasta te mają, podobnie jak Królewiec, torowiska o metrowym rozstawie szyn)[6][80]. Do Królewca tramwaj dotarł 21 grudnia 2012[203], a na ulice wyjechał 28 grudnia[204], na linię nr 5 Bassiejnaja – Miasokombinat[40].

Tramwaj Pesy został kupiony za ok. 1,5 mln euro po połowie z kasy miasta i regionu. Wagon serii BKM-62103 (ros. БКМ-62103) zaproponowany przez Biełkommunmasz miał kosztować ok. 600 tys. euro[202]. 14 sierpnia 2014 władze federalne zakazały władzom Królewca zakupu kolejnych tramwajów z Pesy[205].

W czerwcu 2015, po przejechaniu 94 tys. km, królewiecki Swing został odstawiony do naprawy, po której bezpośrednio nie powrócił do eksploatacji. Wagon jest zbyt ciężki, by wjeżdżać na znajdujące się w mieście drewniane mosty w złym stanie technicznym, jak również zbyt szeroki, by pojawić się na przebudowanej ul. 9 Kwietnia. Ponadto po zmianach w organizacji ruchu na al. Leninowskiej tramwaj musiałby jechać pod prąd, aby skręcić w ul. Bagrationa. W związku z powyższym pojazd nie mógł obsługiwać kilku linii. Dwa razy w miesiącu wóz wyjeżdżał na miasto jako przejazd techniczny[206]. Do regularnego kursowania powrócił dopiero latem 2016 roku i z przerwami kursował do października 2019 kiedy rozpoczął się remont ulicy Kijowskiej na czas którego aż do czerwca 2020 stał w zajezdni[207]. Pomiędzy jesienią 2023 a latem 2024 ponownie nie był eksploatowany[208].

Sofia

[edytuj | edytuj kod]
122NaSF

W marcu 2013 sofijski operator sieci tramwajowej Stoliczen Elektrotransport wybrał w przetargu na dostawę 20 tramwajów do obsługi sieci 1009 mm ofertę Pesy z modelem Swing w wersji pięcioczłonowej. Wartość kontraktu to 50 mln euro, z czego 33,2 mln euro to koszt pojazdów, a 16,8 mln euro części zamiennych oraz urządzeń do diagnostyki pojazdów[209]. Stosowną umowę podpisano trzy miesiące później[20].

Pierwszy Swing dotarł do Sofii w nocy z 18 na 19 listopada 2013, a 29 listopada miał miejsce uroczysty odbiór w zajezdni Krasna Polyana[210]. 13 stycznia 2014 odbyło się oficjalne przekazanie pierwszego Swinga połączone z uroczystym przejazdem z udziałem władz i mediów. Tego samego dnia rozpoczęto również ruch liniowy[74]. Do kwietnia 2014 dostarczone zostały wszystkie zamówione wówczas pojazdy[26]. Tramwaje zostały skierowane do obsługi linii nr 7[108].

27 stycznia 2016 podpisano umowę na dostawę kolejnych 5 swingów[26]. Ich dostawy rozpoczęły się w czerwcu[211], zaś w październiku dostarczone były wszystkie tramwaje i odbyła się ich uroczysta prezentacja. Tramwaje zostały skierowane do obsługi linii nr 1[108].

29 stycznia 2019 podpisana została z Pesą umowa na dostawę 13 tramwajów 122NaSF2[30]. 28 listopada pierwszy swing z tej dostawy wyjechał na tory w Sofii[212].

W połowie 2020 Pesa złożyła najkorzystniejszą ofertę w przetargu na dostawę kolejnych 25 wozów za cenę ok. 184 mln zł[213]. Ostateczne zawarcie umowy nastąpiło 18 listopada 2021[33]. W wyniku oszczędności miasta zwiększono zamówienie o dodatkowe 4 szt. Łączna liczba w tym pakiecie to 29 szt.[214] Ostatni tramwaj dostarczono 9 lipca 2023[215].

Toruń

[edytuj | edytuj kod]
122NbT

18 grudnia 2013 MZK Toruń podpisał umowę z bydgoskim producentem na dostawę 12 tramwajów (6 pięcioczłonowych i 6 trójczłonowych)[21]. 30 września 2014 dostarczono pierwszy tramwaj pięcioczłonowy, a 8 października drugi[21]. 27 października swingi rozpoczęły kursy z pasażerami[216]. 8 stycznia 2015 roku dostarczono ostatni pięcioczłonowy tramwaj[21]. 122NbT zostały skierowane najpierw na linie 3 i 4, jednak docelowo (po zakończeniu remontów) przewidziane są na linie 1 i 5[217]. 12 marca dostarczono pierwszy tramwaj trójczłonowy – 121NbT[21], a 8 kwietnia rozpoczęto jego eksploatację[218]. Dostawy zakończono 8 czerwca 2015[21]. Ten typ jest przeznaczony do obsługi linii 2, 3 i 4[217].

8 kwietnia 2015 MZK podpisał z Pesą umowę na kolejnych 6 pojazdów – 5 tramwajów dwukierunkowych oraz 1 pojazd techniczny. Według umowy miały one zostać dostarczone pod koniec 2015 roku[24]. W budowę tramwajów, poza pracownikami Pesy, zaangażowani byli również pracownicy łódzkiego MPK[177]. W nocy z 4 na 5 grudnia do Torunia dotarł pierwszy z zamówionych dwukierunkowych swingów[95], a w nocy z 23 na 24 grudnia ostatni[96]. 22 grudnia producent dostarczył homologację[219], a 30 grudnia pierwszy dwukierunkowy swing o numerze 313 zadebiutował na linii nr 1[220].

21 lipca 2020 MZK podpisał z Pesą kolejną umowę, przewidującą w ciągu 2 lat dostawę 5 pięcioczłonowych tramwajów niskopodłogowych o długości 32 m[221], przeznaczonych do obsługi nowej trasy na Osiedle Jar. Wartość kontraktu to 46.405.101,75 zł brutto. Pojazdy będą wyposażone w klimatyzację, monitoring wizyjny, komputer pokładowy, WiFi, gniazda ładowania USB, biletomaty, zapowiedzi głosowe i wizualne przystanków, system zliczania pasażerów, monitory reklamowe, a podłoga zostanie wyłożona wykładziną antypoślizgową[222][223]. Pierwszy pojazd z tej dostawy dotarł do Torunia w nocy z 12 na 13 grudnia 2021[224], a 29 grudnia wyruszył na tory[225]. Ostatni wóz z zamówienia dostarczono 25 lutego 2022[99].

8 sierpnia 2024 przewoźnik podpisał umowę ramową na dostawę 20 tramwajów[37].

28 sierpnia MZK podpisał umowę na dostawę 4 tramwajów z opcją na 8 dodatkowych[38].

Łódź

[edytuj | edytuj kod]
122NaL na przystanku Piotrkowska Centrum

30 grudnia 2014 MPK Łódź podpisało umowę na dostawę 22 swingów. Tramwaje, które zamówiono do obsługi połączenia z Retkini na Olechów[226], miały zostać dostarczone jesienią 2015 roku[22]. W połowie lipca 2015 poinformowano, że termin sierpniowy był umowny, a zgodnie z podpisaną umową wszystkie pojazdy mają zostać dostarczone do 15 listopada. Wówczas pierwszy egzemplarz był na etapie budowy konstrukcji stalowej i planowano, że jego budowa zakończy się pod koniec sierpnia. Na początku września tramwaj miał zostać poddany procesowi homologacji, a 22 września zaprezentowany na targach Trako[227], jednakże tak się nie stało[228]. Ostatecznie pierwszy tramwaj dotarł do Łodzi w nocy z 3 na 4 listopada[229], a w II połowie tego miesiąca uzyskał homologację. Wtedy również producent zobowiązał się do dostawy drugiego egzemplarza do końca miesiąca[230] i rzeczywiście 25 listopada do Łodzi dostarczony został drugi swing. Deklarowano wówczas, że pozostałe sztuki zostaną dostarczone do końca 2015[231]. Na początku grudnia do odbiorcy dotarł 3. tramwaj[232], do połowy tego miesiąca dostarczono 5 wozów[233], a tydzień później w Łodzi znajdowało się 7 egzemplarzy, z których 3 były dopuszczone do ruchu[234]. 23 grudnia, w 117. rocznicę uruchomienia tramwajów elektrycznych w Łodzi, swingi rozpoczęły kursy z pasażerami na linii nr 10 biegnącej trasą W-Z[235]. Do 28 grudnia dostarczono 9 egzemplarzy[236]. Dwa dni później MPK zakończyło działania mające na celu finalizację zakupu z zachowaniem dotacji. W Łodzi znajdowało się wówczas 10 sztuk, a pozostałe tramwaje zostały odebrane przez zamawiającego u producenta[237]. Umożliwiło to zachowanie dofinansowania z Unii Europejskiej, która pokryła 80% kosztu zakupu każdego z tramwajów (5 mln zł z całkowitego kosztu jednego egzemplarza wynoszącego 6,2 mln zł netto), pomimo tego, że nie wszystkie pojazdy były wówczas gotowe. Pozostałe tramwaje miały zostać dostarczone do Łodzi w styczniu 2016[238]. Do 5 stycznia 2016 do Łodzi dostarczono połowę zamówionych tramwajów[186], a w nocy z 29 na 30 stycznia zakończono dostawy[239]. W styczniu okazało się również, że podczas bardziej obfitych opadów śniegu na 4 przystankach linii W-Z może dochodzić do zarysowań nowych wagonów[240]. Na początku lutego wszystkie wozy zostały skierowane do obsługi linii nr 10 biegnącej trasą W-Z[241]. Dzięki dostawom swingów możliwe było wycofanie części tramwajów Konstal 805Na, do listopada 2016 wycofanych zostało 13 sztuk[242].

24 czerwca 2016 jeden ze swingów popsuł się w okolicach skrzyżowania trasy W-Z z ulicą Kilińskiego. Tramwaj został zepchnięty na nieużytkowany tor na al. Kościuszki, gdzie był naprawiany przez mechaników z MPK. Podczas naprawy tramwaj samoistnie ruszył i przejechał 2,5 km przez miasto bez motorniczego, zatrzymując się wskutek wykolejenia na placu Niepodległości[243].

3 kwietnia 2017 miasto zamówiło kolejnych 12 swingów z przeznaczeniem do obsługi linii nr 14[28]. Dostawy rozpoczęto w nocy z 21 na 22 stycznia 2018. Przed ostatecznym odbiorem wszystkie tramwaje muszą przejść test 3 tys. km przejechanych bez awarii[100]. 20 marca nowy pierwszy swing rozpoczął obsługę linii nr 14[244]. 15 października upłynął termin dostawy ostatniego tramwaju, dostarczonych wówczas było 9 z 12 pojazdów[245]. Dostawy wszystkich pojazdów ukończono w połowie grudnia[101]. Dzięki dostawom swingów możliwa była sprzedaż części Konstali 805Na[246].

Jassy

[edytuj | edytuj kod]
122NaJ

W czerwcu 2020 rumuńskie miasto Jassy podpisało z Pesą umowę na dostawę 16 swingów[31]. W maju 2021 gotowy był pierwszy egzemplarz i rozpoczął on testy w Bydgoszczy[247]. Na początku sierpnia dostarczono dwa pierwsze tramwaje do Jassów[248], 11 sierpnia jeden z nich rozpoczął testy bez pasażerów[249], a 9 września rozpoczęły się jazdy z pasażerami[250]. W grudniu 2021 zakończono dostawy[106].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f Prospekty na stronach producenta: 120Na Warszawa, 120Na Gdańsk i Swing Szeged [dostęp 2012-05-01]
  2. ↑ a b c Tabor tramwajowy. ts.szczecin.pl. [dostęp 2014-08-19].
  3. ↑ a b Tramwaje Warszawskie: Tabor tramwajowy. tw.waw.pl. [dostęp 2013-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-13)].
  4. ↑ Wybierz tramwaj, który Twoim zdaniem prezentuje się najlepiej!. infotram.pl, 2010-06-01. [dostęp 2012-05-15].
  5. ↑ a b Swing Duo na torach Warszawy. kurier-kolejowy.pl, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-16].
  6. ↑ a b c Jest pierwszy Swing dla Kaliningradu. infotram.pl, 2012-12-16. [dostęp 2012-12-17].
  7. ↑ a b 120N, 120Na Swing, 121N i 122N. W: Arkadiusz Lubka, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 106–109. ISBN 978-83-920784-6-3.
  8. ↑ M. Stiasny. Nowości na stołecznych torach. „Świat kolei”. 9/2007, s. 9. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  9. ↑ To jemu pociągi bydgoskiej Pesy zawdzięczają wygląd i duszę. bydgoszcz.wyborcza.pl, 2014-06-13. [dostęp 2016-01-30].
  10. ↑ Aleksandra Sołtan-Lipska. Kalendarz warszawski kwiecień−czerwiec 2009. „Kronika Warszawy”. 4(143), s. 105, 2009. 
  11. ↑ Tramwaje PESY dla Gdańska – umowa podpisana [online], rynek-kolejowy.pl, 9 września 2009 [dostęp 2013-01-28].
  12. ↑ a b Tramwaje PESY dla Węgier – umowa podpisana [online], rynek-kolejowy.pl, 22 października 2009 [dostęp 2013-01-28].
  13. ↑ A. Sierpińska: Niskopodłogowe tramwaje dla Szczecina. gazetawroclawska.pl. [dostęp 2012-04-25].
  14. ↑ a b Bydgoszcz podpisała umowę z Pesą na dostawę tramwajów. logistyka.wnp.pl. [dostęp 2014-09-26].
  15. ↑ a b c d Pesa dostarczy 12 Swingów dla Tramwaju Fordon. rynek-kolejowy.pl, 2014-08-07. [dostęp 2015-11-12].
  16. ↑ a b c d e Cum arată primul tramvai nou din Cluj-Napoca. monitorulcj.ro, 2012-05-31. [dostęp 2012-06-03]. (rum.).
  17. ↑ a b c Buletinul AFER Sumar 6/2013 (noiembrie - decembrie). afer.ro. s. 163. [dostęp 2016-01-26]. (rum.).
  18. ↑ a b c Krzysztof Aładowicz: 120 tramwajów Pesy dla Moskwy. Gigantyczny sukces firmy. bydgoszcz.gazeta.pl, 2013-06-21. [dostęp 2013-06-21].
  19. ↑ a b UM Szczecin, Szczecin: 6 nowych Swingów w pół roku [online], kurier-kolejowy.pl, 25 października 2012 [dostęp 2012-10-25].
  20. ↑ a b c 20 Swingów Pesy pojedzie do stolicy Bułgarii [online], rynek-kolejowy.pl, 21 czerwca 2013 [dostęp 2013-06-21].
  21. ↑ a b c d e f g h i j k l m Dariusz Kalinowski. Tramwaje PESA Swing 121NbT i 122NbT w Toruniu. „Świat Kolei”. 7/2015, s. 52-53. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  22. ↑ a b c MPK Łódź podpisało umowę z PESĄ na dostawy tramwajów. infotram.pl, 2014-12-30. [dostęp 2014-12-30].
  23. ↑ MPK Łódź: pierwszy Swing na linii po 20 listopada. Reszta dotrze do końca roku. transport-publiczny.pl, 2015-11-05. [dostęp 2015-11-05].
  24. ↑ a b c Toruń i Pesa podpisały umowę na tramwaje dwukierunkowe. rynek-kolejowy.pl, 2015-04-08. [dostęp 2015-04-08].
  25. ↑ a b Pierwszy tramwaj dwukierunkowy niskopodłogowy dotarł do Torunia [online], bitcity.torun.pl [dostęp 2016-01-26].
  26. ↑ a b c d Kolejne Swingi pojadą do Sofii. infotram.pl, 2016-01-27. [dostęp 2016-01-27].
  27. ↑ a b c d e Bydgoszcz podpisała umowę z Pesą na dostawę 18 tramwajów. transport-publiczny.pl, 2017-03-23. [dostęp 2017-03-25].
  28. ↑ a b c Łódź: 12 nowych Swingów Pesy przyjedzie jesienią 2018 r.. transport-publiczny.pl, 2017-04-03. [dostęp 2017-04-04].
  29. ↑ a b Bydgoszcz dokupiła w Pesie trzy dodatkowe tramwaje. transport-publiczny.pl, 2017-12-11. [dostęp 2017-12-18].
  30. ↑ a b c PESA dostarczy 13 Swingów dla Sofii. kurier-kolejowy.pl, 2019-01-29. [dostęp 2019-01-29].
  31. ↑ a b c d Swing dla Iasi jeździ po Bydgoszczy. Testowo [online], transinfo.pl, 14 maja 2021 (pol.).
  32. ↑ Będą nowe tramwaje | www.torun.pl [online], torun.pl [dostęp 2020-07-26] (pol.).
  33. ↑ a b c Pesa dostarczy do stolicy Bułgarii kolejne 25 tramwajów. To już czwarta umowa [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-11-25] (pol.).
  34. ↑ a b Bydgoszcz podpisała z Pesą umowę na nowe tramwaje [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2023-02-13] (pol.).
  35. ↑ Bydgoszcz zamawia dodatkowe 11 tramwajów z Pesy [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2023-02-13] (pol.).
  36. ↑ a b c Bydgoszcz domawia kolejne Swingi [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2023-04-01] (pol.).
  37. ↑ a b Toruń z ramową umową na tramwaje. Miasto chce co najmniej 8 nowych wagonów [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  38. ↑ a b c Toruń kupił nowe tramwaje. Ile ich będzie? [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2024-09-04] (pol.).
  39. ↑ a b Segedyńskie Swingi w komplecie. infotram.pl, 2012-05-25. [dostęp 2016-01-24].
  40. ↑ a b c M. Graff. Tramwaje Pesy w Kaliningradzie. „Świat Kolei”. 4/2013, s. 11. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  41. ↑ a b T. Jerczyński. Łódzkie swingi na trasie WZ. „Świat Kolei”. 2/2016, s. 9. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  42. ↑ InnoTrans 2010: Swingiem na podbój Europy wyruszyła PESA. infotram.pl, 2010-09-26. [dostęp 2012-05-15].
  43. ↑ a b c Swingi w Kaliningradzie. InfoTram, 2012-10-08. [dostęp 2012-10-09].
  44. ↑ Testują Swinga na torach Grudziądza. kurier-kolejowy.pl, 2012-02-12. [dostęp 2012-02-12].
  45. ↑ P. Tomasik. Swing w Grudziądzu. „Świat Kolei”. 4/2015, s. 8. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  46. ↑ Pierwszy Jazz już w Warszawie. transport-publiczny.pl, 2014-06-30. [dostęp 2014-06-30].
  47. ↑ Pierwsza PESA Swing zaprezentowana [online], infotram.pl, 15 maja 2010 [dostęp 2012-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
  48. ↑ a b c d e Tramwaje [online], pesa.pl [dostęp 2012-10-17] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-27].
  49. ↑ a b c Nowoczesne tramwaje typu Swing dla Szczecina. „Infrastruktura Transportu”. 4/2011, s. 3. Katowice: Elamed. 
  50. ↑ a b Tomasz Jędrzejczak, Tomasz Zaboklicki: PESA – innowacje na szynach. Portal Innowacji, 2012-06-19. [dostęp 2012-06-23].
  51. ↑ Wnętrze 120NaS
  52. ↑ a b Bydgoszcz: Pierwszy Swing wyruszył do Kluż-Napoka. infotram.pl, 2012-05-28. [dostęp 2014-08-11].
  53. ↑ a b Konrad Majszyk, Swingi rozpadają się zimą [online], Zycie Warszawy.pl, 26 stycznia 2011 [dostęp 2012-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-02-01].
  54. ↑ a b Agnieszka Domka-Rybka: Pesa Swing. Tramwaje z Bydgoszczy gubią części na warszawskich torach. Strefa Biznesu, 2011-01-31. [dostęp 2012-06-24].
  55. ↑ lp, jm, Co z osłonami warszawskich Swingów? [online], Rynek Kolejowy, 14 lipca 2011 [dostęp 2012-06-24].
  56. ↑ a b c d Jacek Modrzejewski. Warszawskie tramwaje 120Na Swing. „Świat Kolei”. 11/2011, s. 46-47. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  57. ↑ a b c M. Stiasny. Swing Duo już na trasie. „Świat Kolei”. 12/2012. s. 8. ISSN 1234-5962. 
  58. ↑ 120NaDuo nr tab. 3501. tramwar4.republika.pl. [dostęp 2012-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-29)].
  59. ↑ a b c PESY są z nami juz rok.... gdansk.pl, 2011-09-30. [dostęp 2012-05-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-11)].
  60. ↑ Marcin Stiasny, Piotr Tomasik. Tramwaje po rumuńsku. Siedmiogród (Transylwania). „Świat Kolei”. 2/2009, s. 44-55. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  61. ↑ Nowe Swingi są już w Szczecinie. kurier-kolejowy.pl, 2013-01-28. [dostęp 2013-01-28].
  62. ↑ a b Jest pierwszy Swing 120NaS2 dla Tramwajów Szczecińskich. infotram.pl, 2013-01-28. [dostęp 2013-01-28].
  63. ↑ a b Pesa z umową na dostawę 18 tramwajów dla Bydgoszczy. kurier-kolejowy.pl, 2017-03-27. [dostęp 2017-03-27].
  64. ↑ a b Witold Urbanowicz: Tramwaje dla Bydgoszczy: Pesa faworytem?. transport-publiczny.pl, 2016-10-03. [dostęp 2017-04-06].
  65. ↑ Guciu21: fotografia: Przekazanie 500 wyprodukowanego przez Pesę tramwaju. 2017-09-21. [dostęp 2017-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  66. ↑ a b Bydgoszcz zamawia dodatkowe Swingi. infotram.pl, 2017-12-05. [dostęp 2017-12-06].
  67. ↑ Александр Ярошук: «Польским трамваем фирмы PESA калининградцы очень довольны». klgd.ru, 2014-05-19. [dostęp 2014-08-22]. (ros.).
  68. ↑ Swingi dla Bydgoszczy. infotram.pl, 2014-08-07. [dostęp 2014-08-22].
  69. ↑ a b Nowym Swingiem na linii nr 3. infotram.pl, 2014-10-30. [dostęp 2014-10-30].
  70. ↑ Se semnează contractul pentru livrarea a 16 tramvaie PESA din Polonia (Podpisanie umowy na dostawę 16 tramwajów PESA z Polski) [online], ziaruldeiasi.ro, 11 kwietnia 2020 (rum.).
  71. ↑ PESA z umową na kolejne Swingi dla Bydgoszczy. infotram.pl, 2017-03-23. [dostęp 2017-03-25].
  72. ↑ Pesa z umową na 12 Swingów dla Łodzi. kurier-kolejowy.pl, 2017-04-03. [dostęp 2017-04-06].
  73. ↑ PESA z umową na kolejne Swingi dla Łodzi. infotram.pl, 2017-04-03. [dostęp 2017-04-06].
  74. ↑ a b Swing wozi już mieszkańców Sofii. rynek-kolejowy.pl, 2014-01-13. [dostęp 2014-01-27].
  75. ↑ Będą kolejne Swingi dla Sofii. infotram.pl, 2015-01-13. [dostęp 2015-01-15].
  76. ↑ Pesa z kolejnym kontraktem w Sofii. Dostarczy 13 Swingów. transport-publiczny.pl, 2019-01-29. [dostęp 2019-01-30].
  77. ↑ Podpisanie umowy na zakup 5 dwukierunkowych tramwajów. mzk-torun.pl, 2015-04-08. [dostęp 2015-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-08)].
  78. ↑ Nowe Swingi z poważnym mankamentem. mmszczecin.pl, 2013-01-22. [dostęp 2014-09-27].
  79. ↑ a b Paweł Pieńkowski. Szczecin również niskopodłogowy. „Świat Kolei”. 1/2011. s. 9. ISSN 1234-5962. 
  80. ↑ a b ka, Bydgoszcz jak Kaliningrad. Pesa testowała nietypowego Swinga [online], bydgoszcz.gazeta.pl, 17 grudnia 2012 [dostęp 2012-12-17] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
  81. ↑ jm, Swing Duo już na testach [online], Rynek Kolejowy, 8 sierpnia 2012 [dostęp 2012-08-30].
  82. ↑ Swing o wyglądzie Jazza dla Torunia. rynek-kolejowy.pl, 2013-12-18. [dostęp 2013-12-20].
  83. ↑ a b Jacek Pudło: Współczesne napędy elektryczne. Asynchroniczny napęd tramwaju. infotram.pl, 2012-04-02. [dostęp 2012-04-30].
  84. ↑ a b c d e System Solutions Transportation. vem-group.com. [dostęp 2014-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-25)]. (ang.).
  85. ↑ a b c Referencje Voith. firmy-kolejowe.pl. [dostęp 2012-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-05-13)].
  86. ↑ a b c d e f Polish streetcars. New growth market.. „Informer. The customer magazine of Knorr-Bremse Rail Vehicle Systems”. Edition 25, s. 8-9, 2009-11. 
  87. ↑ a b c d REJESTRATORY PARAMETRÓW ATM-RPS4. atmavio.pl, 2014-08. [dostęp 2014-08-13].
  88. ↑ a b c d e Marek Graff. Nowy tabor tramwajowy w Polsce. „Technika Transportu Szynowego”. 7-8/2015, s. 46-63. Emi-press. ISSN 1232-3829. 
  89. ↑ a b Bydgoszcz zaoszczędzi na tramwaju do Fordonu 70 mln zł. transport-publiczny.pl, 2015-10-02. [dostęp 2015-10-02].
  90. ↑ a b Bydgoskie Swingi w komplecie gotowe do jazdy. infotram.pl, 2016-01-21. [dostęp 2016-01-21].
  91. ↑ Ewa Abramczyk-Boguszewska, Awaria tramwaju na Moście Pomorskim w Bydgoszczy. Oderwał się silnik, są poszkodowani [online], Gazeta Pomorska, 26 sierpnia 2021 [dostęp 2021-11-14] (pol.).
  92. ↑ a b PESA wyprodukowała pięćsetny tramwaj. Właśnie wyjechał na bydgoskie tory [WIDEO] | Metropolia Bydgoska [online], 21 września 2017 [dostęp 2017-09-22].
  93. ↑ a b c Bydgoszcz z kompletem pierwszych Swingów [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  94. ↑ a b Jak przebiegają odbiory nowych Swingów dla Bydgoszczy? [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  95. ↑ a b Pierwszy Swing Duo w Toruniu. infotram.pl, 2015-12-07. [dostęp 2015-12-07].
  96. ↑ a b MZK Toruń: Tramwaje dwukierunkowe w komplecie. mzk-torun.pl, 2015-12-24. [dostęp 2015-12-24].
  97. ↑ Będą nowe tramwaje. Miasto podpisało umowę z PESĄ | Tylko Toruń [online], 22 lipca 2020 [dostęp 2021-12-29] (pol.).
  98. ↑ Pierwszy z pięciu nowych tramwajów Swing dotarł z Bydgoszczy do Torunia
  99. ↑ a b Ostatni nowy tramwaj typu Swing z Bydgoszczy jest już w Toruniu [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2022-03-03].
  100. ↑ a b Łódź: Pierwszy Swing już w zajezdni. Kolejne przyjadą do połowy roku. transport-publiczny.pl, 2018-01-22. [dostęp 2018-01-22].
  101. ↑ a b Łódź: MPK odebrało ostatnie Swingi. transport-publiczny.pl, 2018-12-10. [dostęp 2018-12-10].
  102. ↑ Tabor - MPK-Łódź Spółka z o.o. [online], www.mpk.lodz.pl [dostęp 2024-08-09].
  103. ↑ a b Clujul, oraşul troleibuzelor. ziuadecj.realitatea.net, 2013-08-07. [dostęp 2016-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-31)]. (rum.).
  104. ↑ Primele tramvaie PESA vor ajunge la Iași în următorul an (Pierwsze tramwaje PESA przyjadą do Jassy w przyszłym roku) [online], apix.ro, 27 października 2020 (rum.).
  105. ↑ Pierwsze Swingi są już w Iasi [online].
  106. ↑ a b Pesa dostarcza przed czasem tramwaje dla Jass i Tramwajów Śląskich. transport-publiczny.pl, 2021-12-30. [dostęp 2022-01-09].
  107. ↑ Pesa LRVs delivered to Sofia. railjournal.com, 2013-12-02. [dostęp 2017-01-21].
  108. ↑ a b c Пет нови трамвая ще се движат по линия №1 в столицата (ОБЗОР). focus-news.net, 2016-10-13. [dostęp 2016-10-20]. (bułg.).
  109. ↑ Pierwszy Swing z nowej dostawy wozi już pasażerów w Sofii [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-10-20] (pol.).
  110. ↑ Sofia z trzema ofertami na tramwaje. Pesa z największymi szansami [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-10-20] (pol.).
  111. ↑ Първият трамвай в София тръгва преди 122 години, 67 нови возят сега - Общество [online], offnews.bg [dostęp 2023-02-13] (bułg.).
  112. ↑ Sofiatransport Транспортна база данни [online], sofiatransport.atwebpages.com [dostęp 2024-01-15].
  113. ↑ Warszawa: PESA dostarczy 186 tramwajów, „Gazeta Wyborcza – Stołeczna 2.04.2009”, 3 kwietnia 2009 [dostęp 2012-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-10].
  114. ↑ Projekty mod. Tramwajów Warszawskich. „Na właściwych torach. Biuletyn Rzecznika Prasowego Spółki”. Rok III, numer 5 (15), 2008-09-01. Tramwaje Warszawskie. 
  115. ↑ Dostosowanie taboru Tramwajów Warszawskich do potrzeb osób niepełnosprawnych – zakup 60 tramwajów niskopodłogowych. tw.waw.pl. [dostęp 2012-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-14)].
  116. ↑ Portal Kolejowy NaKolei.pl - Wiadomości: Transport, Rynek kolejowy, Pociągi [online], kurier-kolejowy.pl [dostęp 2019-12-25] (pol.).
  117. ↑ Setny Swing w Warszawie. Będzie impreza. Rynek Kolejowy, 2012-02-20 16:15:21. [dostęp 2012-02-22].
  118. ↑ Dwukierunkowe tramwaje we wrześniu w stolicy. I będą następne. 2012-02-09. [dostęp 2012-02-09].
  119. ↑ Pierwszy Swing Duo już w Warszawie. 2012-08-07. [dostęp 2012-08-07].
  120. ↑ jm, Debiut dwukierunkowego Swinga Duo [online], Rynek Kolejowy, 15 października 2012 [dostęp 2012-10-16].
  121. ↑ jm, Ruszył tramwaj przez Most Północny [online], Rynek Kolejowy, 21 stycznia 2013 [dostęp 2013-06-06].
  122. ↑ wu, Warszawa pożegnała parówki [online], Rynek Kolejowy, 7 stycznia 2013 [dostęp 2013-01-07].
  123. ↑ Krzysztof Śmietana. Swing wyjeżdża na tory – pierwszy kurs już w sobotę. „Gazeta Stołeczna”, 2010-06-11. 
  124. ↑ Jazz Duo dotrą za rok do stolicy. kurier-kolejowy.pl, 2013-03-21. [dostęp 2013-03-21].
  125. ↑ MW, Warszawa: wszystkie Swingi już w komplecie [online], kurier-kolejowy.pl, 21 listopada 2013 [dostęp 2013-11-21].
  126. ↑ Wszystkie warszawskie tramwaje w biletomatami. infotram.pl, 2018-11-14. [dostęp 2018-11-27].
  127. ↑ W Gdańsku Gdańskie Autobusy i Tramwaje. infotram.pl, 2017-01-19. [dostęp 2017-01-21].
  128. ↑ Krystian Jacobson. Wagony N8C-NF. „Świat Kolei”. 6/2012. s. 48-49. ISSN 1234-5962. 
  129. ↑ Pierwszy Swing w Gdańsku!. zkm.pl, 21 września 2010. [dostęp 2011-02-21].
  130. ↑ Gdańszczanie powitali PESĘ Swing. zkm.pl, 4 października 2010. [dostęp 2011-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (18 sierpnia 2011)].
  131. ↑ Krystia Jaokobson. Pesy w Gdańsku. „Świat Kolei”. 11/2010. s. 9. ISSN 1234-5962. 
  132. ↑ Ostatnia PESA w Gdańsku. zkm.pl. [dostęp 2012-01-06].
  133. ↑ Jacek Modrzejewski. Tramwaje w obsłudze transportowej Euro 2012 w Polsce. „Świat Kolei”. 7/2011. s. 48-53. ISSN 1234-5962. 
  134. ↑ Patroni. zkm.pl. [dostęp 2016-01-30].
  135. ↑ Gdańsk. Jak nazistowski naukowiec przestał być patronem tramwaju. transport-publiczny.pl, 2017-08-15. [dostęp 2017-09-17].
  136. ↑ Krystian Jacobson. Euro 2012 w polskich miastach. „Świat Kolei”. 8/2012. s. 48-53. ISSN 1234-5962. 
  137. ↑ Gdańsk: Zalany po okna tramwaj Swing wróci do Pesy?. transport-publiczny.pl, 2016-07-19. [dostęp 2016-07-19].
  138. ↑ Tramwaje Pesy niezawodne w ponad 96%. transport-publiczny.pl, 2016-12-01. [dostęp 2016-12-01].
  139. ↑ Gdańsk prawie po roku zabiera się za naprawę zalanego Swinga. transport-publiczny.pl, 2017-06-05. [dostęp 2017-08-17].
  140. ↑ Prezentacja Swinga w Szczecinie. rynek-kolejowy.pl, 2010-11-15. [dostęp 2013-01-28].
  141. ↑ a b Paweł Pięńkowski. Debiuty niskich, odejście wysokich. „Świat Kolei”. 4/2011. s. 8-9. ISSN 1234-5962. 
  142. ↑ Andrzej Kraśnicki jr, Nowiutki swing już na szczecińskich torach [wideo], [w:] gazeta.pl, Gazeta Wyborcza w Szczecinie [online], Narkive newsgroup archive, 13 stycznia 2011 [dostęp 2012-06-24].
  143. ↑ Andrzej Kus: Swing jest za długi. Trzeba przebudować przystanki. gs24.pl, 2012-03-08. [dostęp 2012-06-24].
  144. ↑ Andrzej Kraśnicki jr, Swing nie przejdzie. Przystanek znowu do remontu? [online], gazeta.pl, Gazeta Wyborcza w Szczecinie, 16 lipca 2011 [dostęp 2012-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-03].
  145. ↑ Marcin Górka: Swing pojedzie wreszcie trasą ósemki. gazeta.pl, Gazeta Wyborcza w Szczecinie, 2011-07-20. [dostęp 2012-06-24].
  146. ↑ Mariusz Rabenda: Jest kłopot. Swingi mają za daleko pantografy. gazeta.pl, Gazeta Wyborcza w Szczecinie, 2011-04-30. [dostęp 2012-06-24].
  147. ↑ Andrzej Kus: Po Szczecinie jeździ Szmaragd. Zobacz jakie nazwy mają Swingi. gs24.pl, 2011-07-03. [dostęp 2012-05-15].
  148. ↑ Marek Łagocki: Brama Portowa: Zablokowana „7-ka”, zmieszanie ze Swingiem. gs24.pl, 2011-04-09. [dostęp 2012-06-24].
  149. ↑ Paweł Pięńkowski. Operacja Brama Portowa – pierwsze ograniczenia. „Świat Kolei”. 6/2012. s. 8-9. ISSN 1234-5962. 
  150. ↑ a b Piotr Pieńkowski. Więcej Swingów w Szczecinie. „Świat Kolei”. 4/2013, s. 8. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  151. ↑ Szczecin: więcej niskopodłogowych tramwajów. kurier-kolejowy.pl, 2013-03-28. [dostęp 2013-03-28].
  152. ↑ MIR, Ostatni taki Swing zajechał (galeria, filmy) [online], 24kurier.pl, 29 marca 2014 [dostęp 2014-03-30] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-05].
  153. ↑ Pierwsze tramwaje niskopodłogowe trafią do Szczecina za 181 dni. Jutro podpisanie umowy. gs24.pl, 2012-10-24. [dostęp 2012-10-26].
  154. ↑ Szczecin: Linia 10 jeździ po nowemu. Jest też Swing. rynek-kolejowy.pl, 2013-10-15. [dostęp 2013-10-15].
  155. ↑ Linia 5 w „Swingach” - Komunikacja Miejska Szczecin [online], mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-26].
  156. ↑ A jednak „Swing”... - Komunikacja Miejska Szczecin [online], mkm.szczecin.pl [dostęp 2017-11-26].
  157. ↑ http://foto.mkm.szczecin.pl/big/2014/1400514111.jpg
  158. ↑ Powrót tramwajów na Jagiellońską i wycofanie ich z Wawrzyniaka - Komunikacja Miejska Szczecin
  159. ↑ Szczecin ma najnowocześniejszą zajezdnię tramwajową w Polsce. kurier-kolejowy.pl, 2015-11-16. [dostęp 2015-11-16].
  160. ↑ Tramwajowy Segedyn. infotram.pl, 2009-11-03. [dostęp 2012-05-12].
  161. ↑ a b Ismét lerobbant egy Pesa (FRISSÍTVE). szegedma.hu, 2013-05-27. [dostęp 2016-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-02)]. (węg.).
  162. ↑ Swingi na Węgrzech już z pasażerami [online], rynek-kolejowy.pl, 9 grudnia 2011 [dostęp 2012-05-12].
  163. ↑ Pierwszy Swing z PESA zaprezentowany w Szeged. kolej.com.pl, 2011-10-07. [dostęp 2014-09-24].
  164. ↑ Raport: PESA – kurs na Europę. kurier-kolejowy.pl, 2012-02-27. [dostęp 2012-05-12].
  165. ↑ a b jm, Swingi na Węgrzech już z pasażerami [online], Rynek Kolejowy, 14 marca 2012 [dostęp 2012-05-08].
  166. ↑ Megérkezett a kilencedik Swing Szeged [online], szegedma.hu, 23 maja 2012 [dostęp 2012-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2013-05-17] (węg.).
  167. ↑ Pesa Bydgoszcz, Pesa zakończyła dostawy tramwajów dla Szeged [online], Rynek Kolejowy, 25 maja 2012 [dostęp 2012-05-25].
  168. ↑ Delmagyar/Rynek Kolejowy, Tramwaje Pesy na Węgrzech wycofane z eksploatacji ze względów bezpieczeństwa [online], Rynek Kolejowy, 2 maja 2013 [dostęp 2013-05-02].
  169. ↑ jm, Pesa wyjaśnia: Chodzi o układ napędowy [online], Rynek Kolejowy, 3 maja 2013 [dostęp 2013-05-03].
  170. ↑ Alexandra Păcurar: FOTO Tramvaiul polonez a ajuns în Cluj UPDATE. citynews.ro, 2012-05-30 – 12:27. [dostęp 2012-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-01)]. (rum.).
  171. ↑ Romania’s Cluj-Napoca municipality gets first trams with built in wi-fi from Polish PESA. Romania Business Insider, 2012-05-31. [dostęp 2012-05-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-02)]. (ang.).
  172. ↑ Swing 2 a ajuns în oraş. De luni preia pasageri. ziuadecj.realitatea.net, 2012-06-08. [dostęp 2016-01-25]. (rum.).
  173. ↑ INCERTITUDINE: va mai avea Primăria bani pentru tramvaie mov?. monitorulcj.ro, 2013-03-04. [dostęp 2016-01-25]. (rum.).
  174. ↑ Swing będzie kursować w Grudziądzu. infotram.pl, 2015-02-05. [dostęp 2015-02-06].
  175. ↑ Bydgoskie Swingi z homologacją. transport-publiczny.pl, 2015-10-28. [dostęp 2015-10-28].
  176. ↑ Trwają testy nowej trasy tramwajowej w Bydgoszczy. kurier-kolejowy.pl, 2015-11-16. [dostęp 2015-11-16].
  177. ↑ a b Pesa na wojnie. Ściga się z czasem, rywalem i karami [online], wyborcza.pl, 26 listopada 2015 [dostęp 2015-11-29].
  178. ↑ Nazwij bydgoskie Swingi – propozycje. infotram.pl, 2015-12-07. [dostęp 2015-12-09].
  179. ↑ InfoTram: Bydgoskie Swingi mają swoich patronów. infotram.pl, 2015-12-15. [dostęp 2015-12-15].
  180. ↑ Ministerstwo Rozwoju: Ministerstwo Rozwoju: dotacja UE na tabor z Pesy całkowicie wykorzystana. rynek-kolejowy.pl, 2015-12-31. [dostęp 2015-12-31].
  181. ↑ Remigiusz Jaskot: Radny nie wierzy w tramwaj do Fordonu. Proponuje zakład. bydgoszcz.gazeta.pl, 2015-12-30. [dostęp 2016-01-05].
  182. ↑ Tramwaj do Fordonu ruszy 16 stycznia. PESA ma deadline na dostarczenie swingów. bydgoszcz24.pl, 2015-12-23. [dostęp 2016-01-16].
  183. ↑ Roman Czubiński: Bydgoszcz: Pierwszy dzień liniowych tramwajów do Fordonu. transport-publiczny.pl, 2016-01-16. [dostęp 2016-01-16].
  184. ↑ Tramwaje mają już swoich patronów. Łącznie mieszkańcy oddali ponad cztery tysiące głosów [online], plus.pomorska.pl, 16 grudnia 2015 [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  185. ↑ Nazwiska lokalnych Patriotów na bydgoskich tramwajach [online], zdmikp.bydgoszcz.pl [dostęp 2023-08-08].
  186. ↑ a b Witold Urbanowicz: Pesa sukcesywnie dostarcza tramwaje. Łódź i Bydgoszcz czekają. transport-publiczny.pl, 2016-01-05. [dostęp 2016-01-05].
  187. ↑ Bydgoszcz rozpoczyna negocjacje z Pesą ws. dodatkowych tramwajów. transport-publiczny.pl, 2017-07-18. [dostęp 2017-08-24].
  188. ↑ Plebiscyt na nazwy bydgoskich tramwajów rozstrzygnięty. infotram.pl, 2017-08-01. [dostęp 2017-09-27].
  189. ↑ Polskie Radio PiK, Michał Jagodziński nie żyje. Odszedł były prezes Polskiego Radia PiK [online], Michał Jagodziński nie żyje. Odszedł były prezes Polskiego Radia PiK, 7 października 2015 [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  190. ↑ Nie żyje Edmund Milecki. Twórca potęgi Zawiszy [online], Sport.pl, 1 sierpnia 2015 [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  191. ↑ ANN, Bydgoskie tramwaje mają nowych patronów [online], 2017.
  192. ↑ Łukasz Antczak: Tak wygląda pierwszy z 21 tramwajów zamówionych przez miasto. 2017-09-21. [dostęp 2017-09-21].
  193. ↑ Wojciech Czarnecki, Mamy swój tramwaj - Oskar Picht już kursuje po Bydgoszczy [online], kujawsko-pomorskie.pl [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  194. ↑ Nowe bydgoskie Swingi już na liniach. infotram.pl, 2017-10-05. [dostęp 2017-10-22].
  195. ↑ Bydgoszcz odda Pesie ponad 17 mln zł. Inaczej zapukałby komornik
  196. ↑ Bydgoszcz rusza z kasacjami Konstali. infotram.pl, 2018-04-16. [dostęp 2018-07-13].
  197. ↑ Pesa wykona specjalną okleinę tramwaju dla Bydgoszczy [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  198. ↑ Grafiki na tramwaju uświetnią rok Andrzeja Szwalbego [online], zdmikp.bydgoszcz.pl [dostęp 2023-08-08].
  199. ↑ Bydgoszcz zamawia dodatkowe 11 tramwajów z Pesy [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2023-02-13] (pol.).
  200. ↑ Czy Bydgoszcz zrealizuje całą opcję na nowe Swingi? [online], www.transport-publiczny.pl [dostęp 2023-08-08] (pol.).
  201. ↑ UAF, Nowe tramwaje pojadą po nowych torowiskach [online], 2023.
  202. ↑ a b Marek Graff. Tramwaje w Królewcu. „Technika Transportu Szynowego”. 4/2013, s. 32-39. Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  203. ↑ PESA 121NaK № 1201 [online], transphoto.ru, 24 grudnia 2012 [dostęp 2012-12-27] (ros.).
  204. ↑ Новый польский трамвай вышел на маршрут №5. klops.ru, 2012-12-28. [dostęp 2012-12-28]. (ros.).
  205. ↑ Калининграду запретили покупать трамваи в Польше. rosbalt.ru, 2014-08-14. [dostęp 2014-08-18]. (ros.).
  206. ↑ Константин Амозов: «PESA, который живёт в депо»: три причины, почему жёлто-красный трамвай не возит калининградцев (фото). kgd.ru, 2016-04-17. [dostęp 2016-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-17)]. (ros.).
  207. ↑ Po 8 miesiącach przerwy Swing znowu jeździ po Kaliningradzie [online], infotram.pl [dostęp 2020-06-20] (pol.).
  208. ↑ Karol Wach, Kaliningrad uporał się z naprawą tramwaju PESA Swing. Znowu jeździ [online], TransInfo, 31 lipca 2024 [dostęp 2024-07-31] (pol.).
  209. ↑ Pesa dostarczy 20 tramwajów stolicy Bułgarii. Rynek Kolejowy, 2013-03-26. [dostęp 2013-03-26].
  210. ↑ Bydgoski Swing dojechał do Sofii. kurier-kolejowy.pl, 2013-11-29. [dostęp 2013-12-02].
  211. ↑ New trams in Sofia. mi.etlbiz.com, 2016-08-31. [dostęp 2016-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-12)].
  212. ↑ Pierwszy Swing z nowej dostawy wozi już pasażerów w Sofii [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-10-19] (pol.).
  213. ↑ https://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,26153584,pesa-blisko-kontraktu-z-sofia-ma-jednego-rywala-w-walce-o-umowe.html Pesa blisko kontraktu z Sofią. Ma jednego rywala w walce o umowę na ponad 180 mln
  214. ↑ 29 нови трамвая за над 80 млн. лв. ще пристигнат в София през 2023 г. [online], dariknews.bg [dostęp 2023-02-13] (bułg.).
  215. ↑ Sofiatransport Транспортна база данни [online], sofiatransport.atwebpages.com [dostęp 2023-08-21].
  216. ↑ P. Tomasik. Nowe swingi w kujawsko-pomorskim. „Świat Kolei”. 12/2014, s. 8-9. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  217. ↑ a b Michał Wojtaszek. Modernizacja i rozwój sieci tramwajowej w Toruniu. „Technika Transportu Szynowego”. 3/2015, s. 33. Emi-press. ISSN 1232-3829. 
  218. ↑ Krótki toruński Swing już na trasie. infotram.pl, 2015-04-09. [dostęp 2015-04-09].
  219. ↑ Toruń nie tylko ze Swingami, ale też z nowym wozem wieżowym. transport-publiczny.pl, 2015-12-31. [dostęp 2016-01-02].
  220. ↑ InfoTram: Toruński Swing Duo zadebiutował na linii. infotram.pl, 2015-12-31. [dostęp 2015-12-31].
  221. ↑ Pięć nowoczesnych tramwajów dla Torunia powstaje w bydgoskiej Pesie. Koszt to 46,4 mln zł
  222. ↑ Toruń podpisał umowę z Pesą na kolejne tramwaje
  223. ↑ MZK podpisał umowę z Pesą na pięć tramwajów dla Torunia za 46,5 mln zł
  224. ↑ Pierwszy nowy Swing już w Toruniu. Przed czasem [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-12-29] (pol.).
  225. ↑ Toruń: Pierwszy nowy Swing wyjechał na trasę. Imię na cześć Kopernika [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-12-29] (pol.).
  226. ↑ Roman Czubiński: Łódź: Umowa z Pesą na 22 tramwaje. Transport Publiczny, 2014-12-30. [dostęp 2015-05-10].
  227. ↑ InfoTram: Łódzki Swing gotowy dopiero na Trako. infotram.pl, 2015-07-13. [dostęp 2015-10-15].
  228. ↑ InfoRail/Pesa: Pesa zaprasza na Trako. inforail.pl, 2015-09-16. [dostęp 2015-10-15].
  229. ↑ Nowy tramwaj Pesy już w Łodzi. transport-publiczny.pl, 2015-11-04. [dostęp 2015-11-04].
  230. ↑ InfoTram: Łódzki Swing z homologacją. infotram.pl, 2015-11-23. [dostęp 2015-11-23].
  231. ↑ InfoTram: Drugi Swing w Łodzi. infotram.pl, 2015-11-25. [dostęp 2015-11-25].
  232. ↑ Pesa dostarczyła kolejne tramwaje. infotram.pl, 2015-12-04. [dostęp 2015-12-04].
  233. ↑ Witold Urbanowicz: Pięć z 22. Łódź prosi, żeby trzymać kciuki za dostawę tramwajów. transport-publiczny.pl, 2015-12-15. [dostęp 2015-12-15].
  234. ↑ InfoTram: Łódzkie Pesy wyjadą na trasę w środę (aktualizacja). infotram.pl, 2015-12-21. [dostęp 2015-12-21].
  235. ↑ InfoTram: Łódzkie Swingi ruszyły, MPK nie straci dofinasnowania. infotram.pl, 2015-12-23. [dostęp 2015-12-23].
  236. ↑ Witold Urbanowicz: Tramwaje Pesy. Kraków czeka na ostatniego, Łódź w tyle. transport-publiczny.pl, 2015-12-28. [dostęp 2015-12-28].
  237. ↑ Witold Urbanowicz: Pesa zdążyła z tramwajami dla Łodzi. transport-publiczny.pl, 2015-12-30. [dostęp 2015-12-30].
  238. ↑ Piotr Wasiak: MPK Łódź kupiło niedokończone tramwaje z Pesy. Dlaczego?. bydgoszcz.wyborcza.pl, 2015-12-31. [dostęp 2016-01-01].
  239. ↑ Wszystkie Swingi dostarczone do Łodzi. infotram.pl, 2016-01-31. [dostęp 2016-02-01].
  240. ↑ W Łodzi też problemy z infrastrukturą. infotram.pl, 2016-01-13. [dostęp 2016-01-14].
  241. ↑ Wszystkie łódzkie Swingi skierowane na trasę WZ. infotram.pl, 2016-02-03. [dostęp 2016-02-03].
  242. ↑ Roman Czubiński: Łódź: Pierwszy techniczny 805N. transport-publiczny.pl, 2016-11-26. [dostęp 2016-11-26].
  243. ↑ Tramwaj jechał Piotrkowską bez nadzoru. Tramwaj uciekł motorniczemu i przejechał 2,5 km. dzienniklodzki.pl, 2016-06-25. [dostęp 2016-06-26].
  244. ↑ Łódź: Pierwszy Swing z nowej dostawy już na linii. transport-publiczny.pl, 2018-03-20. [dostęp 2018-03-23].
  245. ↑ Dziś minął termin na dostawę Swingów dla Łodzi. Zabrakło trzech. infotram.pl, 2018-10-15. [dostęp 2018-10-18].
  246. ↑ MPK Łódź wyprzedaje Konstale. infotram.pl, 2019-01-03. [dostęp 2019-01-13].
  247. ↑ Swing dla Iasi jeździ po Bydgoszczy. Testowo. transinfo.pl, 2021-05-14. [dostęp 2021-10-20].
  248. ↑ Pierwsze Swingi są już w Iasi [online].
  249. ↑ Swingi już jeżdżą po Iasi; testy zakończone sukcesem. transinfo.pl, 2021-08-12. [dostęp 2021-10-20].
  250. ↑ Rumunia: Pierwsze Swingi wożą już pasażerów w Jassach [online], transport-publiczny.pl [dostęp 2021-10-20] (pol.).


Pojazdy produkowane przez grupę Pesa (Pesa Bydgoszcz i Pesa Mińsk Mazowiecki)
Produkcja
Elektryczne zespoły trakcyjne
Elektryczne wagony silnikowe
Spalinowe zespoły trakcyjne
Spalinowe wagony silnikowe
Wagony sterownicze
Wagony doczepne
Lokomotywy
Tramwaje
Modernizacje
Elektryczne zespoły trakcyjne
Lokomotywy spalinowe
Lokomotywy wodorowe
Tramwaje

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pesa_Swing&oldid=74683142”