Tęgoborze – Wikipedia, wolna encyklopedia

Tęgoborze

wieś
Panorama miejscowości
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	nowosądecki
Gmina	Łososina Dolna
Liczba ludności (2011)	1559[2]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	33-312[3]
Tablice rejestracyjne	KNS
SIMC	0448404
Położenie na mapie Polski Tęgoborze
Położenie na mapie województwa małopolskiego Tęgoborze
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego Tęgoborze
Położenie na mapie gminy Łososina Dolna Tęgoborze
49°42′29″N 20°38′22″E/49,708056 20,639444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Tęgoborze – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Łososina Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. W 2011 r. wieś liczyła 1559 mieszkańców.

Nazwa wsi pochodzi od potężnych lasów – tęgich borów – które około tysiąca lat temu pokrywały tutejszą kotlinę.

Wieś usytuowana jest na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Rożnowskiego, przy drodze krajowej nr 75, w kotlinie otoczonej górami Beskidu Wyspowego, nad którą górują Chełm (790 m), Białowodzka Góra z ruinami „Zamczyska” (607 m) oraz Jodłowiec Wielki (482 m)^[4].

Ważnym wydarzeniem stało się przybycie zakonnika kameduły, znanego jako św. Just. Według dawnej legendy zamieszkał on jako pustelnik na jednym z tęgoborskich wzgórz, które do dziś nosi jego imię, a w miejscu pustelni wzniesiono kościół. Na Górze Św. Justa znajdował się też klasztor Ojców Marków. Kościół, jak i klasztor w 1611 roku zostały zniszczone przez ówczesnego dziedzica Tęgoborza – Cyryla Chrząstowskiego, który wraz z żoną – Anną Tęgoborską przyjęli wierzenia braci polskich. Doszło do przejęcia budynków i gruntów klasztornych oraz wypędzenia zakonników. W końcu XVII wieku gdy bracia polscy zostali wygnani z Polski większość stanowili katolicy. Wieś rozrastała się i nabierała coraz większego znaczenia, dzięki przebiegającemu tędy ważnemu szlakowi handlowemu z Krakowa na Węgry.

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[7].

• Dwór
  

Klasycystyczny, murowany parterowy dwór z przełomu XVIII i XIX w. Posiada on czterospadowy dach, ozdobiony czterokolumnowym portykiem. Obok murowana oficyna z pocz. XIX wieku^[8].

• Park z aleją dojazdową;
• Cmentarz wojenny nr 353 z czasów I wojny światowej.

• Współczesny murowany kościół parafialny z 1969 roku, zaprojektowany przez Tadeusza Brzozę.

We wsi znajduje się kościół parafialny pw. Najdroższej Krwi Chrystusa Pana. Kiedy kościół św. Mikołaja w Tęgoborzu znalazł się – po wybudowaniu zapory wodnej w Rożnowie – na skraju powstałego jeziora, zaszła potrzeba zbudowania kościoła nowego, a zarazem większego, w bezpiecznym miejscu. Ten nowy, z zastosowaniem nowszych technik budowlanych i stylowych, zbudowano do roku 1966.Dotychczasowy XVIII-wieczny drewniany kościół parafialny pw. św. Mikołaja został przeniesiony w 1982 do tworzonej wówczas parafii Tabaszowa.

Na Górze św. Justa w Tęgoborzu znajduje się również drewniany, zabytkowy kościół pw. Narodzenia NMP. W kościele na Górze św. Justa czci się Narodzenie NMP, dlatego święto odpustowe na Juście obchodzone jest 8 września. Uroczystość odpustową parafia Tęgoborze obchodzi w niedzielę w oktawie Bożego Ciała.

We wsi funkcjonuje Orkiestra Dęta OSP, gminna biblioteka publiczna oraz koło gospodyń wiejskich. Co roku 8 września na Górze św. Justa odbywają się tradycyjnie dożynki.
Z roku 1893 pochodzi Przepowiednia z Tęgoborzy, zawierająca przyszłe dzieje Polski „od morza do morza”.

• Szkoła Szybowcowa – działała w latach 1933–1939 na górze Rachów i Jodłowiec działała, po wojnie ponownie reaktywowana w latach 1946–1949. Szkoła była ważnym ośrodkiem szkolenia szybowcowego w Polsce. Do sierpnia 1939 roku szkoła posiadała 33 szybowce, dwa hangary i zaplecze noclegowe dla 40 osób. Wśród inicjatorów i założycieli szkoły byli Leopold Kwiatkowski oraz Jerzy Iszkowski.
• Szkoła Podstawowa im. mjra pil Jerzego Iszkowskiego.
• Gimnazjum, 1 września 2017 r. włączone do Szkoły Podstawowej.

Tęgoborze to wieś o charakterze rolniczo-sadowniczym. Swoją siedzibę ma tu duża firma transportowa oraz mniejsze firmy usługowe. Ponadto we wsi mieści się ochotnicza straż pożarna, ośrodek zdrowia, zespół szkół, filia Banku Spółdzielczego z Łososiny Dolnej i centrala telefoniczna TP.

Tęgoborze posiada jednostkę ochotniczej straży pożarnej która została założona w 1931 roku jest to jednostka włączoną do Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego i posiada samochody bojowe Renault oraz MAN TGX 18.440^[9].

We wsi od 1999 działa Sekcja Sportowa Piłki Nożnej „Hart” Tęgoborze przy Stowarzyszeniu Tęgoborzan. W sezonie 2018/2019 zespół występuje w rozgrywkach klasa A grupa Nowy Sącz^[10]. Z racji położenia nad Jeziorem Rożnowskim Tęgoborze jest atrakcyjnym miejscem dla pragnących uprawiać sporty wodne, a z racji ukształtowania terenu – lotniarstwo.

• Proroctwo z Tęgoborza
• Tęgoborze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 329 .
• Tęgoborze, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 658 .