Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie – Wikipedia, wolna encyklopedia

Teatr im. Ludwika Solskiego

Siedziba Teatru im. Ludwika Solskiego (2011)
Pełna nazwa	Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie
Typ teatru	teatr dramatyczny
Kierownictwo artystyczne	Tadeusz Piotr Łomnicki[1]
Data powstania	1945
Państwo	Polska
Lokalizacja	ul. Adama Mickiewicza 4 33-100 Tarnów
Położenie na mapie Tarnowa Teatr im. Ludwika Solskiego
Położenie na mapie Polski Teatr im. Ludwika Solskiego
Położenie na mapie województwa małopolskiego Teatr im. Ludwika Solskiego
50°00′56,8800″N 20°59′15,0000″E/50,015800 20,987500
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie – samorządowa instytucja kultury zlokalizowana w Tarnowie, w Polsce. Teatr dramatyczny rozpoczął działalność w 1945 roku; na siedzibę teatru wyznaczono budynek byłego Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Po zakończonej wojnie zorganizowano w mieście działalność teatralną w ramach powstałego Miejskiego Domu Kultury^[2]. Wkrótce po pierwszej powojennej premierze przemianowano MDK w Teatr Miejski im. Ludwika Solskiego w Tarnowie. Na używanie swego nazwiska w nazwie teatru, Ludwik Solski wyraził osobistą zgodę. Teatr zainaugurował pracę w dniu 28 października 1945 premierą Zemsty Aleksandra Fredry, a inscenizację wyreżyserował sam Solski, który wystąpił także w roli Dyndalskiego^[2]. W latach 1957–1975 działał pod nazwą Państwowy Teatr Ziemi Krakowskiej im. Ludwika Solskiego. W okresie 1975–2012 funkcjonował jako Tarnowski Teatr im. Ludwika Solskiego. 6 lipca 2012 roku, na podstawie uchwały Rady Miejskiej w Tarnowie z dnia 31 maja 2012 roku, jego nazwa została zmieniona na Teatr im. Ludwika Solskiego w Tarnowie.

W latach 1709–1720 działał w Tarnowie teatr szkolny^[3][4]. Później działalność teatralną prowadziły inne amatorskie zespoły teatralne, zapraszano do miasta wędrowne grupy teatralne, występowały teatry zawodowe z Krakowa, Lwowa i zagranicy^[3]. Na początku XIX wieku spektakle teatralne gościła sala redutowa Kamieniobrodzkich, nad pomieszczeniami, które sto lat później zajmowała drogeria Władysława Bracha przy skrzyżowaniu ulic Katedralnej i Targowej^[3][5]. W 1873 w mieście powstało Towarzystwo Miłośników Sceny. Rozwijało się równolegle z miejskim Towarzystwem Muzycznym. Pierwszy zespół teatralny, utworzony z inicjatywy Towarzystwa, wystawił komedię Stanisława Dobrzańskiego „Podejrzana osoba”^[2]. W 1945 w nowo powstałym MDK (w budynku dawnego „Sokoła”) działalność teatralna uzyskała stabilizację^[2]. W połowie września 1945 Ludwik Solski przyjął zaproszenie amatorów i wyreżyserował Zemstę^[2]. W 1946 Zarząd Miejski przyjął protektorat nad teatrem, nadal amatorskim. Pierwszym dyrektorem został Zbigniew Misiągiewicz^[2]. Teatr utrzymywał się bez dotacji, co odbiło się na repertuarze, obliczonym na przynoszenie dochodu. W 1947 zreorganizowano zespół, a z dniem 1 maja 1948 dyrektorem został Zbigniew Wojtarowicz^[2]. Liczba spektakli w roku nie przekraczała 10, a sytuacja finansowa amatorskiej grupy była trudna, pomimo sporadycznych dotacji. Od 1951 zaczął działać Samorząd Teatralny, którego przewodniczącym został Eugeniusz Kapralski. Z początkiem 1952 rozpoczęło się szkolenie aktorów oparte na materiałach Wyższej Szkoły Teatralnej, pod kierunkiem reżysera Irmy Gulskiej. Zespół chciał przejść na warunki pracy teatru zawodowego. Z końcem 1952 na stanowisku dyrektorskim zaczęła pracowała Romana Bohdanowicz^[2]. Od 1953 teatr uzyskiwał dotacje ze strony państwa od Centralnego Zarządu Teatrów. Liczba przedstawień w roku wzrosła do średnio 25. W okresie ochotniczym 1945–1953 amatorski teatr zaprezentował 56 sztuk teatralnych^[2]. Amatorzy zdawali eksternistycznie egzaminy aktorskie. W latach 1954–56 teatr funkcjonował jako teatr zawodowy subwencjonowany^[2]. W 1955 dyrektorem została Irma Gulska. Teatr prowadził działalność objazdową na terenie województw: krakowskiego, rzeszowskiego, kieleckiego i lubelskiego. Teatr upaństwowiono z dniem 1 stycznia 1957^[2]. Budynek Sokoła poddano remontowi. 1 października 1960 roku dyrekcję i kierownictwo artystyczne teatru objął Kazimierz Barnaś^[2]. W latach 1972–1988 dyrektorem naczelnym i artystycznym teatru był Ryszard Smożewski. Okres działalności Tarnowskiego Teatru pod jego kierownictwem to lata rozkwitu twórczości teatralnej, inicjatyw przyczyniających się do tego, iż tarnowska placówka przełamała bariery prowincjonalizmu i zyskała status teatru liczącego się na mapie kulturalnej Polski^[6]. Teatr uzyskał wówczas szereg nagród i wyróżnień w konkursach i festiwalach. W czasie kadencji Smożewskiego przez Tarnowski Teatr przewinęli się popularni aktorzy. Z tarnowską sceną związani byli m.in. Krzysztof Stroiński, Andrzej Precigs, Ryszard Kotys, Jerzy Wasiuczyński, Elżbieta Kijowska, Monika Niemczyk, Andrzej Grabowski, Anna Tomaszewska, Jan Prochyra.

Teatr realizuje projekty artystyczne przy udziale sześćdziesięcioosobowej ekipy twórców, aktorów, rzemieślników teatralnych, producentów i organizatorów. Spektakle tworzone są w kompleksie budynków usytuowanych w centrum Tarnowa. W jego głównej części znajdują się trzy sceny: Duża Scena na 290 miejsc, Mała Scena na 100 miejsc i Scena Underground na 60 miejsc. Przestrzenne foyer i kawiarnia teatralna wykorzystywane są do ekspozycji wystaw plastycznych, są również miejscem spotkań, prezentacji kabaretowych, poetyckich oraz kameralnych programów teatralnych i koncertów.

Od 1995 roku Teatr im. Ludwika Solskiego jest głównym organizatorem corocznego ogólnopolskiego festiwalu teatralnego Talia^[7].

27 marca 1996 roku na deskach Tarnowskiego Teatru odbyła się premiera Ślubów panieńskich Fredry. Był to ostatni spektakl wyreżyserowany przez Jerzego Bińczyckiego. Zagrał w nim on również gościnnie rolę Radosta.

Od 4 lipca 2008 do 25 maja 2011 roku dyrektorem naczelnym i artystycznym Tarnowskiego Teatru był aktor i reżyser Edward Żentara. Od września 2011 roku funkcję dyrektora naczelnego pełni Rafał Balawejder. Od grudnia 2011 roku do listopada 2013 roku funkcję dyrektor artystycznej w Tarnowskim Teatrze pełniła Ewelina Pietrowiak.

W latach 2009–2011 budynek Teatru przeszedł gruntowną modernizację zaplanowaną w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Kwota przeznaczona na tę inwestycję przekroczyła 15 milionów złotych. Przez czas modernizacji siedziba oraz scena Teatru mieściła się w Pałacu Młodzieży przy ulicy Piłsudskiego 24 w Tarnowie.

• Tadeusz Seredyński (1945–1948)
• Zbigniew Wojtarowicz (1948–1952)
• Romana Bohdanowicz (1952–1955)
• Irma Gulska (1955–1958)
• Kazimierz Barnaś (1960–1970)
• Józef Margała (1970–1971)
• Ryszard Smożewski (1972–1988)
• Józef Zbiróg (1988–1990)
• Wiesław Hołdys (1990–1991)
• Jan Borek (1992–1995)
• Jerzy Sopoćko (1995–1998)
• Stanisław Świder (1998–2003)
• Wojciech Markiewicz (2003–2008)
• Edward Żentara (2008–2011)
• Rafał Balawejder (od 2011)

• Ewelina Pietrowiak (2011–2013)
• Jakub Porcari (2014–2017)
• Marcin Hycnar (2017–2020)
• Matylda Baczyńska (2020–2023)
• Tadeusz Piotr Łomnicki (od 2023)^[8]

• Lato 1910 (autor Zuzanna Bojda, reż. Maciej Gorczyński; prapremiera: 31 grudnia 2014)
• Mój pierwszy teatr (na podstawie baśni Bunt napisanej przez Władysława Reymonta; asyst. reż. Mariusz Szaforz; prapremiera: 6 grudnia 2014)
• Reprodukcja (autor Marcin Cecko, reż. Jakub Porcari; prapremiera: 19 września 2014)
• Skąpiec (autor Molier, reż. Marián Pecko; premiera: 6 kwietnia 2014)
• Jakobi i Leidental (autor Hanoch Levin, reż. Małgorzata Warsicka; premiera: 22 marca 2014)
• Apetyt na czereśnie (autor Agnieszka Osiecka, reż. Ireneusz Pastuszak; premiera: 26 stycznia 2014)
• Proces 2.0 (autor Franz Kafka, reż. Jarosław Tumidajski; premiera: 11 stycznia 2014)
• Tlen (Kislorod) (autor Iwan Wyrypajew, reż. Zofia Zoń; premiera: 20 grudnia 2013)
• Księga lasu (autor Wojciech Graniczewski, reż. Tomasz Piasecki; premiera: 30 listopada 2013)
• Walka czarnucha z psami (autor Bernard-Marie Koltès, reż. Jakub Porcari; polska prapremiera: 16 listopada 2013)
• W pokoju obok (autor Sarah Ruhl, reż. Łukasz Gajdzis; polska premiera: 21 września 2013)
• Piękna Lucynda (autor Marian Hemar, reż. Ewelina Pietrowiak; premiera: 5 czerwca 2013)
• Konstelacje (autor Nick Payne, reż. Natalia Sołtysik; polska prapremiera: 10 maja 2013)
• Szwejk. Na tyłach (autor Jaroslav Hašek, reż. Adam Walny; premiera: 27 marca 2013)
• Lokomotywa II (autorzy: Jan Brzechwa, Aleksander Fredro, Maria Konopnicka, Julian Tuwim; reż. Mariusz Szaforz; premiera: 6 grudnia 2012)
• Brzydal (autor Marius von Mayenburg, reż. Łukasz Fijał; premiera: 30 listopada 2012)
• Piosenki o wierze i poświęceniu (reż. Przemysław Wojcieszek; polska prapremiera: 26 października 2012)
• Jednoręki ze Spokane (autor Martin McDonagh, reż. Zbigniew Brzoza; premiera: 28 września 2012)
• Babcia mówi pa pa (autorzy: Agata Biziuk, Agnieszka Makowska; reż. Agata Biziuk; prapremiera: 26 maja 2012)
• Blackbird (autor David Harrower, reż. Tomasz Gawron; premiera: 19 maja 2012)
• Trzy siostry (autor Anton Czechow, reż. Ewelina Pietrowiak; premiera: 12 kwietnia 2012)
• Makbet (autor William Shakespeare, reż. Rafał Matusz; premiera: 17 grudnia 2011)
• Powrót Krasnoludków (autor Zinaida Zagner, reż. Zinaida Zagner; premiera: 10 grudnia 2011)
• Czego nie widać (autor Michael Frayn, reż. Jan Tomaszewicz; premiera: 6 października 2011)
• Kolega Mela Gibsona (autor Tomasz Jachimek, reż. Tomasz Piasecki; premiera: 4 września 2011)
• Mały Książę (autor Antoine de Saint-Exupéry, reż. Cezary Domagała; premiera: 4 czerwca 2011)
• Brat naszego Boga (autor Karol Wojtyła, reż. Tomasz Piasecki; premiera: 8 maja 2011)
• Tajemniczy ogród (autor Frances Hodgson Burnett, reż. Tomasz Obara; premiera: 16 kwietnia 2011)
• Przyjazne dusze (autor Pam Valentine, reż. Edward Żentara; premiera: 28 listopada 2010)
• Zdążyć przed Panem Bogiem (autor Hanna Krall, reż. Tomasz Piasecki; premiera: 26 kwietnia 2009)

• Strona w bazie e-teatr.pl
• Strona internetowa Teatru im. Ludwika Solskiego w Tarnowie