Vaira Vīķe-Freiberga – Wikipedia, wolna encyklopedia

Vaira Vīķe-Freiberga
Data i miejsce urodzenia	1 grudnia 1937 ; Ryga
	Prezydent Łotwy
Okres	od 8 lipca 1999; do 7 lipca 2007
Poprzednik	Guntis Ulmanis
Następca	Valdis Zatlers
	Dyrektor Instytutu Łotewskiego
Okres	od 1998; do 1999
Następca	Ojārs Kalniņš
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Vaira Vīķe-Freiberga^[1] (ur. 1 grudnia 1937 w Rydze) – łotewska polityk, psycholog i nauczyciel akademicki, w latach 1999–2007 prezydent Łotwy.

Życiorys

Urodzona w Rydze jako Vaira Vīķe. Jej ojciec Kārlis Vīķis był marynarzem, zginął kilka tygodni po narodzinach córki. Matka Annemarija Vīķe (z domu Raņķe) związała się z Edgarsem Hermanovičsem. Pod koniec II wojny światowej rodzina uciekła przed sowietami drogą morską do Niemiec^[2]. Vaira Vīķe wychowywała się w obozie dla uchodźców w Niemczech, następnie zaś uczęszczała do francuskiej szkoły w Maroku. Studiowała w Kanadzie na University of Toronto. Studia z psychologii kończyła w 1958, dwa lata później uzyskała magisterium w tej samej dziedzinie. Doktoryzowała się w zakresie psychologii eksperymentalnej w 1965 na McGill University. Jeszcze w trakcie studiów pracowała jako nauczycielka w szkole średniej i tłumaczka. Na początku lat 60. była zatrudniona jako psycholog w szpitalu psychiatrycznym w Toronto.

W 1965 została zatrudniona na Uniwersytecie Montrealskim, została profesorem psychologii na tej uczelni, odchodząc z niej w 1998 na emeryturę. Publikowała prace naukowe poświęcone swojej dziedzinie, zajmowała się również folklorem oraz poezją i semiotyką łotewskich pieśni. Działała w różnych organizacjach społecznych i naukowych. Była m.in. prezesem Canadian Psychological Association (1980–1981), członkiem rzeczywistym Royal Society of Canada oraz członkinią Science Council of Canada, rządowej rady naukowej. W 1990 została członkiem zagranicznym Łotewskiej Akademii Nauk, w 1999 uzyskała status członka tej instytucji. Pod koniec lat 90. powróciła na stałe na Łotwę. Jesienią 1998 została mianowana przez premiera dyrektorem nowo utworzonego Instytutu Łotewskiego w Rydze.

17 czerwca 1999 została wybrana przez Sejm na urząd prezydenta Łotwy. W decydującym głosowaniu poparło ją 53 deputowanych^[3]. Została pierwszą kobietą pełniącą funkcję prezydenta w państwach Europy Wschodniej, a także drugim prezydentem państw bałtyckich wywodzącym się ze środowisk emigracyjnych. 20 czerwca 2003 parlament wybrał ją na kolejną czteroletnią kadencję – otrzymała wówczas 88 głosów spośród 96 oddanych. Urząd prezydenta sprawowała do 7 lipca 2007.

Po zakończeniu drugiej kadencji pozostała aktywna w życiu publicznym. Wraz z mężem założyła firmę VVF Consulting zajmującą się doradztwem w dziedzinie stosunków międzynarodowych, dyplomacji oraz nauk politycznych^[4]. Została m.in. członkinią Council of Women World Leaders^[5], prezesem Klubu Madryckiego^[6], wiceprzewodniczącą tzw. grupy mędrców, think tanku doradzającego Unii Europejskiej^[7]. W 2005 została specjalnym wysłannikiem sekretarza generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw reform^[8]. W następnym roku była oficjalnym kandydatem krajów bałtyckich na urząd sekretarza generalnego ONZ.

Od 1960 zamężna z Imantsem Freibergsem, profesorem informatyki na Université du Québec à Montréal. Ma syna Kārlisa Robertsa (ur. 1963) i córkę Indrę Karolīne (ur. 1967).

Odznaczenia

Krzyż Wielki Orderu Westharda (2007, Łotwa)
Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (1999, Łotwa)
Wielka Wstęga Orderu Leopolda (2007, Belgia)
Order Stara Płanina (2003, Bułgaria)
Wielki Łańcuch Orderu Makariosa III (2007, Cypr)
Order Gwiazdy Białej I klasy (2005, Estonia)
Order Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy (2000, Estonia)
Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii (2001, Finlandia)
Krzyż Wielki Legii Honorowej (2001, Francja)
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (2000, Grecja)
Łańcuch Orderu Izabeli Katolickiej (2004, Hiszpania)
Krzyż Wielki Orderu Lwa Niderlandzkiego (2006, Holandia)
Order Chryzantemy (2007, Japonia)
Officier Ordre national du Québec (2006, Quebec)
Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (2001, Litwa)
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa Nassauskiego (2006, Luksemburg)
Wielka Wstęga Orderu Narodowego Zasługi (2004, Malta)
Stopień Specjalny Krzyża Wielkiego Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec (2003, Niemcy)
Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (2000, Norwegia)
Order Orła Białego (2003, Polska)^[9]
Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2005, Polska)^[10]
Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (2003, Portugalia)
Order Świętej Równej Apostołom Wielkiej Księżnej Olgi I klasy (2006, Rosyjski Kościół Prawosławny)
Krzyż Wielki Orderu Gwiazdy Rumunii (2001, Rumunia)
Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (2005, Słowacja)
Złoty Order Wolności Republiki Słowenii (2002, Słowenia)
Order Królewski Serafinów (2005, Szwecja)
Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2006, Ukraina)
Krzyż Wielki z Łańcuchem Orderu Zasługi (2001, Węgry)^[11]
Krzyż Wielki Orderu Łaźni (2006, Wielka Brytania)
Kawaler Krzyża Wielkiego Udekorowany Wielką Wstęgą Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2004, Włochy)

Przypisy

↑ W mediach zwana czasem VVF (por. Kurš svētāks – VVF vai Ulmanis?. diena.lv, 25 listopada 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.)., VVF frizūra Latvijai izmaksājusi 41 000 latu. nra.lv, 5 lutego 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).).
↑ Vaira Vīķe-Freiberga. vietas.lv, 27 lutego 2006. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
↑ Latvijas Republikas 7. Saeimas pavasara sesijas četrpadsmitā (ārkārtas) sēde. saeima.lv, 17 czerwca 1999. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
↑ Vīķe-Freiberga un dzīvesbiedrs nodibinājuši uzņēmumu 'VVF Consulting'. delfi.lv, 25 lipca 2007. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
↑ Council on Women World Leaders: Members. unfoundation.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
↑ Board of Directors. clubmadrid.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
↑ Members. reflectiongroup.eu. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
↑ Vaira Vīķe-Freiberga izvēlēta par ANO īpašo sūtni. tvnet.lv, 12 kwietnia 2005. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 lutego 2003 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2003 r. nr 35, poz. 481).
↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 lipca 2005 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2005 r. nr 73, poz. 985).
↑ A Magyar Köztársasági Érdemrend Nagykeresztje a Lánccal kitüntetettjei. Serwis internetowy Lászla Sólyoma. [dostęp 2019-05-12]. (węg.).

Bibliografia

Biography of the Ex-President of the Republic of Latvia Prof. Dr. Vaira Vike-Freiberga. vvf.lv. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).
Vaira Vīķe-Freiberga: Latvijas Valsts prezidente 1999–2007. president.lv. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

[1] W mediach zwana czasem VVF (por. Kurš svētāks – VVF vai Ulmanis?. diena.lv, 25 listopada 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.)., VVF frizūra Latvijai izmaksājusi 41 000 latu. nra.lv, 5 lutego 2010. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).).

[2] Vaira Vīķe-Freiberga. vietas.lv, 27 lutego 2006. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

[3] Latvijas Republikas 7. Saeimas pavasara sesijas četrpadsmitā (ārkārtas) sēde. saeima.lv, 17 czerwca 1999. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

[4] Vīķe-Freiberga un dzīvesbiedrs nodibinājuši uzņēmumu 'VVF Consulting'. delfi.lv, 25 lipca 2007. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

[5] Council on Women World Leaders: Members. unfoundation.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).

[6] Board of Directors. clubmadrid.org. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).

[7] Members. reflectiongroup.eu. [dostęp 2017-09-08]. (ang.).

[8] Vaira Vīķe-Freiberga izvēlēta par ANO īpašo sūtni. tvnet.lv, 12 kwietnia 2005. [dostęp 2017-09-08]. (łot.).

[9] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 lutego 2003 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2003 r. nr 35, poz. 481).

[10] Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 4 lipca 2005 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2005 r. nr 73, poz. 985).

[11] A Magyar Köztársasági Érdemrend Nagykeresztje a Lánccal kitüntetettjei. Serwis internetowy Lászla Sólyoma. [dostęp 2019-05-12]. (węg.).

[a-12] Głowa państwa jako Przewodniczący Łotewskiej Rady Ludowej (1918–1920), a następnie Przewodniczący Zgromadzenia Konstytucyjnego (1920–1922)

[b-13] Głowa państwa jako Przewodniczący Rady Najwyższej

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[A]

[B]

1918–1940	Jānis Čakste (1918–1922)^[A] Jānis Čakste (1922–1925) Pauls Kalniņš (p.o., 1925) Jānis Čakste (1925–1927) Pauls Kalniņš (p.o., 1927) Gustavs Zemgals (1927–1930) Pauls Kalniņš (p.o., 1930) Alberts Kviesis (1930–1936) Kārlis Ulmanis (1936–1940) Augusts Kirhenšteins (p.o., 1940)
Od 1990	Anatolijs Gorbunovs (1990–1993)^[B] Guntis Ulmanis (1993–1999) Vaira Vīķe-Freiberga (1999–2007) Valdis Zatlers (2007–2011) Andris Bērziņš (2011–2015) Raimonds Vējonis (2015–2019) Egils Levits (2019–2023) Edgars Rinkēvičs (od 2023)