Włodzimierz Mucha – Wikipedia, wolna encyklopedia

Włodzimierz Mucha

Włodzimierz Mucha (2013)
Data i miejsce urodzenia	27 stycznia 1956 Olsztyn
Data śmierci	13 października 2019
Narodowość	polska
Alma mater	Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej
Nagrody	Honorowa Nagroda SARP 2015, Nagroda Roku SARP (2000, 2002), Europa Nostra (2004), DIFA Award (2004)
Praca
Biuro	Bulanda Mucha Architekci
Budynki	Siedziba BRE Banku w Bydgoszczy (1999), Stara Papiernia w Konstancinie-Jeziornie (2002), Villa Daglezja (2008), Chmielna 25 (2013)
Multimedia w Wikimedia Commons

Włodzimierz Mucha (ur. 27 stycznia 1956 w Olsztynie, zm. 13 października 2019^[1]) – polski architekt. Laureat Honorowej Nagrody SARP 2015 za wkład w rozwój architektury polskiej.

Przez wiele lat doświadczenie zawodowe zdobywał w pracowni ESPEA – Spółdzielni Pracy Twórczej Architektów i Artystów Plastyków, prowadzonej przez Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Olgierda Jagiełły, będącej protoplastą firmy JEMS Architekci. W 1991 r. wraz Andrzejem Bulandą założył biuro Bulanda Mucha Architekci. Sławę jego pracowni przyniosła zrealizowana w latach 1997–1999 nowatorska siedziba BRE Banku w Bydgoszczy. Uznana jako ikona współczesnej architektury Polski, wielokrotnie nagradzana – m.in. otrzymała Nagrodę Roku SARP w 2000 r. Drugą ważniejszą realizacją stała się modernizacja Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornie, która – oprócz Nagrody Roku SARP – otrzymała m.in. dyplom europejskiej federacji Europa Nostra. W dorobku duetu Bulanda-Mucha znajdują się również takie projekty, jak Villa Daglezja (2008), Chmielna 25 (2013) czy rozbudowa Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy (2015). Ponadto obaj architekci byli dwukrotnie nominowani do Europejskiej Nagrody Miesa van der Rohe.

Włodzimierz Mucha uważany był za jednego z czołowych polskich architektów pokolenia urodzonych w latach 50. i 60., którzy odegrali znaczącą rolę w polskiej architekturze^[2][3]. Prowadzone przez niego biuro BiM uznawano jako jeden z najaktywniejszych i najbardziej awangardowych zespołów, projektujących nowoczesną architekturę w Polsce^[4], a jednocześnie jako czołowe polskie biuro w okresie swojej działalności^[5][6].

W dzieciństwie szczególnie interesował się dwoma kierunkami, architekturą i lotnictwem, z którymi wiązał swoją przyszłość. Badania lekarskie wykonane w Szkole Orląt w Dęblinie wykazały, iż nie może zostać pilotem, dlatego zdecydował się na studia architektoniczne^[7]. Początkowo był jednak studentem budownictwa kolejno na Wydziale Budownictwa Lądowego Akademii Rolniczo-Techniczna w Olsztynie (1976) oraz na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej (1977). W 1978–1983 studiował na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej^[8]. Projekt dyplomowy wykonał pod kierunkiem ówczesnej docent Małgorzaty Handzelewicz-Wacławek^[7].

W latach 1984–1989 pracował w pracowni ESPEA – Spółdzielni Pracy Twórczej Architektów i Artystów Plastyków, prowadzonej przez Jerzego Szczepanika-Dzikowskiego i Olgierda Jagiełły – a w latach 1988–1989 w nowo powstałym biurze JEMS Architekci. Następnie zarządzał działalnością indywidualną^[8]. W czerwcu 1989 wykupił zabytkowy Pałac Zdunowo w stanie ruiny i zajął się jego restauracją. Jak sam po latach zaznaczał Mucha, była to bardzo ciekawa i ważna faza powiększania jego bagażu doświadczeń^[7][9].

 Osobny artykuł: Bulanda Mucha Architekci.

Po przypadkowym spotkaniu w Warszawie z kolegą ze studiów, Andrzejem Bulandą, umówił się z nim na spotkanie w siedzibie Stowarzyszenia Architektów Polskich. Ta rozmowa okazała się początkiem ich współpracy^[7]. W październiku 1991 r. założyli wspólnie biuro Bulanda Mucha Architekci, które początkowo funkcjonowało w małym garażu na Żoliborzu. W tym samym roku nowa pracownia wraz z francuską BDP Group 6 wystartowała w międzynarodowym konkursie na projekt zagospodarowania centrum Warszawy^[10]. W 1994 r. architekci odnieśli pierwsze zwycięstwo w konkursie architektonicznym, projektując siedzibę Corporate Profiles na warszawskim Żoliborzu^[11]. Przez kolejne lata rozwoju firmy BiM towarzyszyły jej kolejne żoliborskie siedziby przy ul. Tucholskiej i Mickiewicza^[12]. Równolegle przełomowym wydarzeniem było wygranie konkursu na firmę projektową realizującą projekty McDonald’s na terenie Polski. Ta inicjatywa otworzyła architektom perspektywę na nowe zlecenia^[7].

Projektując bydgoskie bary kalifornijskiej sieci, Andrzej Bulanda i Włodzimierz Mucha nawiązali kontakt z konserwator zabytków, Ewą Raczyńską, która zachęciła ich do startu w zamkniętym konkursie inwestorskim na siedzibę BRE Banku w Bydgoszczy, rozpisanym w 1996 r.^[13] Jako autorzy nowatorskiego rozwiązania otrzymali I nagrodę, a jego realizacja odbyła się w latach 1997–1999. Biurowiec wzniesiony w centrum miasta, na nabrzeżu słynącym z zabytkowych spichlerzy, udanie wpisał się w historyczny kontekst. Architekci zaprojektowali dwa półokrągłe zwieńczenia bryły, parafrazujące kształt bydgoskich spichlerzy. Do historycznej zabudowy nawiązano też odpowiednio dobranymi materiałami budowlanymi^[14]. Realizacja bydgoskiego obiektu wprowadziła BiM do czołówki pracowni architektonicznych w Polsce. Była wielokrotnie nagradzana m.in. w plebiscycie czasopisma „Architektura-Murator” za najpiękniejszy budynek użyteczności publicznej zbudowany w latach 1989–1999, otrzymała państwową nagrodę I stopnia za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa w 2000 r., Nagrodę Roku SARP w 2000 r. oraz nagrodę międzynarodową DIFA AWARD 2004^[15]. W 2006 r. została uznana jako jedna z 20 ikon polskiej architektury w ramach wystawy Polska. Ikony architektury prezentowanej m.in. w Warszawie, Paryżu i Berlinie^[16]. Budynkowi towarzyszyć miała kładka przez Brdę, która jednak nie została zrealizowana^[17].

W 2001 r. na zlecenie prywatnego inwestora Andrzej Bulanda i Włodzimierz Mucha wraz ze swoim zespołem przygotowali projekt modernizacji Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornie^[18]. XIX-wieczny budynek przemysłowy, który był na wpół ruiną, został wyremontowany, zachowując znaczną część oryginalnej struktury. Podobnie jak przy bydgoskim biurowcu architekci połączyli cegłę, szkło i metal. W historycznych murach stworzyli nowoczesną przestrzeń handlowo-usługową, ale – jak jest opisywana – nic nietracącą ze swojego zabytkowego klimatu^[19]. Przebudowę ukończono w 2002 r., a jej realizacja również została wielokrotnie nagrodzona. W tym samym roku otrzymała Nagrodę Roku SARP oraz nagrodę równorzędną w kategorii budynków użyteczności publicznej, a rok później uzyskała dyplom europejskiej federacji Europa Nostra^[20].

W 2004 r. BiM zwyciężył w konkursie na modernizację i rozbudowę budynku Zespołu Szkół nr 2 w Konstancinie-Jeziornie. Zaprojektowany budynek opisywany jest jako zharmonizowany z otoczeniem i krajobrazem, z zastosowaniem nowatorskich rozwiązań technicznych, uwzględniających uwarunkowania konserwatorskie, wpisując projekt w zadrzewioną działkę oraz zabytkowe wille Konstancina-Jeziorny. W rozwiązaniach elewacji wykorzystano walory naturalnych materiałów. Do istniejącego budynku szkoły dobudowano część dydaktyczną wraz z dużą wielofunkcyjną salą sportową, która może być wykorzystywana do organizowania imprez kulturalnych i wystawienniczych. Zagospodarowano przyległy teren działki-parku, sytuując w nim boiska i bieżnie^[21]. Dzięki realizacji (2005–2006) biuro Andrzeja Bulandy i Włodzimierza Muchy otrzymało kolejne nagrody. Architekci zostali nagrodzeni m.in. w 2008 r. ponownie nagrodą I stopnia Ministra Infrastruktury za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa^[20].

Kolejne nagradzane realizacje projektów biura Andrzeja Bulandy i Włodzimierza Muchy miały miejsce głównie w Warszawie. W 2005 r. architekci zdobyli I nagrodę w konkursie na projekt rozbudowy i modernizacji Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy^[22]. Jak piszą autorzy, realizacja zakłada uporządkowanie istniejącej struktury, stwarzając czytelny i funkcjonalny zespół czytelni z wykorzystaniem atutu miejsca, jakim jest budynek zabytkowy. Głównymi założeniami były: utworzenie w obiekcie zespołu wejściowego wraz z holem głównym i częścią konferencyjną, stworzenie jednego głównego poziomu czytelni oraz umieszczenie w tej części na I piętrze czytelni głównej dostępnej z głównej klatki schodowej i windy, zaprojektowanie elewacji frontowej jako współczesnego znaku dającego oprawę dla wejść i podnoszącego rangę historycznego budynku Biblioteki, zachowanie otwartego dziedzińca-ogrodu i wyeksponowanie jego przeszłości, rozmieszczenie pozostałych funkcji adekwatnie do typu konstrukcji budynku^[23]. Za obiekt zrealizowany w 2013 r. pracownia otrzymała m.in. nagrodę mieszkańców w konkursie o Nagrodę Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy za 2015 r.^[24]

W 2006 r. do realizacji wybrany został projekt modernizacji budynku Prudentialu wykonany przez BiM w drodze konkursu inwestorskiego firmy Polimex-Mostostal^[25]. Głównym zamysłem projektowym był powrót do modernistycznego pierwowzoru z jego prostą i surową tektoniką, zachowując konstrukcje stalowej wieży jako reliktu epoki, odtwarzając elewacje, zwłaszcza fronton, oraz odbudowując skrzydła wewnętrzne po ich historycznym obrysie. Jak oznajmili projektanci, „wprowadzone w budynek nowe współczesne funkcje i materiały nie zatarły jego oryginalnego klimatu i ducha miejsca”^[26]. W 2007 r. inwestor, ubiegając się o pozwolenie na budowę, napotkał opór ze strony miasta, uargumentowany niezgodnością z użytkowaniem wieczystym budynku, przeznaczonym pod hotel. Pod koniec 2009 r. Prudential kupiła rodzina Likusów, która ostatecznie pozwolenie uzyskała od wojewody. W 2011 r. rozpoczęto budowę, która zaczęła się od wyburzania pewnych części. Okazało się jednak, że działania prowadzone są bez nadzoru wykonawczego i wymaganej dokumentacji np. projektu budowlanego. Sprawa została zgłoszona do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego, na którego wiosek w I połowie 2011 r. wstrzymano budowę. Obserwując, że działania na budowie nie zgadzają się z koncepcją architektoniczną, pracownia Włodzimierza Muchy rozstała się z inwestorem^[25].

Pod koniec 2006 r. architekci wygrali konkurs inwestorski na projekt budynku apartamentowego przy ul. Walecznych w Warszawie. Zastosowali nawiązania do modernizmu. Budynek – białą, pudełkową formą – nawiązuje do międzywojennych willi, respektując tym samym kontekst otoczenia^[27]. Ukończony w 2008 r. został m.in. nominowany do Europejskiej Nagrody Architektonicznej Fundacji Miesa van der Rohe w 2009, a także wyróżniony w konkursie o Nagrodę Roku SARP 2007^[20][28].

W 2006 r. rozstrzygnięty został również m.in. konkurs na apartamentowiec przy ul. Pięknej 13/15, w którego wyniku do realizacji zgłoszono projekt pracowni Andrzeja Bulandy i Włodzimierza Muchy^[29]. Prace realizacyjne nad budynkiem trwały w czasie „boomu inwestycyjnego”, jednak już jego realizacja przypadła na okres kryzysu, dlatego architekci musieli zastosować szereg uproszczeń i zrezygnować z wielu detali. Ukończenie w tym samym czasie I etapu rozbudowy Biblioteki Publicznej m.st. Warszawy (rozbudowa magazynu) dało możliwość na kompozycyjne zamknięcie tego fragmentu ulicy Pięknej^[30]. Budynek stanowią dwie części różniące się wysokością i całkowicie pod względem estetycznym. Granicę między nimi określa charakterystyczny uskok w linii zabudowy. Budynek określany jest jako powstały „na granicy sprzeczności”, ale zgodnie z ideą „pamięć o historii miejsca i jego współczesne oblicze”^[30]. Opisywany jest również jako kontrowersyjny, jednakże wyznaczający nowe trendy w architekturze^[31].

W 2010 r. zespół Andrzeja Bulandy i Włodzimierza Muchy zwyciężył w konkursie inwestorskim na realizację budynek biurowo-handlowy „Chmielna 25”. Ukończony w 2013 r. obiekt charakteryzuje się falującą elewacją. Powstał w miejscu zburzonej XIX-wiecznej kamienicy^[32]. Początkowo część warszawiaków krytykowała również projekt falowanej szklanej elewacji jako odbiegający od pierzei ulicy. Według nich biurowiec okazał się zbyt nowoczesny i tym samym nie pasuje do sąsiednich kamienic^[33]. W publikacjach fasada opisywana była m.in. jako trójwymiarowa rzeźba pokryta chromoniklem, szybami i czerwonymi okładzinami odblaskowymi, a także miękka, prowokująca, uwodzicielska i erotyczna^[34].

16 lipca 2015 r. Włodzimierz Mucha wraz z Andrzejem Bulandą zostali ogłoszeni laureatami najbardziej prestiżowej nagrody w kraju, Honorowej Nagrody SARP, za wkład w rozwój architektury polskiej^[35].

Członek Stowarzyszenia Architektów Polskich, jego macierzystym oddziałem była Warszawa. Sędzia Konkursowy SARP w kadencjach: 1997–2000, 2000–2003, 2003–2006, 2006–2009, 2009–2012, 2012–2015, 2015–2019. Wielokrotnie przewodniczył w sądach konkursowych w konkursach architektonicznych i urbanistycznych^[36]. W 2014 r. pod jego przewodnictwem sąd konkursowy rozstrzygnął konkurs na projekt na Pawilon Polski na Expo 2015 w Mediolanie^[37].

Wiceprezes SARP ds. twórczości w kadencji 2013–2015^[38]. Przynależał również do Izby Architektów RP^[36].

Od 1991 r. Włodzimierz Mucha współtworzył pracownię, która deklaruje swoje ideowe i per se estetyczne powinowactwa z modernizmem z 1. połowy XX wieku, a jej wewnętrzne credo brzmi: „[…] Czerpiąc z tradycji, odkrywamy przeszłość dla przyszłości. Wypowiadamy się współczesnym językiem, starając się zachować zasadę harmonijnego kontrastu“^[39]. Neomodernizm BiM-u określany jest jako oszczędny, redukcyjny, minimalistyczny i fundowany na dyktacie geometrii. Architekturę biura opisuje się również jako ewolucyjną i kompromisową, deklarującą się jako nowy historyzm usytuowany w estetyce nowego „stylu międzynarodowego“ – globalnego i uniwersalnego – który może funkcjonować gdziekolwiek^[34]. W jednym z wywiadów sam Mucha przyznał, że twórczość jego pracowni jest powiązana najbliżej z modernizmem, ale nie chce być klasyfikowany jako „ktoś, kto wyrasta z tej szkoły”^[40].

Podkreślał również, iż w swoich dziełach zawsze szuka nowego, autorskiego, kreatywnego elementu, który decydować ma o odbiorze i percepcji. Za nieustanny autorytet architektoniczny Mucha uważał twórczość Franka Lloyda Wrighta i Miesa van der Rohe'a. Cenił również architekturę Normana Fostera i biura Herzog & de Meuron^[42].

Był żonaty z Julittą Tarnowską^[9]; miał córkę, Anitę^[8].

Pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie^[43].

Od 1991 r. wraz z Andrzejem Bulandą prowadził biuro, którego działalność sprowadza się przeważnie do udziałów w konkursach architektonicznych. W ciągu pierwszych 20 lat swojego istnienia pracownia uczestniczyła w ok. 100 konkursach^[40].

Ważniejsze realizacje to m.in.:

• siedziba Corporate Profiles w Warszawie (1994, 2010),
• siedziba BRE Bank w Bydgoszczy (1996),
• Stara Papiernia w Konstancinie-Jeziornie (2002),
• rozbudowa i modernizacja Zespołu Szkół nr 2 w Konstancinie-Jeziornie (2006),
• Villa Daglezja w Warszawie (2008),
• rozbudowa Klubu Sportowego DeSki w Warszawie (2010),
• rezydencja Piękna Nova w Warszawa (2010),
• Chmielna 25 w Warszawie (2013),
• zespół mieszkaniowy Eko-Park Cameratta w Warszawie (2014),
• rozbudowa Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy (2015).

Najważniejsze nagrody i wyróżnienia za poszczególne realizacje:

• Obiekt X-lecia – Życie w Architekturze – Nagroda główna oraz tytuł Najlepszego budynku użyteczności publicznej 1989–99 dla projektu siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• tytuł „Najlepszej realizacji w Polsce po 1989” dla projektu siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• nominacja do nagrody Mies van der Rohe (2001) za projekt siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• państwowa nagroda I stopnia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa w 2000 r.^[20]
• Nagroda Roku SARP (2000) za projekt siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• tytuł Ikony Polskiej Architektury dla projektu siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• nominacja do Ikony Polskiej Architektury (2006) dla projektu Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornie^[20]
• Nagroda Roku SARP oraz nagroda równorzędna w kategorii budynków użyteczności publicznej (2002) za projekt Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornie^[20]
• Europa Nostra (2003) za projekt Starej Papierni w Konstancinie-Jeziornie^[20]
• DIFA Award (2004) za projekt siedziby BRE Bank S.A. Oddział w Bydgoszczy^[20]
• wyróżnienia w konkursie o Nagrodę Roku SARP (2007) za projekt Villi Daglezja w Warszawie^[20]
• państwowa nagroda I stopnia Ministra Infrastruktury za wybitne osiągnięcia twórcze w dziedzinie architektury i budownictwa w 2008 r. za rozbudowę i modernizację Zespołu Szkół nr 2 w Konstancinie-Jeziornie^[20]
• Nagroda mieszkańców w konkursie o Nagrodę Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy za 2015 r. za rozbudowę Biblioteki Publicznej M. St. Warszawy^[24]

Za całokształt działalności:

• Honorowa Nagroda SARP 2015 za wybitną twórczość i wkład w rozwój architektury polskiej^[44]
• Polski Herkules 2016 za wpływ na rozwój polskiego budownictwa^[45]

• A. Czyżewski: Bulanda i Mucha Architekci 1991-2011. Warszawa: Trygon, 2011. ISBN 978-83-01-15268-0.