French
DeutschTadeusz Zipser – Wikipedia, wolna encyklopedia
 | |
| Data i miejsce urodzenia | 5 września 1930 |
|---|---|
| profesor nauk technicznych | |
| Specjalność: metody ilościowe w planowaniu przestrzennym, planowanie przestrzenne | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | 1960 |
| Habilitacja | 1968 |
| Profesura | 5 lutego 1976 |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| rektor Politechniki Wrocławskiej | |
| Odznaczenia | |
  | |
Tadeusz Maria Zipser (ur. 5 września 1930 we Lwowie) – polski architekt i urbanista współczesny, laureat Honorowej Nagrody SARP w 1986, profesor Politechniki Wrocławskiej, publicysta.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn profesora i rektora Politechniki Lwowskiej Kazimierza Zipsera. Po wysiedleniu ze Lwowa zamieszkał we Wrocławiu i ukończył w 1952 studia na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. Pracując następnie na uczelni, zajmował się m.in. problemami planowania urbanistycznego i prognozowania ruchu ulicznego, zapoczątkowując w 1962 użycie komputerów w prognozowaniu obciążenia ulic. W 1960 otrzymał stopień naukowy doktora (praca Zasady ekspozycji w nowoczesnym ogrodzie zoologicznym[1]), w 1968 doktora habilitowanego (praca Badanie struktury trójkątowo-łańcuchowej obszarów zurbanizowanych[1]), zaś w 1976 został profesorem. W II połowie lat 70. zaangażowany w działalność opozycji demokratycznej, m.in. współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności, w styczniu 1978 podpisał deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych. W 1979 wykładał i prowadził seminaria z zakresu planowania miast na Southern Illinois University[1].
W PRL informacje na temat Tadeusza Zipsera podlegały cenzurze. W 1977 roku jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: "Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW". Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp[2].
17 czerwca 1981 został wybrany na rektora Politechniki Wrocławskiej. Kadencję rozpoczął we wrześniu tegoż roku, lecz ze względu na aktywną działalność w „Solidarności” został po ogłoszeniu stanu wojennego 24 grudnia usunięty ze stanowiska[3], a 4 stycznia 1982 internowany i osadzony we wrocławskim więzieniu przy ul. Kleczkowskiej.
W latach 90. współinicjator powstania kierunku studiów gospodarka przestrzenna na Politechnice Wrocławskiej i kierownik Katedry Planowania Przestrzennego. W tym okresie należał też do Rady dla Spraw Nauki przy prezydencie RP Lechu Wałęsie i kierował zespołem projektującym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, przyjęte w 1997[4].
Pod jego kierunkiem w 2000 stopień naukowy doktora uzyskała Izabela Mironowicz[5].
Główne dzieła
[edytuj | edytuj kod]- kościół św. Ducha we Wrocławiu (z Waldemarem Wawrzyniakiem i Jerzym Wojnarowiczem), 1972-1983
- kościół św. Józefa w Świeradowie-Zdroju (z Waldemarem Wawrzyniakiem), 1974-1979
- rekonstrukcja wieży kościoła św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu (z Maciejem Dobrowolskim), 1978-1980 – współczesny hełm o ażurowych formach
- kościół pw. Opatrzności Bożej we Wrocławiu na os.Nowy Dwór (1978 – ?)
- kaplica cmentarza pod wezwaniem św. Ducha we Wrocławiu
- kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Grajewie, 2000
W 1967 zaprojektował dla wrocławskiego Ogrodu Botanicznego specjalny niewielki zbiornik wodny do ekspozycji roślin wodnych. Ponadto zajmował się projektowaniem ogrodów zoologicznych.
Jest autorem poematu Respicjum: Symetryczna Komedia Symetryczna[6].
W 2014 Muzeum Architektury we Wrocławiu zorganizowało wystawę indywidualną „Tadeusz M. Zipser. Zygzakiem przez symbole” i wydało jego książkę autorską[7].
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- 1986: Honorowa Nagroda SARP
- 2001: Pro Ecclesia et Pontifice
- 2005: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski[8]
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fasada na kilka lat po otwarciu -
Wnętrze -
Makieta kaplicy cmentarnej, 1978-90, projekt wraz z M. Dobrowolski, R. Pustelnik, P. Szkoda
Inne
[edytuj | edytuj kod]-
Kościół św. Elżbiety Węgierskiej we Wrocławiu z wieżą zrekonstruowaną wg projektu prof. T. Zipsera i M. Dobrowolskiego -
-
Basen dla roślin wodnych w Ogrodzie Botanicznym we Wrocławiu
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Janusz Korzeń, Rozmowa z prof. Tadeuszem Zipserem, w: Przegląd Urbanistyczny, nr I/2009, s. 9, ISSN 2080-9336
- ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
- ↑ Decyzję ministerialną w tej sprawie, datowaną na 29 grudnia 1981, doręczono profesorowi 31 grudnia.
- ↑ Później znowelizowane studium zawiera nadal (2008) zasadnicze idee zespołu Zipsera.
- ↑ Dr hab. inż. Izabela Beata Mironowicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-04-23].
- ↑ Tadeusz Zipser, Respicjum: symetryczna komedia symetryczna, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2012, s. 303, ISBN 978-83-7493-691-0.
- ↑ Tadeusz M. Zipser, Zygzakiem przez symbole czyli samouczek drwala znaleziony na Saharze, Wrocław: Muzeum Architektury we Wrocławiu, 2014, s. 287, ISBN 978-83-89262-76-9.
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 4, poz. 64.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015. ISBN 978-83-61344-70-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Prof. dr hab. inż. Tadeusz Maria Zipser, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2011-03-18].
- Forum Akademickie, Rody uczone – Zipserowie
- Sztuka Architektury, Tadeusz Maria Zipser
- Pryzmat, Kadencje rektorskie profesorów Kazimierza i Tadeusza Zipserów. pryzmat.pwr.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-20)].
- Ośrodek Kultury i Sztuki, Czwartek Literacki z udziałem Tadeusza Marii Zipsera. tin.okis.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].