Wacław Lednicki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wacław Lednicki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 kwietnia 1891
Moskwa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

29 października 1967
Nowy Jork, Nowy Jork, USA

profesor nauk literaturoznawstwa
Specjalność: slawistyka
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1922
Uniwersytet Jagielloński

Habilitacja

1926
Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie

Profesura

1928

Polska Akademia Umiejętności
Status

członek od 1937

Doktor honoris causa
Uniwersytet Berkeley – 1963
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Kawaler Orderu Leopolda (Austria)

Wacław Lednicki (ur. w 29 kwietnia 1891 w Moskwie, zm. 29 października 1967 w Nowym Jorku) – polski literaturoznawca i krytyk literacki, wolnomularz[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem znanego polskiego adwokata i polityka w Rosji, Aleksandra Lednickiego. Ukończył Gimnazjum Miedwiednikowa w Moskwie.

Moskiewski dom Aleksandra i Marii Lednickich był na początku XX wieku wielkim polskim salonem politycznym. Wcześniej, pod koniec XIX wieku Aleksander kupił majątek i dwór w Katyniu, gdzie rodzina spędzała letnie miesiące. Jesienią 1911 roku (...) Wacław weźmie udział w rodzinnym polowaniu, które odbyło się w katyńskim majątku - dokładnie tam, gdzie dziś jest cmentarz wojenny[2].

Studiował na wydziale filologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, następnie na Uniwersytecie Moskiewskim, gdzie specjalizował się w literaturze francuskiej. Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) w Rosji przeniósł się do Polski, gdzie w 1922 otrzymał doktorat, a następnie w 1928 profesurę na UJ, prowadząc jedyną w Polsce katedrę literatury rosyjskiej. Wcześniej, w 1926, uzyskał habilitację na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Od 1926 wykładał na uniwersytecie w Brukseli, gdzie od 1932 roku na mocy porozumienia pomiędzy rządami polskim i belgijskim przez trzy miesiące w roku wykładał historię literatury słowiańskiej, zachowując katedrę w Krakowie. W latach 1933–1939 prezes Polskiego Towarzystwa dla Badań Europy Wschodniej i Bliskiego Wschodu. Od 1937 członek PAU.

Na początku 1940 roku wyjechał z okupowanego przez Niemców Krakowa do Brukseli, gdzie był nadal profesorem, a Belgia była wtedy krajem neutralnym. Po zaatakowaniu przez Niemcy Belgii i Francji 10 maja 1940, wyjechał z Brukseli przez Francję, Hiszpanię i Portugalię do USA, gdzie od połowy lat 30. mieszkała jego siostra, rzeźbiarka Maryla Lednicka-Szczytt. W latach 1940–1944 był profesorem literatury Uniwersytetu Harvarda, a w latach 1944-1962 Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley. Współzałożyciel Polskiego Instytutu Naukowego w Nowym Jorku. Członek założyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie. W 1943 uczestnik V Kongresu Paneuropy w Nowym Jorku.

W okresie międzywojennym publikował m.in. w Wiadomościach Literackich, a po wojnie w londyńskich Wiadomościach. W pracy naukowej zajmował się m.in. badaniem twórczości A. Puszkina, a także związków literacko-kulturalnych między Polską i Rosją.

Pochowany w Nowym Jorku razem z siostrą Marylą Lednicką-Szczytt. Miał córkę Marię (żonę wieloletniego dyrektora SK Michałów Ignacego Jaworowskiego)[3] i syna Jana. Polish Institute of Arts and Sciences of America przechowuje ofiarowane przez Jana Lednickiego archiwum Wacława Lednickiego, a od 1995 przyznaje nagrodę jego imienia w dziedzinie humanistyki (The Waclaw Lednicki Humanities Award). Księgozbiór profesora – wraz z książkami po ojcu – został zapisany w testamencie bibliotece krakowskiej rusycystyki[4].

W uznaniu wybitnych zasług dla studiów slawistycznych, znajomości literatury rosyjskiej, polskiej i francuskiej Wacław Lednicki był odznaczony i uhonorowany szeregiem wyróżnień. Między innymi był udekorowany: krzyżem Orderu Odrodzenia Polski, belgijskim Orderem Leopolda I. Uniwersytet Berkeley nadał mu w 1963 tytuł doktora honoris causa[5].

Jego grób symboliczny znajduje się w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 191–I–25/26/27)[6].

Grób Lednickich na warszawskim cmentarzu Powązkowskim
  • Aleksander Puszkin, Eugenjusz Oniegin. Romans wierszem, przekł. Leo Belmont, oprac., wstępem i przypisami zaopatrzył Wacław Lednicki (Biblioteka Narodowa. Seria 2, nr 35; Kraków 1925)
  • Aleksander Puszkin. Studja (Kraków 1926)
  • Pouchkine et la Pologne. A propos de la trilogie antipolonaise de Pouchkine (Paris 1928)
  • Przyjaciele Moskale (Kraków – Warszawa 1935)
  • Quelques aspects du nationalisme et du christianisme chez Tolstoï (Les variations tolstoïennes à l'égard de la Pologne) (Cracovie 1935)
  • Puszkin. Puszkin, wyprowadzony w pole...śmierci, Puszkin a my (Kraków – Warszawa 1938)
  • Poland and the World (1943)
  • Russian-Polish Cultural Relations (1944)
  • Life and Culture of Poland (Roy Publishers, Nowy Jork, 1944)
  • Henryk Sienkiewicz (1948)
  • Russia, Poland and the West (1954)
  • Pushkin's «Bronze Horseman» (1955)
  • Pamiętniki (tom 1, Londyn 1963, tom 2, Londyn 1967, Wyd. B. Świderski)
  • Tolstoy Between War and Peace (1965)
  • Redaktor tomu Adam Mickiewicz in World Literature (1955), w którym zamieszczono jego artykuł „Adam Mickiewicz's Stay in Russia”.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ludwik Hass, Ambicje rachuby, rzeczywistość. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej 1905-1928. Warszawa 1984, s. 231.
  2. Anna Mieszczanek, Przedwojenni: Zawsze był jakiś dwór. Historia ziemian., Muza - Sport i Turystyka, s.180, DOI10.16926/sit., ISBN 978-83-287-1261-4 [dostęp 2020-08-16].
  3. Pokochałam Michałów - wywiad z Marią Jaworowską. [dostęp 2013-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-11)].
  4. Rys historyczny biblioteki Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ (pol.)
  5. Uniwersytet Berkeley, biografia (ang.)
  6. Cmentarz Stare Powązki: LEDNICCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-25].