Ismelia wieńcowa – Wikipedia, wolna encyklopedia
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | ismelia | ||
Gatunek | ismelia wieńcowa | ||
Nazwa systematyczna | |||
Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip. P.B.Webb & S.Berthelot, Hist. Nat. Iles Canaries 3(2; 2): 271 (1844)[3] | |||
Synonimy | |||
|
Ismelia wieńcowa, złocień trójbarwny[4] (Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Zaliczany do monotypowego rodzaju ismelia Ismelia lub włączany do rodzaju Glebionis. Jest endemitem Maroka, gdzie rośnie na wydmach i nizinach wzdłuż wybrzeża atlantyckiego[5]. Roślina jest popularnie uprawiana jako ozdobna dla okazałych kwiatostanów, w tym także w różnych, wielobarwnych odmianach[6]. W Chinach młode pędy spożywane są jako warzywo[7]. Dziczeje z upraw i jako gatunek introdukowany występuje w różnych krajach północnej Afryki[5], Europy, Azji i w zachodniej części Ameryki Północnej[3].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Roślina jednoroczna o pędzie nagim, wysokości zwykle do 40 cm[5], rzadziej do 1 m, prosto wzniesionym, słabo rozgałęzionym[6].
- Liście
- Skrętoległe[6]. Dolne i środkowe siedzące, przy czym najniższe zamierają w czasie kwitnienia[7]. Blaszka nieco mięsista, głęboko pierzasto podzielona[6], pojedynczo lub podwójnie, z odcinkami trójdzielnymi[5]. Końcowe odcinki równowąskie lub jajowate[7]. Liście osiągają do 10 cm długości[7].
- Kwiaty
- Zebrane w koszyczki na szczytach pędu pojedyncze lub zebrane po kilka w luźne baldachogrono[6][7]. Okrywa kubeczkowata, o średnicy od 1,5 do 3 cm. Pokryta listkami obłonionymi na brzegu, wyrastającymi w czterech rzędach[7]. Brzeżne kwiaty języczkowe żeńskie, białe, żółte lub czerwone, z odmiennie zabarwioną częścią nasadową. Wewnątrz koszyczka znajdują się obupłciowe kwiaty rurkowate z koronami purpurowymi lub czerwonymi[6].
- Owoce
- Niełupki pozbawione puchu kielichowego. Te powstające z kwiatów rurkowatych są na przekroju trójkątne, z oskrzydlonym każdym z kantów. Te powstające z kwiatów brzeżnych są spłaszczone[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Gatunek z monotypowego rodzaju ismelia Ismelia Cass.[3], w niektórych ujęciach systematycznych włączany do rodzaju Glebionis[8][7]. Przez większą część XX wieku gatunek ten włączany był do szeroko wówczas ujmowanego rodzaju złocień Chrysanthemum jako Ch. carinatum lub też Ch. tricolor[6][3].
Takson należy do podplemienia Glebionidinae, plemienia Anthemideae w podrodzinie Asteroideae rodziny astrowatych Asteraceae[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-10-29] (ang.).
- ↑ a b c d e Ismelia carinata (Schousb.) Sch.Bip., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-10-29] .
- ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 55, 107. ISBN 978-83-925110-5-2.
- ↑ a b c d Ismelia carinata [online], floramaroccana.fr [dostęp 2023-10-29] .
- ↑ a b c d e f g h Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 371. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e f g Zhu Shi, Christopher J. Humphries & Michael G. Gilbert: Glebionis Cassini. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-02-21].
- ↑ Oberprieler, C., Himmelreich, S. & Vogt, R.. A new subtribal classification of the tribe Anthemideae (Compositae). „Willdenowia”. 37, s. 89–114, 2007.
- ↑ Genus Glebionis Cass., [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [online], USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System [dostęp 2023-10-29] .
- EoL: 469135
- Flora of North America: 250067006
- GBIF: 3091997
- identyfikator iNaturalist: 484302
- IPNI: 226246-1
- ITIS: 780389
- NCBI: 99064
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): gcc-128854
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:226246-1
- Tela Botanica: 36033
- identyfikator Tropicos: 50257210
- CoL: 3Q7D2