Adana Vilayeti - Vikipedi

آطنه ولایتی‎
Adana Vilâyeti
Osmanlı İmparatorluğu Vilayeti
←
1869–1922 →
Adana Vilayeti harita üzerinde
Adana Vilayeti harita üzerinde
Merkez Adana
Tarih
 - 1869 1869 1869
 - 1922 1922 1922
Nüfus
 - Müslüman, 1914[1] 341.903 
 - Yunan, 1914[1] 8.974 
 - Ermeni, 1914[1] 52.650 
Bugün parçası Türkiye Türkiye

Adana Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1869 yılında kurulmuştur.[2]

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]

1869 yılında Adana, Halep Vilayeti'nden ayrılarak müstakil bir vilayet olmuştur. 1871 yılında vilayet içinde Adana Belediyesi kurulmuştur. I. Dünya Savaşı'ndan sonra vilayet ahalisi Adana Vilayeti Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni kurmuşlardır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla Adana Vilayeti yerini Adana, İçel, Mersin, Kozan ve Cebel-i Bereket illerine bırakmıştır.

Sancakları

[değiştir | kaynağı değiştir]
1869-1877 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Payas Sancağı, Kozan Sancağı, İçil Sancağı[3]
1877-1888 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı,[4] Kozan Sancağı, İçil Sancağı
1888-1922 arası vilayetin sancakları
Adana Sancağı, Cebel-i Bereket Sancağı, Kozan Sancağı, Mersin Sancağı,[5] İçil Sancağı
  • Adana Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı merkez sancak. Sancağa bağlı kazalar Karaisalı ve Hamidiye (Ceyhan) kazalarıdır.[6]
  • Mersin Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Mersin ve Tarsus kazalarıdır.[6] 1888 yılında vilayete bağlı bir sancak olmuştur.
  • Cebel-i Bereket Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Cebel-i Bereket (Yarpuz), İslahiye, Payas (Dörtyol), Osmaniye, Hassa ve Bahçe kazalarıdır.[6] 1877 yılında Payas Sancağı'nın kaldırılması ile kurulmuştur.
  • Kozan Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar Sis (Kozan), Kars-ı Zülkadiriyye (Kadirli), Haçin (Saimbeyli) ve Feke kazalarıdır.[6]
  • İçil Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. Sancağa bağlı kazalar İçil (Silifke), Ermenek, Mut, Gülnar ve Anamur kazalarıdır.[6]
  • Payas Sancağı, Adana Vilayeti'ne bağlı sancak. 1877 yılında kaldırılıp yerine Cebel-i Bereket Sancağı sancağı kurulmuştur.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Nüfus
Adana
Yıl Nüfus +/-
1864 335.500 -
1884 367.100 9,42%
1890 402.400 9,62%
1891 403.400 0,25%
1900 422.400 4,71%
1910 489.000 15,77%
1920 493.500 0,92%
Y & G

1867 yılında vilayet içinde 139.480'i Müslüman ve 21.690'ı Gayrimüslim olmak üzere toplam 156.170 kişi yaşamaktadır. 1892 yılında vilayet içinde 345.551'i Müslüman ve 44.951'i Gayrimüslim olmak üzere toplam 390.502 kişi yaşamaktadır. 1897 yılında vilayet içinde 1.629 köy bulunup 404.929 kişi yaşamaktadır.[7]

Adana Vilayeti 1914 nüfusu[8]
Kaza Müslüman Ortodoks Rum Ermeni Katolik Ermeni Protestan Toplam
Adana 71,617 3.104 14.956 888 1.006 93,217
Ceyhan 16.068 110 229 13 36 16,538
Karaisalı 27.771 - 20 - - 27,791
Yumurtalık 6.694 60 520 - - 7,274
Adana Sancağı 122.150 3.274 15.725 901 1.042 144.820
Kozan 20.763 - 3.859 62 146 24,830
Haçin 16.972 - 11,042 1,103 1.405 30,525
Feke 13,170 1.879 2.308 - 632 17,989
Kars 16.989 16 1.108 - 99 18.212
Kozan Sancağı 67.894 1.895 18.317 1.165 2.282 91.556
Cebelibereket 13,193 16 675 4 80 13,969
Dörtyol 15,495 272 6.672 3 366 22.845
Islahiye 10,927 - 500 - - 11.427
Bahçe/Bulanık 14,643 - 3.691 - 600 18,934
Hassa 8,810 33 770 269 285 10,337
Cebelibereket Sancağı 63.068 321 12.308 276 1.331 77.512
Mersin 27,844 2.273 790 42 68 31,434
Tarsus 60.947 774 2.929 122 313 65,701
Mersin Sancağı 88.791 3.047 3.719 164 381 97.135
İçel 34.628 1.210 334 - - 36,172
Anamur 31.768 725 - - - 32,502
Gülnar 20.668 457 7 - - 21,212
Mut 14.970 108 - - - 15,308
İçel Sancağı 102.034 2.500 341 - - 105.194
Adana Vilayeti 443.937 11.037 50.480 2.511 5.036 516.217

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • (1907) Harita.
    (1907) Harita.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Adana Vilayeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
  1. ^ a b c "1914 Census Statistics" (PDF). Turkish General Staff. ss. 605-606. 7 Ekim 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2011. 
  2. ^ Tahir Sezen "Osmanlı yer adları" sf. 6, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2006).
  3. ^ Ahmed Lûtfî Efendi, Vak’a-Nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi XII, (Hzr. Münir Aktepe) Ankara 1989, s. 46.
  4. ^ Cebelibereket Sancağı ve Rahime Hatun (Türkçe). Ali Rıza ÖNDER.
  5. ^ Tarihçe 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Mersin İl Kültür ve Turizm Bakanlığı.
  6. ^ a b c d e Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’nin Bin Üçyüz Onüç Senesine Mahsus İstatistik-i Umumîsi, İstanbul, Alem Matbaası, 1316/1900.
  7. ^ Kırım ve Kafkasya'dan Adana Vilayeti'ne Yapılan Göç ve İskanlar (1869–1907) 21 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe). Yrd. Doç. Dr. Hilmi Bayraktar.
  8. ^ Karpat, Kemal (1985). Ottoman Population, 1830-1914: Demographic and Social Characteristics. University of Wisconsin Press. s. 172. ISBN 9780299091606. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Adana_Vilayeti&oldid=34130035" sayfasından alınmıştır