Araç, Kastamonu - Vikipedi

Araç
İlçe
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlKastamonu
Coğrafi bölgeKaradeniz Bölgesi
Köy sayısı119
İdare
 • KaymakamEmin Cevat Tutar[1]
 • Belediye başkanıSüleyman Yazkan (Ak Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1639 km²
Rakım650 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam18.863
 • Kır
11,704
 • Şehir
6.445
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu37800
İl alan kodu366
İl plaka kodu37

Araç, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Kastamonu ilinin bir ilçesidir.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

Prehistorik çağlardan sonra bölgenin bilinen en eski sakinleri Gas'lardır. Bilinen tarihi Hititler ile başlar, Frigya, Lidya Krallıkları ile Pers hakimiyetiyle yerel krallıklar olarak devam eder. Pontus ve Bizans (Doğu Roma İmparatorluğu) hakimiyeti ile devam eden egemenlik Anadolu'nun Türkleşmesine kadar devam eder. Bu dönemlerde bölge; savaşçı yapısı ve iyi at yetiştirmesi ile bilinir.

Paphlagonia adı verilen Kastamonu, Sinop, Çankırı, Bolu ve Karabük illerini kapsayan bölge 1105 yılında Danişmendliler zamanında Türk hakimiyetine geçmiştir. Uzun süre bölgede Beylikler hakim olmuştur, beyliklerin en önemlisi olan Candaroğulları Beyliği 1460 yılında Osmanlı yönetimine geçmiştir.

Beylikler döneminde Kastamonu merkezli bir ilim ve kültür merkezi olma özelliği de kazanan Araç ilçesinde,

Küre-i Hadid (Demirli) Köyü İsmailbey Camii, Tatlıca Köyü Camii ve Antik Dönem'i işaret eden kaya mezarları tarihi özellikleriyle dikkat çeker. Kastamonu Müzesi'nde sergilenmekte olan görkemli Lahit ve Gökçesu (Moğsu) köyünden alınıp gezmesin diye ayağı kırılıp Kastamonu'da müzeye teslim edilen Hitit Arslanı ve "Geley" Hanözü köyünde bulunan, Anadolu Piramidi olarak da adlandırılan iki adet olarak bulunduğu bilinen tümülüsler, Kesüt köyünde Çökele mevkiinde yer alan ören yerleri Katarta'da bulunan konaklar incelemeye ve turizm açısından ve yörenin tarihi değerlerinin ortaya çıkması için incelenmeyi bekleyen tarihi kalıntılardır.

Anadolu'daki en eski yerleşim bölgelerinden biri olan Araç'ın tarihi kaynaklarda adı ilk defa MÖ 1132 yılında "Timanidis" olarak geçmekte bu duruma göre de yaklaşık 3000 yıllık bir yerleşim geçmişine sahip bulunmaktadır.

Buna 1866 yılında belediye örgütünün kuruluşunu, 1868 yılında da bucak örgütünün ilçeye dönüşünü eklersek, Araç'ın en eski belediyelerden ve yine en eski ilçelerinden olduğu görülür.

Karadeniz ile iç bölgeler arasındaki ticari ve beşeri bağları kuran kervanların işlediği önemli bir yol güzergahında, önemli bir durak ve uğrak yeri olması, ilçeye Araç adının verilmesine neden olmuştur.

Araç ilçesi Türkiye Cumhuriyeti'nin en eski ilçelerindendir. Araç özellikle doğa turizmi ile ön plana çıkması gereken yurdumuzun cennet köşelerinden bir tanesidir. Araç yüzölçümünün çok büyük bir bölümünü ormanlar kaplamaktadır. Özellikle yaylaları bir doğa harikasıdır. Yaylaları çok çeşitli ağaçları bünyesinde barındırır. İlçe ülkenin en eski ilçelerinden biri olmasına rağmen iş alanı eksikliğinden dolayı sürekli göç vermiştir. 40-50 bin civarı olan nüfus günümüzde şehir merkezinde 6000, genelde ise 28.650'ye gerilemiştir. İlçenin tek büyük sanayi kuruluşu Gürmen Tekstil ve merkez köyü olan İğdir köyündeki Aktek'tir.

İlçede 2010 yılında Kastamonu Üniversitesi'ne Bağlı Araç MYO açılmıştır. Her sene temmuz ayında Araç Hacı Bekir Şekerciler, Pastacılar ve Yayla Kültürü Festivali düzenlenmektedir.

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Toplam Şehir Kır
1927[4] 38.503 671 37.832
1935[5] 41.702 958 40.744
1940[6] 42.146 1.326 40.820
1945[7] 43.835 1.862 41.973
1950[8] 44.603 1.672 42.931
1955[9] 44.877 1.981 42.896
1960[10] 47.444 2.306 45.138
1965[11] 47.889 2.820 45.069
1970[12] 40.518 3.207 37.311
1975[13] 39.461 3.594 35.867
1980[14] 38.626 4.244 34.382
1985[15] 35.930 4.378 31.552
1990[16] 32.672 5.760 26.912
2000[17] 24.180 5.696 18.484
2007[18] 21.054 6.284 14.770
2008[19] 20.598 5.824 14.774
2009[20] 20.201 5.776 14.425
2010[21] 20.002 5.860 14.142
2011[22] 19.639 5.908 13.731
2012[23] 19.337 5.986 13.351
2013[24] 19.214 5.938 13.276
2014[25] 19.038 6.082 12.956
2015[26] 18.861 6.456 12.405
2016[26] 18.631 6.537 12.094
2017[26] 18.402 6.541 11.861
2018[26] 18.863 6.419 12.444
2019[26] 18.670 6.685 11.985
2020[26] 18.149 6.445 11.704

Kaleler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın güneyinde ve Araç Çayının üzerindedir. Kale gelebilecek herhangi bir saldırıya karşı önlem almak maksadıyla Doğu Romalılar (Bizanslılar) tarafından inşa edilmiştir.

Kalenin günümüze ulaşan hali, Bizans tarafından yapılan ve Osmanlı döneminde tamir edilen halidir. Çok eski bir yerleşim yeri olan Araç'ta bu kayalık üzerine daha eski yapılar olmuş olma ihtimali oldukça yüksektir. Kalenin doğusundaki duvarlar yıkılarak yerine evler yapılmıştır.

Akhisar (Agsar) Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın kuzeyinde, Üyükveren (İyören) köyü civarındadır. Bir kısmı tahrip edilmesine rağmen hala ayaktadır. Bunun da nedeni duvarların geniş olması ve yapıda kumlu kireç kullanılmasıdır. Kale yöreye hakim vaziyettedir.

Şaban Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın Karandı köyünün batısındaki Eğriceova Ormanı civarındadır. Romalılar tarafından yapılma ihtimali güçlü olan kale harap vaziyettedir.

Erenbaba Kalesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın Boyalı nahiyesinin batısında Andras (Bahçecik) köyüne 2 kilometre mesafedeki Soğanlı çayı üzerindedir, halk arasında Andıraz adı ile de bilinmektedir. Geley Yaylasının güney yakasındadır. Soğanlı çayının yatağındaki Çaykaşı (Soğandere)nin oradan kalenin tepesine 45 dakikada çıkılabilmektedir. Kale surları tahribata rağmen hala eski şeklini muhafaza eder haldedir.

Harabeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Örencik Harabesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın Dırvana köyünün doğusun da, Örencik civarındadır. Burada bir şehir harabesinin mevcut olduğu söylenmektedir.

Depdep Harabesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç Karandı'da Köşklü Pınar adını taşıyan yerde mevcuttur. Burada hala eski bina hara belerine rastlanmaktadır.

Aşağı Güney Harabeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Araç'ın Karandı köyü ile Aşağı güney köyleri arasında, tahminen bu köylere 1 kilometre uzaklıkta bir aslan heykeline rastlanmaktadır. Aşağı Güney köyü eski su dağıtım sistemi de örnek gösterilebilir bir yerdir. Okulun üst tarafında bulunan bir kaya mezarı bulunmaktadır. Bu da bizi buranın eski tarihlerden kalma bir yerleşim yeri olduğu kanısına götürüyor.

Kesüt Harabesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

İğdir'in Kesut köyünde Çökele isimli yerin doğusundadır.

Çaykaşı (Soğandere)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Su sarnıçları bulunmaktadır.

Köklüyurt (Yukarı Gürne)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orada kilise arakası diye bilinen tarlalardan mermer bloklar çıkmaktadır. Bu mermer blokların büyüklüğü ortalama 50 cm, eni 1-1.5 metre uzunluğunda kalıplar halindedir. Kilise olduğu söylenen tarlalardan çıkmakta bazılarının üzerinde girinti çıkıntı vardır bunlar kilisenin temel ya da duvarında kullanıldığı söylenmektedir örnekleri köy meydanında vardır köy meydanında oturma amaçlı kullanılıyor. Ayrıca küp çıkan diye bilinen tarlalardan çok sayıda küp çıkmıştır onlarda eski caminin tavanında kullanılmıştır.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Kaymakam Emin Cevat TUTAR". 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  2. ^ "6/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012. 
  4. ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  5. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  7. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  8. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  9. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  10. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  11. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  21. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  22. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  23. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  24. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  25. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  26. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Araç Nüfusu - Kastamonu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Kastamonu Araç Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Araç,_Kastamonu&oldid=34198399" sayfasından alınmıştır