Fiji - Vikipedi

Fiji
**Matanitu Tugalala o Viti** (Fijice)
**Republic of Fiji** (İng.)
**फ़िजी गणराज्य** (Fiji Hindi)
Fiji Adaları Cumhuriyeti
Fiji Matanitu Tugalala o Viti (Fijice) ; Republic of Fiji (İng.) ; फ़िजी गणराज्य (Fiji Hindi); Fiji Adaları Cumhuriyeti
	Bayrak Arma
	Slogan; Fijice: Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui; Fear God and honour the Queen
	Millî marş; "God Bless Fiji"; (Türkçe: "Tanrı Fiji'yi Korusun"); ;
Başkent; ve en büyük şehir	Suva
Resmî dil(ler)	İngilizce, Fijice, Fiji Hindi
Demonim	Fijililer
Hükûmet	Üniter parlamenter cumhuriyet
• Cumhurbaşkanı
• Cumhurbaşkanı	Wiliame Katonivere
• Başbakan	Sitiveni Rabuka
Tarihçe
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık
• Birleşik Krallık'tan bağımsızlık	10 Ekim 1970
• Cumhuriyetin ilanı	7 Ekim 1987
Yüzölçümü
• Toplam	18.274 km2 (155.)
• Su (%)	önemsiz miktar
Nüfus
• 2018 tahminî	926.276 (161..)
• 2017 sayımı	884.887
• Yoğunluk	46,4/km2 (148.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	10,054 milyar $ (140.)
• Kişi başına	11.175 $ (104..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	3,932 milyar $ (152.)
• Kişi başına	4.371 $ (97.)
Gini (2013)	36.4; orta
İGE (2019)	0.724; yüksek · 98.
Para birimi	Fiji doları (FJD)
Zaman dilimi	UTC+12
• Yaz (YSU)	UTC+13
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	+679
İnternet alan adı	.fj

Fiji ya da resmî adıyla Fiji Cumhuriyeti (Fijice: Matanitu Tugalala o Viti, Fiji Hindi: फ़िजी गणराज्य), Okyanusya'da bulunan bir ada ülkesidir. Pasifik okyanusunun güneyinde bulunan bir dizi adadan oluşan ülke, 215'i ıssız olmak üzere toplam 322 adadan ve 522 adacıktan oluşur. İki büyük ada, Viti Levu ve Vanua Levu, yerleşimin %87'sini oluşturur.

Tarihçe

Fiji'de 17. yüzyılda Avrupalı kâşiflerden uzun süre önce de insanlar vardı. Fiji'de yapılan kazılarda küçük yerleşimlerde çanak çömlek türünde eski kalıntılar bulunmuştur. Fiji yerleşim yerlerinde yapılan kazılar sonucu M.Ö. 1000 yıllarına ulaşan buluntulara rastlanmıştır. Ancak büyük Pasifik göçünün sorusuna hâlâ cevap bulunamamıştır. 1643'te Hollanda'li kâşif Abel Tasman'ın, büyük güney kıtasını aramaya giderken Fiji'yi ziyaret ettiği biliniyor.

XIX. yüzyıla kadar Avrupalı yerleşimciler, yerleşimlerine devam etmiştir. Adalar, 1874'te bir sömürge olarak İngiliz kontrolünün altına girdi. İngilizler tarafından adalara Hint işçiler getirildi. 1970'te önce krallık olarak bağımsızlığını ilan etti. Fiji'ye, Hint-Fijili (Hindistan'dan getirilen Hintlere verilen ad) toplumu egemendi. 1987'de gerçekleştirilen müdahale sonucu cumhuriyet ilan edildi ve başarılı iki askerî darbe ile, Fiji'nin hâkimiyetindeki Hint ve Fiji ortaklığı sona erdirildi. Çünkü Hint kökenliler İngiliz egemenliği altında kalmak isterken Fijili yerli halk bağımsızlık taraftarıydı. Bu yüzden askerî darbeler olmuştur. Daha sonra Hint kökenliler Hindistan'a göç etmek zorunda kalmışsa da ülkede kalan Hint kökenliler vardır. Bu göç insan kaybına ve ekonomik durgunluğa neden olmuştur.

Siyasi Hayat

Fiji, bir parlamenter cumhuriyettir. İlk yerli vali Ratu Sir George Cakobau, eski meclis başkanı Ratu Epeli Nailatikau, ülkenin kurucusu Ratu Sir Kamisese Mara gibi ülkenin pek çok önemli siyasi, akademik ve askeri ismi Ratu Cakobau'nın soyundan gelmektedir.

Coğrafya

Fiji, 322 adadan (106'sı ıssız) ve 522 küçük adacıktan oluşur. En önemli adaları, Viti Levu ve Vanua Levu'dur. Adalar, tropikal ormanlarla çevrilidir. Yükseklik 1,300 metreye (4,250 ft) kadar ulaşır. Viti Levu, başkent Suva'ya ev sahipliği yapar. Diğer önemli şehirler, (Uluslararası havaalanının bulunduğu yer) Nadi ve büyük bir şeker değirmenine sahip bir liman kenti olan Lautoka'dır. Vanua Levu'da ana şehirler, Labasa ve Savusavu'dur. Diğer önemli adalar, Taveuni ve Kadavu, (Nadi'nin sadece dışında) Mamanuca grubunu ve popüler turist varış yerleri olan Yasawa grubunu kapsar. En yakın komşusu Tonga'dır. Fiji'de tropikal iklim hakimdir.

Konum: Okyanusya, Güney Pasifik Okyanusunda ada.
Coğrafî konumu: 18 00 Güney derecesi, 175 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Okyanusya
Yüzölçümü: 18,270 km²
Sınırları: 0 km
Sahil şeridi: 1,129 km
İklim: Tropikal deniz
Arazi yapısı: Volkanik aktiviteli dağlar çoğunluktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Pasifik Okyanusu 0 m; en yüksek noktası: Tomanivi 1,324 m

Doğal kaynakları: Kereste, balık, altın, bakır, amonyak, gümüş, denizde petrol kaynakları, hidro enerji
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %10
Sürekli ekinler: %4
Otlaklar: %10
Ormanlık arazi: %65
Diğer: %11 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 10 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Kasım - Ocak ayları arasında siklonik kasırgalar

İklim

Fiji, tropikal iklime sahiptir. Kasım ve Nisan arası sıcak mevsimdir. Mayıs ve Ekim arası daha serindir. Serin mevsimde hava sıcaklığı ortalaması 22 °C 'dir. Yağış değişkendir ve sıcak sezonda daha çok yağış almaktadır.^[6]

Ekonomi

Fiji, ormanlar, mineral ve balık kaynakları açısından zengin bir ülkedir. Pasifik adaları arasında ekonomisi en çok gelişmiş adalardan biridir. Şeker ihracatı ve turizm endüstrisi ülkeye döviz getiren başlıca sektörlerdir. Şeker üretimi sanayi etkinliğinin 3'te 1'ini kapsamaktadır. Her yıl içlerinde Amerikalıların da bulunduğu yaklaşık 300,000 turist ülkeyi ziyaret etmektedir. Fiji, 1960 ve 1970'lerde hızlı bir büyüme periyodu geçirmesine rağmen 1980'lerde durgunlaşma görülmüştür. Başlıca gelir kaynağı turizm ve şeker endüstrisidir. Fiji'deki en yüksek bina, on dört katlı Rezerv Bankası binasıdır.

İletişim

Kullanılan telefon hatları: 72.000 (1997)
Radyo yayın istasyonları: AM 13, FM 40, kısa dalga 0 (1998)
Radyolar: 500.000 (1997)
Televizyonlar: 21.000 (1997)
İnternet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
İnternet kullanıcıları: 7.500 (2000)

Demografi

Mültecî oranı: -3.45 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 14.08 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 69.2 yıl
Erkeklerde: 66.74 yıl
Kadınlarda: 71.79 yıl (2004 tahmini)
Ortalama çocuk sayısı: 2.86 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.1 (2003 tahmini)
Ulus: Fijili
Nüfusun etnik dağılımı: Fijili %51, Hint %44, Avrupalı, diğer Pasifik adaları kökenli, Çinli ve diğer %5 (1998 verileri)
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
Toplam nüfusta: %93.7
Erkekler: %95.5
Kadınlar: %91.9 (2003 tahmini)

Din

Hristiyan %52, Hindu %38, Müslüman %8, diğer %2 (1986)
Diller: İngilizce (resmî dil), Fiji dili, Fiji Hintçesi
(Resmen, Fiji Hintçesi Hindustani olarak adlandırılır.)

Kaynakça

^ "Fiji Demographics Profile 2019". 11 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Government of Fiji (10 Ocak 2018). "Fiji Bureau of Statistics Releases 2017 Census Results". 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2018.
^ ^a ^b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
^ "Gini Index". World Bank. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2017.
^ "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. s. 9. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
^ Fiji Government Online Portal: Our Country 23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 26 April 2010.

[1] "Fiji Demographics Profile 2019". 11 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2017census-2] Government of Fiji (10 Ocak 2018). "Fiji Bureau of Statistics Releases 2017 Census Results". 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2018.

[auto-3] "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.

[wb-gini-4] "Gini Index". World Bank. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2017.

[HDI-5] "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. s. 9. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

[6] Fiji Government Online Portal: Our Country 23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 26 April 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Okyanusya'daki bölge ve ülkeler
Bağımlı topraklar italiklerle yazılmışlardır.
Avustralasya	Avustralya • Christmas Adası • Cocos Adaları • Norfolk Adası • Yeni Zelanda
Melanezya	Endonezya (Maluku Adaları) • Fiji • Papua Yeni Gine • Solomon Adaları • Vanuatu • Yeni Kaledonya
Mikronezya	Guam • Kiribati • Kuzey Mariana Adaları • Marshall Adaları • Mikronezya Federal Devletleri • Nauru • Palau
Polinezya	Amerikan Samoası • Cook Adaları • Fransız Polinezyası • Niue • Pitcairn Adaları • Samoa • Tokelau • Tonga • Tuvalu • Wallis ve Futuna

g t d Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler
Avrupa	Ağrotur ve Dikelya Guernsey Birleşik Krallık İrlanda ² Malta ² Man Adası Jersey
Amerika	Anguilla Antigua ve Barbuda Bahamalar Barbados Bermuda Britanya Virjin Adaları Cayman Adaları Dominika Falkland Adaları Grenada Guyana Jamaika Montserrat Saint Kitts ve Nevis Saint Lucia Saint Vincent ve Grenadinler Surinam Trinidad ve Tobago Turks ve Caicos Adaları Virjin Adaları
Asya	Bangladeş Bhutan Brunei Endonezya Hong Kong Hindistan Japonya Kıbrıs Cumhuriyeti¹ ² Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti¹ ³ Makao Malezya Maldivler Nepal Pakistan Singapur Sri Lanka Tayland
Afrika	Botsvana Esvatini Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları Kenya Lesotho Malavi Mauritius Namibya Saint Helena Seyşeller Tanzanya Uganda Zambiya Zimbabve
Okyanusya	Avustralya Doğu Timor Fiji Kiribati Nauru Niue Papua Yeni Gine Pitcairn Adaları Samoa Solomon Adaları Tonga Tuvalu Yeni Zelanda
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. ¹Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. ²Avrupa Birliği'ne üye. ³Sınırlı tanınmış olan devlet.