Gerede - Vikipedi

Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Mart 2010)

Gerede
İlçe
Türkiye'de yeri
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Bolu
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Fatih Kaya
• Belediye başkanı	Mustafa Allar (AK Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	1059 km²
Rakım	1470 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	34.277
• Kır	10,517
• Şehir	23.044
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	14900
İl alan kodu	0374
İl plaka kodu	14
Resmî site Gerede Kaymakamlığı Gerede Belediyesi

Gerede, Bolu'nun bir ilçesidir. Karadeniz Bölgesi'nde, Bolu'nun doğusunda 1255 km² yüzölçümü ile yer alır. Güney doğuda Kızılcahamam ve Çamlıdere ile, kuzey doğuda Çerkeş ve Eskipazar, Güney batıda Dörtdivan, Kuzeyde Mengen, batıda Yeniçağa ilçeleriyle çevrilmiştir.

İç Anadolu Bölgesi'nin Batı Karadeniz'e geçit verdiği bir konumda ortalama 1470 metre yükseklikte dalgalı bir arazi şeklinde etrafı ormanlarla kaplı dağlarla çevrili iklimi çok sert bol yağışlı bir ova şeklindedir. İlçe oldukça soğuk olup kışlar 5-6 ay sürer. Kışın en soğuk bölge olmasa da (ortalama -25 derece) yazın en serin bölgelerdendir. Sıcaklık 25 dereceyi çok nadir olarak geçer. Gece sıcaklıkları yazın bile anormal derecede düşer. Bölge yaşlıları gençliklerinde temmuz ayında kar yağdığına tanık olduklarını, kışın evlerden tünel kazarak çıktıklarını anlatmaktadırlar.

Kuzeydeki dağlık alanın 1600-1900 metre yüksekliklerinde, Güneydeki dağlık alanın 1700-2200 metre yüksekliklerinde düz şeritler halinde Gerede yaylaları yer almaktadır.

Gerede, uluslararası kayak koşu, bisiklet ve kros yarışmaları için çok uygun orman içi spor alanlarına sahiptir.

Dünyanın uluslararası bir karayoluna en yakın kayak merkezi Gerede'dedir. Arkut Dağı'nda 5 km uzunluğunda ve 1 km uzunluğunda FIS (Uluslararası Kayak Federasyonu) tarafından homogolasyonu yapılmış 2 adet kayaklı koşu pisti mevcuttur.

Her yıl mart ayı içerisinde Türkiye Kayak Federasyonu tarafından düzenlenen birçok ülkenin katıldığı yarışmalar düzenlenmektedir. Ayrıca, 10, 15, 20, 25, 30, 35 ve 40 km uzunluklarında kayaklı koşu pistleri kış aylarında açık tutulmakta ve kayaklı koşu tutkunlarının hizmetine sunulmaktadır.

Kayaklı koşu millî takımın değişmez kamp merkezidir. Gerede'de bulunan Arkut Dağı Türkiye'nin kalbi ve Dünya'ya açılan penceresi konumundadır. Arkut Dağı'nda Esentepe Hotel tarafından işletilen ve 2008 tarihinde inşa edilen teleski bulunmaktadır.

Alp kayağına yeni başlayacaklar için en uygun pistlere sahip olan Arkut Dağı'nda birçok kış aktiviteleri de yapılmaktadır. Bunların yanı sıra Arkut Dağı birçok spor dalının çalışma ve müsabaka alanı olabilecek bir coğrafi yapıya sahiptir.

Bölgeyle ilgili yaptığı tezde Dr. Halil Aydınalp kentin antik zamanlara kadar giden bir geçmişi olduğunu yazıyor: "Gerede, antik çağlara uzanan oldukça eski bir geçmişe sahiptir. İlçe, antik Bitinya (Bithynia) ile Paflagonya (Pahplagonia) bölgeleri arasında bir sınır kentidir. Bölgede, Selçuklu ve Osmanlı hakimiyetlerinden önce sırasıyla Paflagon MÖ 300, Bitinya MÖ 260-228, Pontus MÖ 89, Roma MÖ 70-71 ve Roma’nın MS 395'te ikiye ayrılmasıyla da Doğu Roma, yani Bizans hakimiyetleri görülmüştür. Kesin kuruluş tarihi bilinmemekle birlikte, Bitinyalılar tarafından diğer kentlerle aynı zamanda kolonize edilmiş eski bir Paflagonya kasabası olduğu anlaşılan Gerede’nin MÖ 3. yüzyıla kadar uzanan çok eski bir tarihe sahip olduğu düşünülmektedir. Gerede ilçesinin ismi de bu antik dönemlerden kalmadır. Bölgenin ilk ismi Paflagonyalılara ait eski bir yerleşim alanı olan Cressa’dır. Bitinyalılar tarafından işgal edilip bölgenin bir Bitinya kolonisi haline gelmesinden sonra ismi Kratia olmuştur. Kratia ismi zamanla -özellikle bölgenin Müslüman Türkler tarafından kontrol edilmesiyle kuvvetle muhtemel söylenişi daha kolay olduğu için- Gerede’ye dönüşmüş olmalıdır." (Bkz: Halil Aydınalp, Din Kurumu Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma: Gerede'de Dini Hayat, Gerede Belediyesi Yayınları, s.25)

Asar Kalesi, Keçi Kalesi kalıntıları, Kiliseli Han diye bilinen tarihi Tüccar Hanı, Yukarı Tekke Camii, Aşağı Tekke Camii ve Türbesi, Yıldırım Beyazıt Camii, Hacı Emin Efendi Camii, II. Abdülhamit tarafından yaptırılan Aşağıovacık Köyü Camii, Esentepe'deki Ramazan Dede Türbesi gezilip görülebilecek tarihî eserler ve yerlerdir.

Her yıl temmuz ayı içinde Esentepe'de geleneksel "Esentepe Yağlı Güreşleri" yapılır. Şehrin kuzeyinde Esentepe, Arkut Dağları'nda yaylalar başlıca mesirelik alanlardır. Özellikle Gerede yaylaları, yayla turizmine çok uygundur. Gerede'nin kuzeyinde ise 1600-1900 metre yüksekliklerde bulunan yaylalardan en önemlileri Orumşah (Rumşah), Hacı Veli, Seviller yaylalarıdır, güneyinde ise 1700-2200 metre yüksekliklerde bulunan Haşat ve Zorpan gibi yaylalarıdır.

Gerede'de Gerede Gölü, Kuru Göl ve Kapaklı Gölleri olmak üzere 3 adet krater göl bulunmaktadır. Gerede havzasındaki önemli akarsular, Ulusu Deresi, Markuşa Çayı, Yenecik Çayı, Kösreli Deresi'dir. Ulusu, güneybatıdaki Köroğlu Dağları'ndan inip yan kollarla ve şehrin içinden geçen Dayıoğlu Deresi'yle birleşerek Gerede'de Gerede Çayı adını alır. Gerede'deki deri sanayisinin kimyasal ve zehirli atıkları ile korkunç bir şekilde acımasızca kirletilen bu değerli kaynak, Bolu sınırları dışında Karabük'te Filyos Nehri'yle birleşir.

Ayrıca her yıl düzenlenen ve geçmişi asırlar öncesine dayanan geleneksel Gerede Panayırı'na (Gerede Geleneksel Hayvan ve Emtia Panayırı) ülkenin çeşitli bölgelerinden alıcı ve satıcılar gelmektedir. Gerede Panayırı her yıl Eylül ayının üçüncü cuma günü başlamaktadır.^[1]

Gerede halkı, geçimini dericilikle sağlar. Son yıllarda kemercilik de önemli bir iş kolu ve geçim kaynağı olmuştur.

İç ve dış piyasaya deri ürünleri üreten birçok tabakhanesi ve kemer imalathanesi mevcuttur.

Gerede'nin bazı merkezlere uzaklığı şu şekildedir :

• Ankara'ya 130 km.
• İstanbul'a 300 km.
• Abant'a 80 km.
• Safranbolu'ya 90 km.
• Yedigöller'e 75 km.
• Kartalkaya'ya 65 km.
• Bolu Gölcük'e 70 km.
• Bolu kaplıcalarına 65 km.
• Kızılcahamam kaplıcalarına 60 km.

• Bahçelievler Mahallesi
• Dayıoğlu Mahallesi
• Demirciler Mahallesi
• Kabiller Mahallesi
• Kitirler Mahallesi
• Orta Mahallesi
• Seviller Mahallesi
• Yeni Mahallesi

Geredeli Aşık Figani, Dertli ve Köroğlu yörenin aşıklarıdır. Yöre müziğinde kaval, davul, zurna ve bağlama kullanılır.

Türküler;

Ben Gidiyorum Baylere,

Beni Taştan Taşa Çaldın,

Bezm-i Muhabbette Lezzet Arayan,

Bir Dileğim Var (Kardaş)

Bir Güzel Geliyor Karşının Çaydan,

Bu Alemde Uymaz Gönül Gönüle,

Dilber Atma Gamzen Okun,

Elma Attım Yuvarlandı,

Ey Gönül Aklını Başına Cem Et,

Gel Sevdiceğim Ahd ile İkrarda,

Giyersin Eğnine Çul Yavaş Yavaş,

Nazlı Dilber Düştüm Hakipayine,

Nazlı Yare Halim İfade Eyledim,

Ne Bilsin (Evvel Özün Sözün),

Olur mu (Kamil Olan Kelamından),

Şeb-i Zulmette Gittim),

Senden Bana Cefa Olmaz,

Şükür (Ömrüm Ahir Oldu),

Şunda Üç Dilbere,

Tahrir Mektebinde Bir Güzel Gördüm,

Üç Elli Dört Elli Geçiyor,

Vardır (Neyleyip Ağlarsın).

Beyaz Giyme Toz Olur,

Yeşil Ördek,

Tombalacık Halimem,

Bölgede tarım yaygın olmamakla birlikte çok miktarda hayvan mevcuttur. Büyük ve küçükbaş, hindi(yöresel adı "curuk"), kaz, ördek, tavuk bolca bulunur. Yöresel gıda maddeleri olarak yöreyle özdeşleşmiş kaz eti, hindi eti ve keş sayılabilir. Ayrıca şakşak helvası, köfter, çam balı daha başka birçok helva, turşu ve reçel çeşidi mevcuttur. Yöre köylerinin bazılarında şeker pancarı (yöresel adı "çükün") yetiştiriciliği vardır. Bölgede çok çeşitli bir mantar zenginliği vardır. Kanlıca, ak kayışkan, kara kayışkan, gökgöbek, domalan ya da dömelen, cincile, tellice, ebişke, dede sakalı mantarı, inekcin, geyik mantarı, bal mantarı, nadir de olsa kuzu göbeği mantarı vs. sayılabilir. Dağlarda bol miktarda kuşburnu, böğürtlen ve ahududu da mevcuttur. Osmanlı döneminde gül yetiştiriciliği yaygın olsa da gül üretimi günümüzde bitmiştir.

Çok zengin bir fauna ve floraya sahip Gerede yöresinde kızıl geyik, alageyik, yaban domuzu, kurt, kızıl tilki, çakal, sansar, boz ayı, kara ayı, kahverengi ayı, porsuk (hayvan), kirpi, köstebek, karaca, zerdeva, avrasya vaşağı, yaban kedisi, sazlık kedisi, tavşan, ada tavşanı, gelincik, kaya kartalı, şah kartal, paçalı şahin, kızıl şahin, bayağı şahin, doğan, atmaca, leylek, kara leylek, kuzgun, bıldırcın, keklik, ağaçkakan, yalıçapkını, sincap, kertenkele, küpeli yılan, çeşitli kemirgenler, susamuru, çeşitli sazan türleri, yeşil, kadife, tekir, bekir gibi balıklar, alabalık gibi birçok hayvan vardır. Gerede'de paçalı baykuşun kaydedildiği iki noktadan birisidir. Bitki örtüsü kışa dayanıklı kozalaklı ağaçlardır. Esentepe'de 600 yaşını aşmış çam ağaçları mevcuttur. 2000 rakımın üstünde Alpin Çayırlar geniştir. 1600 - 2000 rakım arası saf göknar ormanları çok büyük alan kaplar. Daha aşağılarda karaçam, sarıçam, karaağaç, gürgen, kayın, porsuk (bitki), meşe, fındık, ceviz, kestane, huş gibi ağaçlardan meydana gelen karışık ormanlar bulunur.

• Gerede Merkez Gazetesi 15 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gerede Haberleri 3 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gerede Kaymakamlığı 6 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gerede Belediye Başkanlığı
• Gerede Panayırı