Lisans Yerleştirme Sınavı - Vikipedi

Lisans Yerleştirme Sınavı veya kısaca LYS, Türkiye'de 2010-2017 yılları arasında yükseköğretime geçiş sisteminin ikinci aşaması olan sınavdır. Yerini 2017 itibarıyla uygulanan YKS'nin AYT oturumuna bırakmıştır. Her yıl ÖSYM tarafından belirlenen tarihlerde 81 il merkezi ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti başkenti Lefkoşa'da yapılır. Yükseköğretime Geçiş Sınavı'nda herhangi bir puan türünden 180 puan alan adaylar dilerlerse Lisans Yerleştirme Sınavları'na başvurabilirler. Yükseköğretime Geçiş Sınavı'nda bu barajı geçen adayların Lisans Yerleştirme Sınavı'na başvurmaları zorunlu değildir fakat LYS puan türleri ile öğrenci alan yükseköğretim programlarına girmek isteyen aday öğrencilerin bu sınava girmeleri gerekmektedir. Lisans Yerleştirme Sınavı toplamda 5 ayrı oturumda gerçekleştirilmektedir. Lisans Yerleştirme Sınavları genellikle haziran ayında yapılmaktadır. Fakat sınav tarihleri girilen yıllara göre değişmektedir. Aday öğrenciler istedikleri kadar oturuma girme haklarına sahiplerdir. Genellikle LYS ile alan bir bölüme yerleşmek için en az 2 LYS oturumuna girmek gerekmektedir. Aday öğrenciden her bir oturum için ayrı ayrı ücret talep edilmektedir. Bu ücret 2017 yılında 40 Türk lirası olarak açıklanmıştır. Öğrenciler ortaöğretimde eğitim gördükleri alan dışındaki bir oturuma girerlerse bu durumda adayın puanı kırılmaz. Puan kırılma olayı sadece üst üste iki yıl sınava giren adayların girdiği ikinci sınavda uygulanır ve adayın OBP'si yarı yarıya düşürülür. Aday öğrencinin puanının kırılmasının sebebi bir önceki yıl bir bölüme yerleşmesi ile alakalı olup alan dışı tercih ile bir alakası yoktur. Lisans Yerleştirme Sınavı'na dair başvurular ve sonuçlar ÖSYM AİS'ten duyurulmaktadır.^[1]

Yükseköğretime Geçiş Sınavı Türkiye'de yükseköğretime geçiş sisteminin ilk sınavıdır. Yükseköğretim Kurulu tarafından 2010 yılından beri uygulanmaktadır. Adaylar yükseköğretime geçişin ikinci aşaması olan Lisans Yerleştirme Sınavı'na girebilmek için bu sınavda herhangi bir puan türünden en az 180 ham puan almak zorundadır. YGS'de en az bir puan türünde 150 ve üzeri puan alamayan adayların, YGS puanları ile bir yükseköğretim programını tercih etme ve LYS'lere girme hakları bulunmamaktadır (sınavsız geçiş hakkı olanlar hariç).

Lisans Yerleştirme Sınavları'na girmeye hak kazanan öğrenciler ÖSYM AİS'ten başvurularını yapabilmektedir. Sınav ücretleri yıllara göre değişmektedir, bu ücretler 2017 yılında her bir oturum için 40 Türk lirası şeklinde belirlenmiştir. Adaylar ÖSYM'nin belirlediği ödeme merkezleri ve diğer kurumlar aracılığıyla başvuru ücretlerini ödeyebilmektedir. Adaylar isterlerse ÖSYM AİS'ten kredi kartları aracılığıyla da ödeme yapabilmektedir. Sınava başvurmuş olunsa bile ücretler ödenmeden sınavlara girilemez. Başvurular genellikle nisan ayı başlarında yapılmaktadır.

ÖSYM AİS, aday öğrencilerin bilgilerinin yer aldığı sistemdir. Adaylar ÖSYM'nin hazırladığı tüm sınavlara buradan başvurabilmekte, sınav sonuçlarını görebilmekte ve tercihlerini yapabilmektedirler. Ayrıca sınav öğrencilerin girdikleri diğer ÖSYM sınavlarına dair arşivlerde bu sistemde bulunmaktadır. AİS şifresi ÖSYM merkezleri ile ortaöğretim kurumlarının müdür yardımcıları tarafından verilmektedir. Aday öğrenci sistemde bulunan fotoğrafını değiştirmek isterse ÖSYM merkezlerine başvurup belirli bir ücret karşılığında bu işlemi yaptırabilmektedir. Ayrıca AİS'te bulunan aday öğrenci fotoğrafı, öğrencilere üniversitelerde verilen öğrenci kimlik kartlarına da basılmaktadır.

Lisans Yerleştirme Sınavı toplamda beş oturumdan oluşmaktadır. Her yıl sınav tarihleri değişmektedir. Sınavlar tek oturum şeklinde yapılır. Oturumların başlama saati 10:00'dır. Fakat LYS-5 sınavı bu genellemeye uymamaktadır. Adaylar sınav tarihleri, sınav başvuruları, sınav sonuçları gibi işlemlerini ÖSYM Ais'ten yapabilmektedir. Ayrıca her yıl yayınlanan "ÖSYM Öğrenci Kılavuzu" ile adaylar sınavlar hakkında her şeyi öğrenebilmektedir.

Aday öğrenci önce girmek istediği bölümün hangi puan türüyle öğrenci aldığını öğrenmeli ardından da o puan türü için hangi sınavlara girmesi gerektiğini saptaması gerekir. LYS bittikten sonra öğrencinin OBP'si ve YGS puanının belirli bir oranı hesaplanarak adayın yerleştirme puanı ortaya çıkarılmaktadır. MF, TS, TM ve DİL'in 1-2-3 şeklinde türleri vardır. Her puan türünde ağırlıklı olan sınav farklıdır. Adaylar girmek istedikleri bölümün hangi puan türünde öğrenci aldığını kesinlikle bilmelidir. Genel olarak LYS puan türleri şu şekildedir:

ÖSYM, soru kitapçıkları ile cevap anahtarlarına adaya özgü olacak şekilde ayarlamaktadır. Adayların cevap kâğıtlarında fotoğraf ve kimlik bilgileri bulunmaktadır. Soru kitapçılarında ise sorular ile verilen şıkların yerleri her adayda farklıdır. Bunun sebebi kopya çekmeyi engellemektir. Soru kitapçıkları tek tek poşetlenmekte ve sınav başlama anına kadar açtırılmamaktadır.

Sınav sırasında uyulması gereken kurallar görevli öğretmenler tarafından tek tek açıklanmaktadır. Adaylar sınav salonuna sadece ambalajı çıkarılmış su şişesi ile girebilir. Ayrıca adaydan istenen belgeler eksiksiz olmalıdır. Adayın kimlik fotoğrafı son üç ay içerisinde çekilmiş olması da tavsiye edilir. Adayların uyması gerektiği kurallar her yıl "ÖSYM Aday Kılavuzu" şeklinde yayınlanmaktadır. Adaylar bu kılavuzu ÖSYM resmi sitesinde ulaşabilmektedir.

OBP yani ortaokul başarı puanı. Bir ortaöğretim kurumundan mezun olan öğrencilere girdikleri üniversite sınavlarında başarılarına göre ek puan verilmektedir. OBP en az 30 puan en fazla ise 60 puan olarak verilmektedir. Aday öğrencinin diploma notu ne kadar yüksekse alacağı ek puan da o kadar fazla olmaktadır. Yükseköğretime Geçiş Sınavı'nda herhangi bir puan türünden 150 barajını geçenlere OBP verilmektedir. 180 barajı OBP için geçerli değildir. OBP'ler öğrencilerin sıralamalarını ciddi anlamda değiştirebilmektedir. OBP etkisi bazı adayların sıralamalarını düşürürken, bazı adayların ise yükseltmektedir. Açıklanan sınav sonuçlarında belirli puan aralıklarında yığılma varsa bu durumda OBP'nin etkisi büyük olmaktadır. Her aday için hesaplanmış olan OBP; 0,12 katsayısı ile çarpılarak sınav puanlarına eklenip adayların yerleştirme puanları hesaplanmaktadır. Ayrıca üniversite yerleştirmelerinde okul birincilerine ayrı kontenjan verilmektedir.

Taban puan ilgili bölüme bir önceki yıl en son giren öğrencinin puanıdır. Taban sıralama ise son giren öğrencinin sıralamasıdır. Tavan puan ve sıralama ise bunların tam tersidir. Yerleştirmelerde taban puan oldukça önemlidir, fakat sıralama, taban puandan daha önemli görülmektedir. Genel olarak adayın puanı taban puana yakınsa sıralaması da bölümünün taban sıralamasına yakın gelmektedir. İlgili bölümlerin puan ve sıralamaları yıllara göre çeşitlilik göstermektedir. Bunun nedeni her yıl sınavın zorluğu ve sınava giren öğrencilerin ortalama başarı oranının değişmesidir. Ancak bir okulun kontenjanı ve tercih edilme oranını en iyi gösteren veri önceki yılda en düşük puanla aldığı öğrenci olduğundan (taban puan bu öğrencinin sınav da aldığı puandır) onun sıralaması bakmak daha güvenilir bir tercih olağanı sağlar. Ancak önemi atlanan bir öteki konu da bunun bile seçilecek okul ve bölümün tercih edilme oranının değişiklik göstermesine bağlı olarak değişmesi gerçeğidir. Bu nedenle sınavdaki önceki yılın taban başarı sıralamasına bakmak taban puanına bakmaktan daha sağlıklı tercih öngörüsü sağlasa da bu durum mutlak doğru bir bilgi sağlamaz.

Yükseköğretim Kurumu tarafından 2016 yılında hazırlanan uygulamadır. Öğrenciler YÖK Atlas uygulaması ile, YÖK'e bağlı bulunan üniversitelerin ilgili tüm bölümlerine yerleşen öğrencilerin istatistik verilerine ulaşabiliyor. 3 farklı türde sistemi olan Atlas uygulaması ile, herhangi bir bölüme yerleşmek isteyen adayların kaç net yapmaları, kaç puan almaları, sıralamalarının nasıl olması gerektiği gibi soruların cevapları ortalama değerlerle bulunabiliyor. Atlas uygulaması ilgili sınav yılından bir önceki sınav yılına dair istatistiki veriler yansıtılıyor.

Aday öğrencinin girmek istediği bölüm eğer YGS puan türlerinden (YGS-1, YGS- 2, YGS-3, YGS-4, YGS-5 ve YGS-6) biriyle alıyorsa öğrenciler kendilerinin bu puan türündeki puan ve başarı sıralamalarına bakmaları gerekmektedir. Aday öğrencinin YGS ham puanı ile OBP ek puanının toplamı girmek istediği bölümün taban puanına denk veya üstü geliyorsa aday bölümü tercih edebilir. Tercih yaparken başarı sırası da önemli bir etkendir. LYS puanıyla (TM, TS, MF, DİL) tercihte ise öğrencinin LYS ham puanları, OBP ek puanları ve YGS puanının %40 toplanarak öğrencinin yerleştirme puanı elde edilir. Yerleştirme puanları LYS sonuçları ile birlikte açıklanır. Aday öğrenciler sınav sonuçlarını ve tercihlerini ÖSYM AİS'ten yapabilmektedir. Adaylar 24 ile 30 bölüm arasında tercih yapma hakkına sahiptirler. Bu rakam yıllara göre de değişmektedir.

• Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu
• Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
• Yükseköğretime Geçiş Sınavı
• Yükseköğretim Kurulu