Suhoy Su-33 - Vikipedi

Su-33
Türü	Çok amaçlı avcı
Ulusal köken	Sovyetler Birliği  Rusya
Üretici	Sukhoi
İlk uçuş	17 Ağustos 1987
Hizmete giriş	31 Ağustos 1998
Üretim sayısı	24+
Gelişimi	Sukhoi Su-27

Suhoy Su-33 (NATO rapor ismi 'Flanker-D') Rus firması olan Sukhoi tarafından 1982'de uçak gemileri için üretilmiş bir donanma savaş uçağıdır. Su-27 'Flanker' 'dan türetilmiş bir uçaktır ve Su-27K olarak da bilinir. Su-27'den başlıca farkı, Su-33'ün uçak gemileri tarafından kullanılmak üzere tasarlanmış olmasıdır. Su-27'nin aksine Su-33 havada yakıt ikmali yapabilmektedir.

Su-33 ilk uçuşunu Mayıs 1985'te yaptı ve Rus Donanması'nda hizmete 1994 yılında girdi. 24 uçağı kapsayan bir filo Rus Donanmasında sadece Amiral Kuznetsov uçak gemisinde konuşlandı.

Testler sırasında her pilot gerçek bir uçak gemisine iniş yapmadan önce işaretsiz iniş tekniği için, betondan yapılmış ve uçak gemisi pistlerine benzer bir piste 400 defa iniş yaptı. Bu süreçte sadece bir noktada ufak çaplı bir kaza yaşandı, dokunup tekrar kalkılan pas geçişlerde. Bir iniş sırasında, piste yan taraftan 45 derece açıyla vuran rüzgâr pilotu Victor Pugachev olan ve o zaman T-10K olarak adlandırılan bir prototipin 3 metre sürüklenerek neredeyse kaza yapmasına neden oluyordu. Uçak güverteyi terkederken iniş takımlarından birisi alt güverte çıkıntısındaki payandalardan birine vurdu, payanda eğildi ama uçak zarar görmedi. Hem MiG-29K 'Fulcrum-D' hem de Su-27K pilotları payandayı görmüş ama önem vermemişlerdi çünkü payandalar uçuş güvertesinin alt seviyesindeydiler. Pilotların tek şikayeti daha sonra çözülmüş olan çıkıntıların türbülans yapmalarıydı.

İlk uçak gemisi inişi umulduğu gibi kaza olmadan gerçekleşmedi. Uçağın kısaltılmış olmasına rağmen hala hangar kapakları için çok uzun olduğunu keşfettiler ve hangar içinden kopması için özel bir kelepçe iniş takımlarına tutturulmuştu.

Sonraki gün, önceki kalkışlarda bulundu: su soğutmalı jet patlamalı deflektörler normal ayar açısı 60 derecede ayarlanmıştı ve motor nozullarına çok yakındılar. 45 dereceye ayarlanmaları emredilmişti ama hareketlendirici bu pozisyonda tutamamıştı. Mürettebat geçici olarak bağlayıcıları çelik borulardan uydurarak bunları pozisyonlarında tuttular. Fakat şanssızlık eseri kaynakçılar metal parçaları temizlemeyi ihmal ettiler ve bu da metal parçaların gözlemcileri pelte haline getirmesine enden oldu. Durumları daha da kötüleştirircesine, ateşleyici tetikleri zamanında geri çekilmeyecekti ve prototip kalkanın önünde azami güvenlik zamanı 6 saniye iken 8 saniye kaldı. Bu kalkanın su borularının patlamasına neden oldu ve kalkan parçalara ayrıldı. Bazı gözlemciler uçakların yakıt hatlarının koptuğunu düşünerek bir patlamadan korkarak kaçtılar. Pilot olan Pugachev motorunu geri kısması şeklinde emir aldı ve sonucunda tetikleme geri alınarak motor kapatıldı. Avcı başka bir pozisyona çekildi ve Pugachev jet patlayıcı deflektörler veya tetiklemeler olmadan kalkışa geçti, hızla tırmandı ve kobra manevrası yaparak uçuşa geçti. Bir kaza olasılığına karşı bir Kamov Ka-27PS arama ve kurtarma helikopteri yakın uçuşta eşlik etti.

F-14 Tomcat gibi Amerikan uçak gemisi tabanlı savaş uçaklarının aksine, Su-33 katapultla kalkış için değil kayarak atlama türünde kalkış için tasarlanmıştı. Kayarak atlama katapultla fırlatmaya göre birçok avantaja sahipti. Kayarak atlamanın en büyük avantajı pilot ve uçağın iskeleti üzerinde bir baskı yaratmaması ve daha düşük ağırlığa izin vermesidir çünkü daha az yapısal takviye gereklidir ve G-LOC'u (G kuvveti sevkeden azaltıcı)engeller. Ayrıca kayarak atlama tipi kalkış ile uçak, katapult ile fırlatma ile yapılandan daha önce motorun tam güç itişini keser çünkü uçak bir katapultun ayaklarından ziyade patlayıcı tetiklerle kontrol altında tutulur. Uçak hızlanma sırasında artan ayarlanmış hızlanma açısı gibi pozitif hücum açısı sahip olur ve bu da tırmanmaya yardım eder. Bu yöntem düşük hızlarda daha stabil ve manevra kabiliyeti yüksek bir uçak gerektirir. Alt tarafta ise, kayarak zıplamada uçak azami kalkış ağırlığında fırlatılamaz (BAe Harrier gibi MTOW'u başlangıç için çok hafif olanlar hariç), bu yüzden hem saldırı yükleri hem de menzil, katapult ile fırlatılan bir uçakla karşılaştırıldığında ezici bir eksikliktedir. Geniş uçaklar, bu yöntemle bütün uçak gemilerinden fırlatılamaz ve dolayısıyla bu mekanizmayla donatılmış uçak gemisini taktiksel havacılığa yöneltecek şekilde kısıtlar.

Su-33'ün uçak gemileri için tasarlanmış modeli, kalkış mesafesini kısaltan ve manevra kabiliyetini arttıran kanartlara sahiptir, fakat bu hücum kenarı uzantılarının yeniden şekillendirilmesini gerektirmiştir. Kanart, hücum kenarı ve firar kenarı flapları tarafından yaratılan burun aşağı kuvveti takviye eder ve aynı zamanda, sesüstü hızlarda burun aşağı-yukarı hareketinden oluşan sürüklemenin etkisini azaltarak bir çeşit dengeleyici olarak çalışırlar. Kanat açıklığının değişmemesi sayesinde kanat alanıda artmıştır. Uçak gemilerindeki dar ve sıkışık hangarlara sığabilmesi için dikey kuyruk kısaltılmış ve kanatlarına katlanabilme özelliği eklenmiştir. Arka radome, hem kuyruk kancasına yer açmak hem de hangar içinde yer kazanmak için kısaltılmış ve yeniden şekillendirilmiştir. Daha iyi bir aşağı görüş yeteneği elde etmek için Kızılötesi arama izleme sistemi (Infra-red search and track)'nin yeri değiştirilmiş ve menzilin artması için L şekilli bir toplanabilir yakıt alma çubuğu eklenmiştir.

Su-33 H-25MP, H-31 ve H-41 gibi güdümlü füzeler taşır. Uçak hem gece görevleri hem de gündüz görevleri için deniz üzerinde kullanılabilir. Komuta merkez gemisinden ya da Kamov Ka-31 (Ka-27'nin bir versiyonu) erken uyarı helikopteri yardımıyla yönlendirilebilir. R-27EM füzeleri anti-gemi füzelerini engellemekte büyük destek sağlar.

Diğer hava savunması görevleri içinde Su-33, düşman Anti-Denizaltı saldırısı, Erken uyarı ve nakliye uçaklarının engellenmesi ve gemi saldırıları için kullanımı ile birlikte amfibi indirme, eskortluk, keşif ve mayın döşeme desteği görevlerinde kullanılabilir.

Kommersant 23 Ekim'de yaptığı açıklamada [1] devletin işlettiği Rosoboronexport şirketinin Çin ile anlaşmazlıkları gidererek toplam 2.5 Milyar Dolar değerinde 50 uçaklık anlaşmayı yaptığı belirtildi. Çin ilk olarak test etmek üzere 2 uçak alacak ve sonrasında ek opsiyonlarla 12-48 uçak daha alacaktı. Uçaklar yeni başlayan Çin uçak gemisi programında kullanılacak.

2006 yılının sonlarında 6. Zhuhai havacılık gösterisinde, Rusya Askeri Teknolojik İşbirliği Bürosu'nu temsilen Rus Hava Kuvvetlerinden Tuğgeneral Aleksander Denisov, Çin'in Rusya ile Su-33 alımına dair ilgilendiğini doğrulayarak görüşmelerin 2007'de başlayacağını söyledi. Çin basınında çıkan ve sadece resmi Çin otoritelerince bilinen alıma dair bilgiler hakkında ne Rus yetkililer ne de Çin Hükûmeti açıklama yapmadı fakat basitçe Çin'in "Su-33'ü öğreneceği" söylendi.

• Mürettebat=1
• Kanat genişliği=7.40 m katlandığı zaman, 14.70 m tam açıkken
• Uzunluk=21.94 m
• Yükseklik=5.93 m
• Alan=62 m²
• Boş ağırlık=18,400 kg
• Yüklenmiş ağırlık=29,940 kg
• Azami kalkış ağırlığı=33,000 kg
• Motor (jet)=Lyulka AL-31F
• Jet tipi=ikincil yanmalı turbofanlar
• Jet sayısı=2
• İtme=123 kN
• Azami hız=Mach 2.17, 2,300 km/s(10,000 m yükseklikte)
• Stall hızı=240 km/s
• Tırmanma hızı=230 m/s
• Azami yükseklik=17,000 m
• Menzil=3,000 km

Azami dönüş: +8 g (+78 m/sn²) İniş Hızı: 235–250 km/s (145-155 mil/s)

• Yükleme=483 kg/m²;
• İtme/ağırlık=0.83
• Silahlar=
  • 1x 30 mm GSh-30-1 top (150 tur)
  • 6,500 kg'a kadar (14,300 lb) Dış bağlantılarda mühimmat:
    • R-27/R-73 havadan havaya füze
    • Çeşitli bomba ve roketler
    • ECM podları

• Amerikan Bilimadamları Federasyonu17 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Gordon, Y. Sukhoi Su-27 Flanker: Air Superiority Fighter. Airlife Publishing. ISBN 1-84037-029-7. 

• SU-33 Aerospaceweb16 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• SU-33 Sukhoi
• SU-33 Airforce Technology3 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

• Sukhoi Su-27
• Sukhoi Su-30
• Sukhoi Su-34
• Sukhoi Su-35
• Sukhoi Su-37